kmfu'gb]lv j}zfv;Ddsf] cjlw xfjfx'/L a9L cfpg] ;do xf] .
cfuf] afNbf ;'/lIft 7fpFdf dfq afNg], ;nfO{ nfO6/, d§Lt]n cflb HjngzLn j:t'
s]6fs]6Ln] e]6\g] 7fpFdf g/fvf}+ . s]6fs]6LnfO{ hyfefjL cfuf] afNbf x'g ;Sg]
cfunfuLsf b'3{6gfx?af/] ;DemfO{–a'emfO{ ug]{ / o:tf s'/fx?af6 ;hu /xg hgr]tgf
a9fpg] sfo{df ;xof]u u/f}+ .
g]kfn ;/sf/
;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno
;"rgf ljefu
laz]if ;DkfbsLo
xfdLn] !) jif{ kf/ u¥of}+
lxhf] cfhs} s'/f xf] h:tf] nfU5, t/
;don] t !) jif{ kf/ ul/;s]5 . @)^) ;fn kmfu'g @( ut] lhNnf k|zf;g sfof{no
8f]6Ldf btf{ eO{ ;f]xL lbg gd'gf c+s k|sf;g ePsf] laDa ;fKtflxs 8f]6Ln]
cfk\mgf] hl6n Pj+ sl7g Ps bzssf] ofqf kf/ u/]sf] 5 . o; cj;/df laDa
;fKtflxsnfO{ kf7s ju{ / cfd hgtfsf] klqsfsf ?kdf :yflkt ug{ ;xof]u ug'{ x'g]
kf7s ju{, la1fkgbftf, n]vs, /rgfsf/, ;xof]uL, z'elrGts / cfd g]kfnL hgtfk|lt
laDa ;fKtflxs kl/jf/ xflb{s s[t1tf 1fkg ub{5 .
;fy} klqsf d'b|0fdf lg/Gt/ ;xof]u k'¥ofpFb} cfPsf]
>]i7 ck;]6 k|]z 8f]6Lsf ;~rfns lbk]Gb|gf/fo0f >]i7 tyf k|]z kl/jf/k|lt ;d]t cfef/ JoQm ub{5' .
oxfFx?sf] c;Ld dfof / ckf/ ;xof]un] o; klqsfsf] ofqfsf !) jif{ k'/f ePsf 5g /
cfufdL lbgx?sf] ofqf klg lg/Gt/ ?kdf hf/L /xg] k|ltj4tf JoQm ub}{ lautsf
lbgx?em}F ;xof]usf] ckLn ;d]t ul/G5 .
8f]6L h:tf] ;~rf/ ;|f]t ;fwg cefj ePsf] lhNnfjf6
lgoldt ?kdf klqsf k|sf;g ug'{ cfkm}df r'gf}tLk"0f{ laifo ePsf] ;j}nfO{
lalbt} 5 . o:tf] hl6ntfsf afjh'b xfdLn] cfk\mgf] ofqfnfO{ ævÆ ju{;Dd k'¥ofpg
;kmn ePsf 5f}+ . k"j{ /fhf 1fg]Gb|sf] lg/+s'z zf;gsf j]nf nf]sGqsf] kIfdf
jsfnt ug{sf nflu :yfkgf ePsf] o; klqsfn] laleGg ;d:ofx? em]Nb} !) jif{ k'/f u/]sf]
5 . klqsfnfO{ oxfF;Dd NofO{ k'¥ofpgdf cd'No of]ubfg lbg'x'g] klqsfsf ;+:yfsk
k|wfg ;Dkfbs >L /fdjxfb'/ P]/k|lt xflb{s cfef/ k|s6 ub{5f}+ . klqsfdf
k"0f{sfnLg / cNksfnLg ?kdf laleGg lhDd]jf/L ;DxfnL clxn] cnlUug' ePsf ;j}
;fyLx?nfO{ ;d]t klqsfn] !) jif{ k'/f u/]sf] of] cj;/df laDa ;fKtflxs kl/jf/
xflb{s wGojfb 1fkg ub{5 .
lg/Gt/tf, :jR5 k|lt:kwf{, vf]hd'ns ;fdu|L k|sf;g,
lgZkIftf / ;Totfsf] hujf6} p7fg ePsf] of] klqsfsf] ofqf hlxn] klg cGofo,
cTofrf/, e|i6frf/, t:s/Lsf la?4 /xg] k|ltj4tf JoQm ub}{ o; cleofgdf oxfFx?sf]
;xof]usf] lg/Gt/ ck]Iff u/]sf 5f}+ . lautsf jif{x?em}+ kf7s ju{, la1fkgbftf,
n]vs, /rgfsf/, ;xof]uL, z'elrGts, ;xsdL{ ;~rf/sdL{x? /cfd hgtfsf] ;fy kfP xfdL
cjsf] ofqfdf k|]z sfplG;nsf] æsÆ ju{sf] alu{s/0fsf nflu bfj]bf/sf ?kdf lx8fpg]
k|of;df 5f}+ .
oxfFx?sf] ;fy, ;xof]u / ;'emfjn] xfd|f
lautdf ePsf sdLsdhf]/Lx? ;'wf/ x'g] 5g eGg] xfdLn] laZjf; lnPsf 5f}+ .
oxfFx?sf] lg/Gt/ ;xof]u eO{/x]df csf]{ jif{b]lv aflif{s c+s ;d]t k|sf;g ug]{
of]hgf /x]sf] 5 . !) jif{ k'/f u/]sf] o; cj;/df k'gM Ps k6s kf7s ju{,
la1fkgbftf, n]vs, /rgfsf/, ;xof]uL, z'elrGts, ;xsdL{ ;~rf/sdL{x? / cfd hgtfk|lt
xflb{s wGojfb k|6s ub{5f}+ .
k|d'v ;dfrf/
r}q ^ ut] ;'? x'g nfu]sf] k|a]l;sf
-P;Pn;L_ k/LIffdf ;'b"/klZrdaf6 ^$ xhf/ ;ft ;o ^# hgf laBfyL{ ;xefuL x'g
nfu]sf 5g .
lgoldt tkm{ $& xhf/ ;ft ;o ## / PSHof6]8 tkm{
@! xhf/ %) laBfyL{ ;xefuL x'g nfusf] ;'b"/klZrdf~rn If]qLo lzIff
lgb]{zgfno /fhk'/n] hfgsf/L lbPsf] 5 .
ut jif{ o; If]qdf Ps ;o &% cf]6f k'/fgf]
k/LIff s]Gb| /x]sf]df !) cf]6f k/LIff s]Gb| o; jif{ yk ePkl5 Ps ;o *% cf]6f
k/LIff s]Gb|df P;;n;L k/LIff ;~rfng x'g] 5 . k/LIff s]Gb| a}t8Ldf @$,
88]nw'/fdf !@, bfr'{nfdf !$, s~rgk'/df #), 8f]6Ldf !!, afh'/fdf !$, aemfËdf !$,
c5fddf !( / s}nfnLdf $& /x]sf lgb]{zgfnosf lgldQ lgb]{zs cgGt s'df/
kf}8\ofnn] hfgsf/L lbP . k|To]s k/LIff s]Gb|df Ps hgf s]Gb|fWoIf /xg] ePsf 5g
cfaZostf cg';f/ ;xfos s]Gb|fWoIf / lg/LIfs v6fO{g] lzIff lgb]{zgfonn] hfgsf/L
lbPsf] 5 .
P;Pn;Lsf k|Zgkqx? ;a} lhNnf ;b/d'sfdx?df k'uL
;s]sf] / k/LIff s]Gb|x?df n}hfg] tof/L e}/x]sf] lgb]{gfnon] hfgsf/L lbPsf] 5 .
k/LIffnfO{ dof{lbt agfpgsf nfuL k/LIff lgoGq0f sfof{no P;Pn;L k/LIffsf
;/f]sf/jfnfn] kfngf ug'{ u/fpg' kg]{] #% a'Fb] cfrf/;+lxtf s8fO{sf ;fy nfu'
ug]{ lgldQ If]qLo lgb]{zs kf}8\ofnn] atfP .
cfrf/;+lxtfdf k/LIffdf ;xefuL x'g] laBfyL{n]
k/LIff xndf cfpFbf clgafo{ ?kdf lgoldt laBfyL{ kf]zfFs nufP/ cfpg kg]{ ,
s]Gb|fWoIfn] Pp6} lg/LIfsnfO{ Ps lbg eGbf a9L Ps sIffdf /fVg gkfO{g] /
lg/LIfsx?sf] tflnsf ;a}n] b]Vg] u/L 6fF; ug'{ kg]{ nufotsf a'Fbf /x]sf 5g
.
k|a]l;sf
k/LIffdf ;xefuL gx'g] laBfyL{ ePsf] ePklg hfgsf/L k|fKt x'g g;sf] If]qLo
lzIff lgb]{zgfnodf gk'usf] If]qLo lzIff lgb]{zgfnon] hfgsf/L lbPsf] 5 . 8f]6L
lhNnf af6 Ps ;o @) hgf laBfyL{ laleGg sf/0fn] ;xefuL x'g gkfpg] lhNnf lzIff
sfof{no 8f]6Lsf k|flalws ;xfos l6sf/fd hf]zLn] atfP .
;DkfbsLo
dxf;+3 ;j}sf] dxf;+3 jgf];
g]kfn kqsf/ dxf;+3 dxflwj]zgsf]
tof/Ldf /x]sf] 5 . dxflwj]zgsf] k"j{ tof/L :j?k zfvfx?sf] clwj]zgn] ltj|tf
kfPsf] 5 . zfvf clwj]zg ;DkGg ug]{ qmdd} ;j} lhNnf zfvf clwj]zgx?sf] tof/Ls}
qmddf 8f]6L zfvfsf] clwj]zg klg cfh x'Fb} 5 . of] clwj]zgn] 8f]6L lhNnfsf
lqmofl;n kqsf/x?sf] k]zfut ;'/Iff / Joj;flos bIftf / lgZkIf kqsfl/tfsf] If]qdf
lqmofl;ntfsf nflu cv08 h'emf?kg ;lxtsf] g]t[Tj rog u/f]; eGg] sfdgf 5 .
kqsf/ dxf;+3 s'g} cd's bn, cd's JolQm jf cd's
;+u7g jf cd's u'6sf] dfq dfq dxf;+3 xf]O{g . lqmofl;n kqsf/x?sf] ;femf 5ftf
;+u7g xf] h:tf] cGo If]qsf JolQmx?sf] a'emfO{ /x]sf] 5 . olb dxf;+3nfO{ klg
cd's bnsf] jf cd's bnleq klg cd's u'6sf] dfq ;+u7g jgfpg] xf] eg] cGo j}rfl/s
;+u7gx? eGbf s'g} klg dfg]df dxf;+3 km/s x'g] 5}g / kqsf/x?n] dxf;+3nfO{ dfof
ul//fVg'sf] s'g} cy{ klg x'g]5}g .
cfkm' glhsdf dfG5]x? ;/sf/L sd{rf/L ePklg,
kqsf/sf] …kÚ ghfg]sf] ePklg, lzIfs ePklg, /fhgLlts g]tf ePklg ;b:otf lbg] t/
km/s larf/ /fVg]x? hlt lqmofl;n ePklg kqsf/ xf]O{g eGg] dfgl;stfjf6 u|:tx?n]
c+s ul0ftLo cfwf/df k"j{ of]hgf cg';f/ g]t[Tj t sJhf unf{g, cfkm\gf
g]tfx?sf cuf8L uP/ dxf;+3 sJhf u/]sf] wfs wDsL t nufpFnfg t/ Tof] dxf;+3 cfd
kqsf/x?sf] dxf;+3 eof] jf s'g} laz]if u'6sf] dfq} Tof] eg] 5'6\ofpg' uf¥xf]
kg]{5}g .
lxhf]sf lbgdf cfkm'nfO{ /fhgLltjf6 6f9f /x]sf],
lgZkIf kqsf/ ePsf] bfjL ug]{x? clxn] cd's kf6L{ / kf6L{leqsf] klg cd's u'6sf]
lgb]{zgdf dxf;+3 sJhf ug]{ tof/L ul//x]sf 5g . cfk\mg} kf6L{leqsf] Ps u'6nfO{
;d]t kfvf nufpg] of]hgfdf /x]sfx? km/s larf/ jf]Sg]x?nfO{ t b]lv;Sg] s'/} ePg
t/ klg dxf;+3 ;j}sf] xf] eGg] a'emfO{ /fVg' h?/L 5 . cfkm'n] gljs/0f ubf{
cg'xf/ x]/]/ gljs/0fsf] l;kmfl/; ug]{ clg c?n] gljs/0f ubf{ æof] s;/L eof]
<Æ eg]/ k|Zg ug]{x?n] cfFvf vf]n]/ Ps k6s cfkm'nfO{ /fd|f];+u cjnf]sg u/]
/fd|f] x'g] lyof] ls Û
h] xf]; cg'xf/ hf] cfj; To;n] s'g} km/s kb}{g t/
of]Uo JolQm cfpg' k5{, ;j}n] laZjf; ug]{ JolQm cfpg' k5{, / kqsf/sf] kIfdf
jf]Ng] lqmofl;n kqsf/ cfpg' k5{ g]t[Tjdf . hf] 8f]6]nL kqsf/x?sf] b'Mvdf ;fy
lbg] v'zLdf /dfpg] JolQm xf];, To:tf] JolQmn] g]t[Tj ug'{ k5{ . cGoyf kqsf/
dxf;+3sf] ;b:otf lng] ls glng] jf ;b:otf gljs/0f u/fpg] ls gu/fpg] eGg] jf/]df
klg lqmofl;n kqsf/x?n] ;f]Rg' kg]{ j]nf cfpg ;S5 .
yk ;dfrf/
uf8LnfO{ ;do lagfsf] 6fO{d sf8{
rfnsx?n] ;jf/L ;fwgsf] ult lta|
agfpFbf ;jf/L b'3{6gf x'g yfn]kl5 nfu' ePsf] 6fO{d sf8{df oftfot k|x/Lx?n] ;do
pNn]v gu/L g]kfn k|x/Lsf] 5fk xfGg] u/]sf 5g .
;jf/L rfns tyf dflnsx?;+u ldn]df]tf] ub}{ O{G6«L
ePsf] klxnf] r]s kf]i6af6 csf]{df k'Ubf tf]lsPsf] ;dodf k'u]sf] x'g] u/L ;jf/L
rfnsx?n] 6fO{d sf8{df cfkm} ;do eg]{ u/]sf 5g . clwsf+; ;jf/L ;fwgx? oftfot
k|x/Ln] tf]s]sf] eGbf c3f8L k'Ug] u/]sf 5g . 88]nw'/fsf] :ofpn]df /x]sf] ;jf/L
hfFr tyf O{G6«L kf]i6jf6 ;dog} pNn]v
gu/L g]kfn k|x/Lsf] 5fk nufP/ 6fO{d
sf8{ lbg] u/]sf] kfO{Psf] 5 .
ut jif{ k'if @* ut] c5fdjf6 s}nfnL uO{/x]sf] Ps
jif 8f]6Lsf] ?k;sfF8fdf b'3{6gf ePkl5 ;f] b'3{6gfsf] 5fgljg ug{ ;/sf/n] tTsfnLg
If]qLo k|zf;s cfTdf/fd kf08]sf] ;+of]hsTjdf kfFr ;b:oLo 5fgljg ;ldlt u7g u/]sf]
lyof] . pQm 5fgljg ;ldltn] ;'b"/klZrdsf kxf8L lhNnf hf]8\g] ledbQ
/fhdfu{df ltj| ultsf sf/0f ;jf/L b'3{6gf j9]sf] eGb} 6fO{d sf8{sf] k|of]u ug{
;'emfj lbPsf] lyof] . ;ldltsf] l;kmfl/;df nfu' ePsf] 6fO{d sf8{ clxn] ;do
ljgfsf] 6fO{d sf8{ ePsf] 5 .
;a}eGbf a9L b'3{6gf x'g] If]qsf ?kdf /x]sf]
88]nw'/fsf] :ofpn] b]lv s}nfnLsf] cQ/Lofdf;Dd % 306f ;do nufpg] u/L la:tf/}
uf8L u'8fpg' kg]{ Joj:yfsf ;fy 6fO{d sf8{ nfu' ul/Psf] lyof] .
oftfot k|x/Ln] 6fO{d sf8{df ;do pNn]v gu/]sf] af/]
Ps uf8L rnfsn] eg] æsxLF eg]/ sxLF lbP/ k|x/LnfO{ kmsfpg' k5{, s] ug'{ o;f]
gu/L rNb}g . pgLx?n] eg]sf] dfGg] xf] eg] xfdL t 8'A5f}F .Æ cQl/of a;kfs{df Ps
hgf ofq'n] dnfO{ xtf/ 5 rfF8f] hfg] uf8L s'g elg ;f]Wbf l6s6 sfp06/sf AolQmn]
;xh} eg] æk|x/LnfO{ %) b]lv Ps ;o ?k}ofF lbof] eg] ;dosf] t lrGt} dfGg' kb}{g
xfd|f] uf8L rfF8} k'U5 k|x/Ln] /f]Sb}g .Æ
oftfot k|x/Ln] 6fO{d sf8{df ;Dfo pNn]v gu/]sf]
kfO{Pdf cg'udg u/L To:tf k|x/LnfO{
sf/jfxL ug]{ ;'b"/klZrd If]qLo 6«lkms k|x/L sfof{no cQl/ofsf k|x/L
pk/LIfs ;'o{ pkfWofon] atfP . pkfWofon] eg] æ6fO{d sf8{ nfu' ePkl5 gx'g' eGbf
s]xL ePsf] 5, xfdL s8f eGbf s8f 9+uaf6 sfo{Gjog ug]{ kIfdf 5f}+, tNnf] txdf
To;f] ePsf] eP xfdL cg'udg u5f}{+ .Æ
cfkm' jfFr]sf]df crDd dflG5g u+uf
…cj t dl/xfN5' eg]/ l5§} 5f]/f5f]/Lsf]
lajfx u/]F t/ afFr]s} 5'Ú PrcfO{le ;+qmldt u+uf yfkfnfO{ cfkm' jfFr]sf]df crDd
5 .
@)%$ ;fndf PrcfO{lesf] ;+qmd0f b]vf kbf{ pgL cfkm'
yf]/} afFRg] eg]/ cTtflnPsf] atfpFl5g . u+uf elG5g æd cfkm' d/]klg 5f]/f5f]/Lsf]
laafx u/]/ d/f}F, 3/df ;DklQ / v]tsf] Aoa:yf u/f}F ;Gtfgx?sf] larNnL gxf]; eGb}
xtf/ u/]F t/ cfh;Dd klg afFr]s} 5', cem} afFR5' eGg] cfTd laZjf; 5 .Æ
c5fd lhNnf bgf{ ufla;–$ yfkf6f]nsL u+uf yfkf cfh
eGbf !^ aif{ cl3b]lv slta]nf d5'{ eGg] ;f]Rb} cfO{g . pgn] cfkm' s'g a]nf dl/G5
eGg] ;f]Rbf;f]Rb} xtf/df b'O{ 5f]/f Ps 5f]/Lsf] laafx ul/g / gftLgltgf klg 5g .
ef/tsf] d'DjO{df sfd ug]{ u+ufsf >Ldfg hlt
yfkfnfO{ PrcfO{lesf] ;+qmd0f b]lvPkl5 )%$ c;f/ ^ ut] d[To' ePsf] lyof] .
>Ldfg hltsf] PrcfO{lesf] ;+qmd0faf6 d[To' ePsf] yfxf kfPkl5 u+uf nfO{ klg
ef/tdf r]shfFr u/fpFbf ;+qmd0f b]lvPsf] lyof] . pgL laut s/La # aif{ b]lv
Pcf/6L vfO{/x]sL l5g .
PrcfO{eLsf] If]qdf sfd ug]{ ;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L
;+:yfx?n] tof/ u/]sf] tYofFs cg';f/ ;'b"/klZrddf PrcfO{eLsf] ;+qmd0f j9L
/x]sf] 5 . PrcfO{eLsf] jf/]df ;'Gg ;Dd klg g;'g]sf j]nf !^ aif{ c3f8L cfkm'nfO{
;+qmd0f b]lvPkl5 hgr]tgfsf] sdLsf sf/0f PrcfO{le ;+qmd0f b]lvg] lalQs} d5{g
eGg] xNnfsf sf/0f d5{' eGg] ePsf] u+ufn]
atfO{g .
…k'0f{ ?kdf lgsf] gePklg sd ug{ ;lsG5 eGg] cfTd
laZjf;sf] sdL / ;dod} v'Ng g;Sbf w/} c5fdL ;+qmldtx? sf] d[To' ePsf] 5Ú u+ufn]
elgg\ …hlt n's]/ j:of] Toltg} ;d:of x'G5 .Ú clwsf+; c5fdLx? dhb'/Lsf] lznl;nfdf
ef/tdf hfg] u/]sf] / ToxfFx'Fbf c;'/lIft of}g ;Dks{ ug]{, kl5 3/ cfP/
>LdtL;+u of}g ;Dks{ ubf{ lhNnfdf PrcfO{eLsf] ;+qmd0f km}lnPsf] u+ufsf] egfO{
5 .
PrcfO{le ;+qmldtx?nfO{ r]shfFr ug{ cfu|x ub}{ u+uf
elG5g ædnfO{ x]g'{ xf]; u+uf yfkf klg d5{ eGy] t/ clxn] ;Dd afFr]sL 5', afFR5'
eGg] cfTd laZjf; ePs} sf/0fn]g} afFr]sL x'F, ca t dnfO{ nfU5 cfkm\gf] ;do vfo/}
d5'{ xf]nf .Æ u+uf @$ aif{sf] pd]/df >Ldfgn] 5f]8]/ uPkl5 PSn} hLag lhpFb}
cfPsL 5g . ;'b"/klZrdsf ;ft kxf8L lhNnfdf dfq} PrcfO{le ;+qmldtdWo] !^
k|ltzt /x]sf ;DjlGwt If]qdf sfd ug]{x?n] jtfPsf 5g .
;/sf/–laBfyL{ jftf{ lgZsif{ljlxg
;/sf/L aftf{ 6f]nL / k]6«f]lnod
kbfy{sf] d"Noa[l4sf] lj/f]wdf pq]sf ljBfyL{ ;+u7gx?sf k|ltlglwx?aLr
;f]daf/ a;]sf] aftf lagf lgZsif{ 6'lu+Psf] 5 .
;/sf/L aftf{ 6f]nL / ;Qf?9 tyf k|ltkIfbn ;Da4 !*
ljBfyL{ ;+u7gsf k|ltlglwaLr afl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno l;+xb/af/df a;]sf]
a}7sdf ;/sf/L aftf{6f]nLn] ljBfyL{sf dfux? k"/f ug{ g;Sg] egfO{ /fv]kl5
ljBfyL{ k|ltlglwx? aftf{ 5f8]/ lgl:sPsf lyP .
;/sf/L jftf{6f]nLsf ;b:ox?n] aftf{df ljBfyL{x?sf
hfoh dfux?sf] ;Daf]wg ug{] x}l;ot gePsf] hgfp lbPkl5 cfhsf] jftf{ ljgf lgZsif{
cGTo eof], Pdfcf]jfbL lgs6 ljBfyL{ ;+u7g clvn qmflGtsf/Lsf cWoIf lxdfn zdf{n]
eg] .
;/sf/n] ljBfyL{x?sf] dfuaf/] ;'g'jfO{ ug{] tTk/tf
gb]vfPsf]n] ljBfyL{ ;+u7gx?n] o;cl3 3f]if0ff u/]sf ;+3if{sf sfo{qmdx?nfO{
lg/Gt/tf lbg] pgn] atfP .
afl0fHo tyf cfk"lt{ ;lrj dfwj/fh /]UdLsf]
;+of]hsTjdf ul7t ;/sf/L jftf{ 6f]nLn] ;/sf/sf] jfWofTds kl/l:ytLnfO{ Wofgdf
/fVb} ljBfyL{x?nfO{ cfGbf]ngsf ;a} sfo{qmdx? lkmtf{ lng cfu|x u/]sf lyP .
t/ xfdLn] ;a}eGbf klxnf ;/sf/n] o;cl3 u/]sf] k]6«f]lnod
kbfy{sf] d"Noa[l4 tTsfn vf/]h ug{ dfu ub{} o;af/] Pp6f 5'§} ;+oGq agfP/
g]kfn cfon lgudleqsf] clgoldttf 5fgljg ug{ c8fg lnof}, zdf{n] eg] …t/ ;/sf/L
6f]nLn] o;sf af/]df lg0f{o lng g;Sg] ;Gb]z lbPkl5 jftf{ ljkmn eof] .Ú
z'qmaf/ ;/sf/sf] :jfldTjdf /x]sf] cfon lgudn]
k]6«f]ndf k|ltln6/ !) ?k}ofF / l8h]n÷dl§t]ndf k|ltln6/ ^ ?k}ofF a[l4 u/]kl5
ljBfyL{ ;+u7gx?n] To;sf] lj?4df cfGbf]ngsf] 3f]if0ff u/]sf lyP .
8f]6Ldf ljBfyL{ cfGbf]lnt
;/sf/n] u/]sf] d'No a[l4sf la?4df
8f]6L lhNnfdf klg laBfyL{ ;+u7gx?n] la/f]w ub}{ cfPsf 5g .
lhNnfdf lqmoflzn /x]sf g]kfn laBfyL{ ;+3, clvn
g]kfn :jtGq laBfyL{ o'lgog, clvn qmflGtsf/L / clvn 5}7fF} nufotsf laBfyL{
;+u7gn] ] d'No a[l4 ;+u} cfGbf]ng ul//x]sfsf 5g\ . d'No a[l4 ePsf] klxnf] lbg
cfkm'x?n] lj/f]w ¥ofnL u/]sf] ePklg lxhf];Dd ;/sf/n] ;Djf]bg gu/]sf] eGb} b'O{
306f ;Dd kxnjfg l;F :jf/ /fhdfu{df rSshfd u/]sf] atfPsf 5g\ .
8f]6Ldf ;+rfng x'g] :yfgLo oftfoftx?df ljBfyL{x?nfO{
lbg' kg]{ 5'6 klg glbPsfn] cfkm'x?sf] dfu d'Noa[l4 ;+u} ljBfyL{n] kfpg' kg]{
5'6 klg /x]sf] ljBfyL{ g]tfx?n] hgfPsf 5g\ .
of}g b'/frf/L lzIfs kqmfp
Ps lzIfsåf/f ^) jifL{of a[4fdfyL ePsf]
jnfTsf/sf] 36gf ;]nfpg gkfpFb} csf{ Ps lzIfsn] cfkm' sfo{/t laBfnodf cWoog/t
rf/ jflnsfx?dfyL of}g b'Jo{jxf/ u/]sf 5g .
8f]6L lhNnf uu'8f ufla;–! knf8Ldf /x]sf] ejfgL
lgdfladf sfo{/t lzIfs of]u]Gb|jxfb'/ jf]u6Ln] ;f]xL laBfnodf sIff ! / @ df
cWoog/t rf/ jflnsfx?dfyL of}g b'Jo{jxf/ u/]sf x'g . lkl8t jflnsfx?sf cg';f/
lzIfs jf]u6Ln] pgLx?nfO{ laBfnodf /x]sf] 5fqf zf}rfnodf nlu d'v d}y'g u/fpg]
u/]sf lyP . cf/f]kL lzIfs jf]u6Ln] 5fqfx?sf of}gfËx? bjfpg], pgLx?nfO{ cfkm\gf]
of}gfË rnfpg nufpg] u/]sf] lkl8t jflnsfx? jtfpFl5g . lkl8t jfnjflnsfx?df sIff @
df cWoog/t cf7 jifL{of Ps jflnsf, sIff ! df cWoog/t ^ jifL{of b'O{ jflnsf /
sIff ! df cWoog/t kfFr jifL{of Ps jflnsf /x]sf 5g .
nfdf] ;do klxn] b]lv lt jflnsfx?dfyL nuftf/ of}g
b'Jo{jxf/ ub}{ cfPsf lzIfs jf]u6Ln] sIff @ df cWoog/t Ps jflnsfnfO{ hj/h:tL s/0fL
ug]{ ;d]t k|of; u/]sf] 36gfsf] :ynut cg'udgdf ePsf k|x/L ;xfos lg/LIfs
bLksjxfb'/ l;+xn] hfgsf/L lbP . lkl8t jflnsfsf cfkmGtx?n] jtfP cg';f/ jflnsfx? 3/df
cfP/ jfsjfs ug]{, laBfno hfg 8/fpg], vfgf vfFbf jfGtf ug]{ ug{ yfn]kl5 vf]Hb}
hfFbf lzIfssf] s's[Tosf] /x:o v'n]sf] xf] .
of}g b'Jo{jxf/sf cf/f]kL jf]u6L xfn k|x/L
lgoGq0fdf /x]sf] k|x/L rf}sL rg'sfF8fdf O{Grfh{ ;d]t /x]sf k|;lg l;+xn] hfgsf/L
lbP . 36gfsf] :ynut cWoog kZrft l;+xn] eg] ælaut nfdf] ;do b]lv lzIfsn] To:tf]
b'Jo{jxf/ ub}{ cfPsf /x]5g, xfdLnfO{ l9nf] h/L hfgsf/L cfof] .Æ cf/f]kL
jf]u6LnfO{ lhNnf k|x/L sfof{no k7fO{Psf] l;+xn] jtfP .
k|;gL l;+xsf cg';f/ cf/f]kL jf]u6Ln] cfkm'n] u/]sf] ck/fw :jLsf/
u/]sf 5g . æd]/f] xftjf6 uNtL eof], ldnfO{ lbgk¥of] ;/Æ eGb} lyP, k|;gL l;+xn]
laDa ;fKtflxs;+u 6]lnkmf]gdf s'/f ub}{ eg] …xfdLn] lgoGq0fdf lnO{ k|x/L rf}sL
jfon dfkm{t lhNnf k|x/L sfof{nodf k7fPsf 5f}+ .Ú
cf/f]kL lzIfs jf]u6L :yfgLojf;L x'g . pgL @)^! ;fn
b]lv pQm laBfnodf :yfgLo >f]tjf6 ;]jf ;'lawf kfpg] u/L sfo{/t 5g .
8f]6Lsf] sfgfrf}/ ufla;–% rgf8fdf /x]sf] sf]l6nf
k|fylds laBfnodf sfo{/t lzIfs o1jxfb'/ s7fotn] dlb/fsf] g;fdf dft eO{ ut kmfu'g
^ ut] ;f]xL ufla;sL ^) jifL{of Ps a[4fnfO{ jnfTsf/ u/]sf lyP . s7fot clxn] k|x/L lx/f;tdf /x]sf 5g . 36gfsf cg';Gwfg
eO{/x]sf] lhNnf k|x/L sfof{no 8f]6Ln] hfgsf/L lbPsf] 5 .
lzIfs h;n] jfnjflnsfsf] eljZo pHjn u/fpgsf nflu
cfkm' /ftlbg kl/>d u5{ t/ ltg} lzIfsx?dWo]sf s]xL lzIfsx?sf] o:tf] s's[To Û
o:tf 36gfx?n] cfd cleefjs / laBfyL{x?df qf; km}nfPsf] 5 . o:tf 36gfn] lzIf0f
k]zfk|ltg} cfFr cfPsf] 5 .
8f]6Ldf vfBsf] sfo{qmd
8f]6Ldf ljBfnosf afnaflnsfx?sf nfuL ;~rfng ePsf] kf}li6s cxf/
sfo{qmd cGt/ut Ps lbj;Lo tflnd ;~rfng ePsf] 5 .
ljZj vfB sfo{qmd ;a sfof{no 88]Nw'/f lhNnf lzIff
sfof{no 8f]6L / lzIffsf nfuL vfB sfo{qmd O{sfO{ 8f]6Lsf] ;+o'Qm cfof]hgfdf
kf}li6s cxf/ ljt/0f x'g] 8f]6Lsf @( uflj;x?df /x]sf k|fylds txsf ljBfnox?dWo]
!& ljBfnosf %! hgf / afnljsf; s]Gb|sf $ hgf u/L %% hgfnfO{ tflnd lbO{Psf]
lzIffsf nfuL vfB sfo{qmd O{sfO{ 8f]6Ln] hgfPsf] 5 . o;}u/L bf];|f] tflnddf @#
ljBfnosf ^( hgf / afnljsf; s]Gbsf @^ hgf ul/ (% hgfnfO{ ;f]xL ljifodf
cled'lvs0f ul/Psf] klg O{sfO{n] hgfPsf] 5 .
ljBfnodf lbjf vfhf agfpg], vfhf jgfpg], ;fdfu|L
e08f/0f ug]{ sd{rf/L, lzIfsnfO{ nlIft u/L ;~rfng ul/Psf] pQm tflnddf vfhf
jgfpg] lzksf jf/]df s[i0f lj=s= hos[i0f hf]zLn] k|lzIf0f lbPsf] atfO{Psf] 5 .
tflnd b'O{ r/0fdf n';fsf]6 ;|f]t s]Gb| / b]lxdf08f} ;|f]t s]Gb|df ;+rfng ePsf]
xf] .
o;/L a]nf a]nfdf tflnd ;+rfng ug{n]
jflnaflnsfx?nfO{ kf]li6scxf/ ljt/0fdf ;lhnf] x'g] tflndsf ;xefuLx/n] jtfPsf lyP
.
Pdfcf]jfbL 8f]6L ;Dd]ng a}zfvdf
Plss[t g]skf dfcf]jfbL 8f]6Lsf] lhNnf
;Dd]ng a}zfv klxnf] xKtfdf x'g] ePsf] 5
.
lhNnf ;Dd]ng cfof]hs ;ldlt 8f]6Lsf ;+of]hs lqnf]rg
e§n] hfgsf/L lbP cg';f/ r}q @( ut] leq ufla;, gu/kflnsfx?sf ;Dd]ng ;DkGg ul/g]
5g . lhNnf ;Dd]ngsf k|ltlgwL 5gf}6 klg r}q @( ut]leq ;DkGg ug]{ ;+of]hs e§n]
hfgsf/L lbP . lhNnfdf /x]sf kf6L{ ;b:ox?nfO{ Pdfcf]afbLn] ;b:otf r}q !% ut] leq
;b:otf glas/0f u/L ;Sg lgb]{zg lbPsf] 5 . ;b:otf glas/0f sfo{ lta| ?kdf eO{/x]sf]
8f]6L O{nfsf–! sf O{~rfh{ hgfb{g hf]zLn] hfgsf/L lbPsf 5g .
Pdfcf]jfbLn] /fHo ;ldlt lau7g u/]kl5 k'a{ /fHo
;ldlt ;b:ox? lhNnf ;Dd]ng cfof]hs ;ldlt ;b:o x'g] ePsf 5g eg] lhNnf ;ldlt
;b:ox? O{nfsf ;Dd]ng cf]of]hs ;ldlt ;b:o / O{nfsf ;b:ox? ufla; ;Dd]ng cfof]hs
;ldlt ;b:o x'g] Aoa:yf ub}{ Ps tx 36'jfsf] cawf/0ff NofPsf] 5 .
Pdfcf]jfbL 8f]6Lsf] zlgaf/ a;]sf] a}7sn] O{nfsf]
gofF lhDd]jf/L tf]s]sf] 5 . gofF lhDd]jf/Ldf O{nfsf–! df hgf{bg hf]zL, @ df
b]aaxfb'/ v8sf, # df ;xb]a vftL, $ df]xg ad, % rGb|b]a cf]emf, ^ 5aL cf]nL,
& ldg axfb'/ 3tL{, * lgnd cf]nL, ( dx]Zj/ ef6, !) lza l;+ cf]nL / !! df h+u
lasnfO{ lhDd]jf/L tf]lsPsf] 5 . O{nfsf–$ df lhDd]jf/L tf]lsPsf df]xg ad
Pdfcf]afbL k"a{ s]Gb|Lo ;Nnfxsf/ x'g .
8f]6Lsf] lasf;sf nfuL Ps x'G5f}F
8f]6Lsf] lasf;sf nfuL s]Gb|df Psh'6
x'g] lhNnfaf6 lgjf{lrt ;ef;b\x?n]
k|lta4tf u/]sf 5g .
xf]6n Aof;foL ;+3 8f]6Ln] lhNnf af6 lgjf{lrt % hgf
;ef;b\nfO{ awfO{ tyf ;Ddfg ug{ nfuL cfof]hgf u/]sf] sfo{qmddf af]Nb} ;ef;b\x?n]
h'g;'s} kf6L{af6 pDd]jf/ ePsf] ePklg 8f]6]nL hgtfn] lgjf{lrt u/]sfn] lhNnfsf]
lasf;sf nfuL Ps x'g] k|lta4tf AoQm u/]sf x'g . lbkfonsf] lkkNnfdf cfof]lht
sfo{qmddf ;ef;b\x? la/axfb'/ anfo/, k|]d cfn]du/, uf}/L cf]nL, e/t axfb'/ v8sf
/ sNkgf ;f]k ;efuL /x]sf lyP .
xf]6n Aoa;foL ;+3sf s]Gb|Lo pkfWoIf lbks/fh
af]x/fn] ;ef;b\x? nfO{ bf];Nnf, km'ndfnf / l6sf nufO{ ;Ddfg u/]sf lyP .
sfo{qmdsf k|d'v cltly /x]sf] af]x/fn] xf]6n Aoj;foLx? sf] dfunfO{ ;Daf]bg ug{
;ef;b\x?;+u cfu|x u/]sf lyP . pQm a3fO{ tyf ;Ddfg sfo{qmddf kfFr} hgf ;ef;b\x?
lalzi7 cltly lyP .
v]n ;dfrf/
zlQmsf] k|bz{gn] g]kfn lahoL
a+unfb]zdf hf/L @)–@) ljZjsk lqms]6df
zlQm uf}rgn] cfˆgf] alnªsf] zlQm k|bz{g u/]sf 5Gf .
zflQm @)–@) ljZjsksf] 8]Ao'\' v]ndf …Dofg ckm lb
DofrÚ sf ;fy} pTs[i6 …Osf]gf]dL /]6Ú sf] cfwf/df alnª ug{] ljZjs} gjf}+ an/ aGg
k'u]sf 5Gf .
g]kfnn] cfOtaf/ @)–@) ljZjskdf …8]Ao'Ú ug{] qmddf
zlQmn] xªsªla?4 @ bzdnj @% sf] …Osf]gf]dL /]6Ú n] $ cf]e/df ( /g vr{b{} tLg
ljs]6 lnPsf lyP .
;Gf @))& b]lv ;'? ePsf] @)–@) ljZjsksf] kfFrf}
;+:s/0f xfn a+unfb]zdf eO/x]sf] 5 .
Pp6} Olgªdf pTs[i6 Osf]gf]dL /]6df alnª ug{] an/df
>Ln+sfsf chGyf d]lG8; cu|:yfgdf 5Gf .
cfh g]kfn / j+unfb]z le8\g]
@)–@) ljZjsk lqms]6sf] bf];|f] v]ndf
g]kfn cfh d+unaf/ a+unfb]zsf] ;fdgf ug]{ ePsf] 5 .
g]kfnn] 6]i6 /fi6«;Fu cf}krfl/s v]n v]Ng nfu]sf]
of] klxnf] k6s xf] . g]kfnL ;do cg';f/ ;fFem ;jf & ah] j+unfb]zsf]
r6ufpFl:yt hxf? cxdb rf}w/L :6]l8oddf x'g] v]n x'g]5 . g]kfnL 6f]nLsf sKtfg
kf/;n] g]kfnL 6f]nLsf nflu of] /fd|f] r'gf}tL x'g] jtfPsf 5g . æ6]i6 v]Ng
/fi6«;Fu lqms]6 v]Ng] df}sf xfdLn] xtkt kfpFb}gf}+Æ kf/;n] eg] …;Sbf] k|of;
ug{] 5f}+ /fd|f] v]Ngsf nflu .Ú
klxnf] v]ndf k|ltåGåL xªsªnfO{ *) /gsf] km/flsnf]
cGt/n] k/flht u/]sf] g]kfn a+unfb]zlj?4 eg] bafjd'Qm x'g]5 . cl3Nnf] r/0f k'Ug
lhTg} kg{] v]n xf] .
;a} v]nf8Ln] cfˆgf] tkm{af6 /fd|f] k|bz{g ub}{ uP
g]kfn lhTg klg ;Sg] kf/;n] atfP . k|lzIfs k'j'4' bzfgfosn] g]kfnsf] nIo bf];|f]
r/fdf k'Ug' ePsf] eGb} a+unfb]zlj?4 /fd|f] v]Ng] atfP .
r6ufpFdf 3/]n' 6f]nL a+ufnfb]zsf ;dy{s 7"nf]
;+Vofdf pkl:yt b]lvPsf] 5 . xªsªlj?4sf] v]ndf eg] /+uzfnfdf g]kfnL bz{sx?sf]
afx'Notf lyof] . ljZjsks} nflu agfOPsf] of] :6]l8oddf a+unfb]zsf] klxnf] v]n
x'g]5 eg] g]kfnn] klxnf] v]ndf lht xft kf/]sf] 5 . j+unfb]zsf l6d sKtfg
d';lkms'/ /lxdn] 3/]n' d}bfg ePklg g]kfnsf] kIfdf /x]sf] jtfPsf 5g . …xfd|f]
nflu ef]ln gofF v]n xf]Ú /lxdn] eg]sf 5Gf .
kl5Nnf] ;do g]kfnsf] v]nnfO{ x]l//x]sf] eGb} pgn] d+unaf/sf] v]nnfO{
l;l/o; ?kdf lnPsf] atfP . g]kfnlj?4sf] v]n dxTjk"0f{ ePsf] eGb} pgn]
cfkm'x?n] g]kfnsf] cEof; v]n x/]sf] jtfP .
@)–@)df g]kfn / a+unfb]zsf] of] e]6 klxnf] x'g]5 .
cGt/fli6«o lqms]6df g]kfn / a+unfb]zaLr clxn];Dd Ps dfq v]n ePsf] 5 . ;Gf !((^
df ePsf] v]ndf g]kfn k/flht ePsf] lyof] . pd]/ ;d"xdf eg] g]kfnn] lht xft
kf/]sf] 5 . @))@ df ePsf] o"–!(
ljZjsksf] Kn]6 RoflDkogsf] ;]ldkmfOgndf g]kfnn] a+unfb]znfO{ @# /gn] k/flht
u/]sf] lyof] . h'g v]ndf zlQm uf}rgn] Ps ljs]6 lnPsf lyP . 6f]nLdf /x]klg a;Gt
/]UdL Kn]Oªdf k/]sf lyPgGf\ .
6L–@) ljZjskdf eg] g]kfn / a+unfb]z b'a}n] cfˆgf]
klxnf] v]n lht]sf 5Gf . g]kfnn] ljZjsksf] 8]Ao" v]ndf xªsªnfO{ *) /gn]
x/fPsf] 5 eg] a+unfb]zn] ckmuflg:tfglj?4 ( ljs]6sf] km/flsnf] lht xft kf/]sf] 5
.
rnlrq÷dgf]/~hg
jlnp8df k|]d lbj;sf] c;/
k|]d lbj; ;lsPsf] Ps dlxgf lalt;Sbf
klg alnp8sf s]xL hf]8Ldf eg] o;sf] c;/ cem} b]lvPsf] 5 .
k|]d hf]8Lx¿ cem} klg n'sLl5kL k|]d ;fl6/x]sf 5Gf
. ;jf{lws rrf{df kg]{ k|]dhf]8L /0fjL/ sk'/ / sl6«gf s}km olta]nf >Ln+sfdf /dfO/x]sf] va/ cfPsf] 5 . csL{ gflosf cg'isf
zdf{ klg lqms]6/ lj/f6 sf]xnL;Fu >Ln+sfd} k'u]sL 5Gf .
ptf, /0fjL/ sk'/;Fu a]|sckkl5 w]/} /f]Psf] atfPsL
bLlksf kfb'sf]0fn] klg olt a]nf csf{ gfos /0fjL/ l;+x;Fu lxdlrd a9fPsL 5Gf .
x'g t s]xL lbgcl3 dfq} bLlksfn] k"j{k|]dL o'j/fh l;+x;Fu Gofgf] c+sdfn
u/]klg a|]scksf] kL8f eg] /0fjL/nfO{
u'dfpFbf a9\tf ePsf] lyof] /] . olta]nf /0fjL/ l;+x;Fu l;l/o; ckm]o;{ grnfP klg
/f]dflG6s skn eg] ag]sf 5Gf .
/0fjL/ sk'/nfO{ eg] lxhf]cfh sl6«gfn] PSn} 5f]8\g}
rfx]sL 5}gGf\ . …aDa] e]Ne]6\Ú sf] ;'l6ªsf nflu >Ln+sfdf /x]sf /0fjL/nfO{
e]6\g …Aof+u Aof+uÚ sf] l;dnf / lbNnLsf] ;]8Ø'cn ;s]/ sl6«gf pt} xflGgPsL 5Gf .
sl6«gf /0fjL/sf] dfofdf olt 8'a]sL 5Gf ls cl3Nnf] ;ftf klg k|]dL e]6\g
>Ln+sf k'u]sL lyOGf . To;a]nf gfos Ålts /f]zgsf] ;'l6ª l;g rn]kl5 km';{b
ldNgf;fy pgL xflGgPsL lyOGf . sl6«gfsf] ;d'›L t6df /0fjL/;Fu lalsgL kf]hdf
/f]dfG; u/]sf tl:a/ aflxl/Pkl5 kfl/jfl/s c;xhtf v]Kg' k/]sf] lyof] . To;n]
;DaGwd} c;/ ug{] 8/nfO{ olta]nfsf] b'O{sf] 3lgi7tfn] gsfl/;s]sf] 5 .
To;f] t cg'/fu sZok lgb{]lzt lkmNd …aDa] e]Ne]6Ú
n] o;sf gfos /0fjL/nfO{ dfq} >Ln+sfdf 8]l6ª :k6 h'/fOlbPsf] 5}g . a?
/0fjL/sf] ckf]lh6df v]ln/x]sL cg'isfnfO{ klg lj/f6 e]6\g] ultnf] ynf] ePsf] 5 .
xfn} a+unfb]zdf lqms]6 v]n]/ d'DaO{ lkmg{'cl3 cg'isfnfO{ e]6\g >Ln+sf
xflGgPsf lyP . hf]8L ToxfFsf] xf]6ndf ;Fu} a;]sf] klg xNnf rn]sf] 5 . olta]nf
eg] lj/f6 l6ddf kmls{;s]sf 5Gf . b]zleq} e]6f cfˆg}sf] cfFvfaf6 aRr ufx|f] x'g
yfn]kl5 ;]lna]|6Lx¿ 8]l6ª :k6sf nflu ljb]znfO{ k|fyldstfdf kfg{ yfn]sf x'Gf .
uf]Ko c+u OG;'/]G; ckm/
Sofg8fsf] Ps c08/jo]/ pTkfbs sDkgLn]
cfkm\gf Uf|fxsnfO{ cgf}7f] ckm/ lbPsf] 5 .
cd]l/sL klqsf xlkmª6g kf]i6sf cg';f/ pTkfbs
sDkgLn] cfkm\gf Uf|fxssf] ln+usf] OG;'/]G; ul/lbg] 3f]if0ff u/]sf] 5 . zlgjf/
-dfr{ !% b]lv_ nfu" x'g] of] ckm/ cGt{ut cG8h c08/j]o/sf] # jf ;f]eGbf al9
yfg vl/b ug]{ u|fxsnfO{ %) xhf/ cd]l/sL 8n/ a/fa/sf] ln+u OG;'/]G; ul/g] 5 .
OG;'/]G; kf]ln;Lcg';f/ s'g} klg Uf|fxssf] ln+u z/L/af6
5'6\6LPdf p;n] %) xhf/ 8n/ Ifltk"lt kfpg] 5 . …clxn];Dd Pp6f dflg;nfO{
p;sf] sf/, s's'/, 3/, hldg / hLjgs} aLdf ;'lawf pknAw lyof] t/ p;s} ln+usf]
OG;'/]G; lyPgÚ cG8h sDkgLsf ;+:yfks a]/gf8{ 8f]/n] eg] …;+;f/e/sf k'?ifx?nfO{
pgLx?sf] ;a}eGbf cd"No ;DkQLsf] ;'/Iff ug]{ ca;/ xfd|f] sDkgLn] lbFb} 5 .
;+;f/s} ;a}eGbf cUf|0fL OG;'/]G; sDkgLnfO{ of] cleofgdf ;fy kfpFbf xfdL pT;flxt
5f}+ .Ú
;h{/L u/]/ cfkm\gf] c+u x6fOPdf eg] of] :sLdn]
OG;'/]G; /sd lbg] 5}g\ . x/]s aif{ !^ xhf/ dflg;sf] uf]Ko c+u gi6 x'g] u/]sf]
eGb} ;f] sDkgLsf k|jQmfn] OG;'/]G; kf]nL;L s]jn k|rf/sf nflu dfq geP/ dflg;sf]
dxTjk"0f{ c+usf] ;'/Iffk|lt ;r]t agfpg NofOPsf] atfP .
n]v
laDa ;fKtflxssf] !) jif{] ofqfsf
cg'e'ltx?
–/fdx/L cf]emf
@)^) ;fnsf] cj:yf, /fhgLlts ?kdf
eofjx, lhNnf ;b/d'sfd ;/sf/L ;'/IffsdL{x?sf] sJhfdf ufpFlt/sf ;j} e'–efux?
dfcf]jfbLsf] sJhfdf . ;b/d'sfddf j;f]jf; ug]{x? ufpFflt/ uP jf ufpFsf dfG5]x?
;b/d'sfd cfP 5'§} b'lgofFdf k|j]z u/]sf] cg'e'lt x'GYof] . cfk\mg} cfkmGtx?sf]
3/df jf; a:bf klg la/fgf] ePsf] dx;'; x'GYof] . ;fFem ;ft jHg gkfpFb} jhf/
;'g;fg x'GYof] . jf]Ng] clwsf/, lx8\g] clwsf/, n]Vg] clwsf/ ;j} jGb'swf/Lx?nfO{
dfq lyof] .
o; cj:yfdf 8f]6L lhNnfjf6 ælaDa ;fKtflxsÆ gfds
klqsfn] cfkm\gf] k|sfzg ;'? u¥of] . @)^) ;fn kmfu'g @( ut]sf lbg gd'gf c+s
jhf/df cfof] . tTsfnLg k|wfg ;Dkfbs tyf k|sfzs /fdjxfb'/ P]/sf] klqsf dfkm{t
nf]stGqsf] jsfnt ug]{ rfxgfn] ;fy{stf kfof] . ælaDaÆ gfd h'/fO{ lbgdf ;xof]u
u/] rGb|b]j cf]emfn] . cf]emf Toltj]nf /fli6«o hgdf]rf{ lgs6 laBfyL{ ;+u7gdf
/x]/ sfd ub}{ lyP . pgL s}nfnLjf6 k|sfzg x'g] Ps ;fKtflxs klqsf -gfd t clxn]
7\ofSs} ofb ePg_ sf ;Djfbbftfsf] ?kdf klg sfd ul//x]sf lyP . laDasf] Gjf/g ug]{
jfx'g rGb|b]j cf]emfg} x'g .
klqsf ;~rfng ug'{ k5{ eg]/ xf};nf lbg] JolQm l;nu9Ldf
njk|;fb >]i7 lyP hf] clxn] xfd|f] dfemdf /x]gg\ . klqsf dfkm{t hgtfnfO{
;"rgf lbg' k5{ eg]/ pgn] xf};nf k|bfg u/] . o:t} xf};fnfdf yk O{6f yk]
z}n]Zj/L sDKo'6/ O{lG:66\o'6sf ;~rfng laho/fh >]i7n] pgn] klqsf k|zf;gsf
qmddf ;dfrf/x? 6fO{k ug{df lgz'Ns ;xof]u ug]{ jfrf u/] / ;xof]u u/] klg .
o;/L /fdjxfb'/ P]/sf] cjwf/0ff / lqmofl;ntfdf cGo
w]/} JolQmx?sf] ;xof]u ylkof] / Ps ;lqmo l6d u7g eof] . h;n] klqsf k|sfzgsf]
sfd ;'? u¥of] . h'g klqsfn] kf7sx?sf] lardf Ps bzs;Dd lgoldt pkl:ylt b]vfPsf] 5
. kf7sx?sf] dg lhTg ;kmn klg ePsf] 5 . la1fkgbftf, ;"rgfbftf, n]vs,
/rgfsf/ ;j}n] laDa ;fKtflxsnfO{ dg k/fPsf 5g / cf–cfkm\gf] 7fpFjf6 ;xof]u klg
ub}{ cfPsf 5g .
r/d åGå / ;+s6sfnsf] e'd/Ldf :yfkgf ePsf] o;
klqsfn] !) jif{ k'/f u/]sf] o; cj;/df o; ;fKtflxssf] ;Dkfbssf] x}l;otn] ;+:yfks
k|wfg ;Dkfbs /fdjxfb'/ P]/k|lt xflb{s s[t1tfsf ;fy jwfO{ JoQm ub{5' . o;
b'lgofFjf6 labf ePsf njk|;fb >]i7k|lt xflb{s >4f~hnL k|s6 ub{5' . klqsf
;'?jft ug{sf nflu gfd h'/fO{lbg] rGb| b]j cf]emf / sDKo'6/df ;xof]u ug]{
laho/fh >]i7k|lt klg s[t1tf JoQm ub{5' . !) jif]{ of] ofqfdf laDa
;fKtflxs;+u hf]l8P/ sfd u/L clxn] km/s 7fpFdf /xg' ePsf] ;j} cfTdLo ;fyLx?nfO{
;Demg rfxfG5' . pxfFx?sf] ;xof]usf] laDa ;fKtflxs ;w}+ sb/ ug]{5 . laDa
;fKtflxssf lgoldt kf7sx?, la1fkgbftf, ;xof]uL, z'elrGts, n]vs, /rgfsf/ ;j}nfO{
o; cj;/df xflb{s wGojfb lbg rfxfG5' . df]km;njf6 k|sf;g x'g] klqsf slxn] jGb
x'G5 eGg] kTt} x'Fb}g eGg] hfgsf/L x'Fbfx'Fb} klg klqsfsf] pwf/f] k|sfzg u/L
lgoldttf lbg] sfddf ;xof]u ug]{ >]i7 ck;]6 k|]zsf ;~rfns lbk]Gb|gf/fo0f
>]i7k|lt klg cfef/ JoQm ub{5' .
To;}klg 8f]6Ldf kqsfl/tfsf] lasf; vf;} eO{;s]sf]
lyPg . :yfgLo klqsfdf 8f]6]nL cfjfh ;fKtflxs dfq k|sfzg eO{/x]sf] lyof] .
To;dfyL ;+s6sfnLg cj:yf . ;j} 7fpFdf ;]G;/, klqsfsf] k|sfzg ug'{ / lat/0f ug'{
sd r'gf}tLk"0f{ lyPg . >f]t ;fwgsf] cefjn] emg r'gf}tL yk]sf] lyof] .
To; cj:yfdf klg g]kfnL hgtfn] ;"rgf kfpg] clwsf/sf] /Iff ug{ laDan] ult
lnof] . Toltj]nf laleGg ufla;x?df sfo{/t ufla; ;lrjx?n] cgj/t ?kdf o;
;fKtflxssf] k|sfzgsf nflu ;xof]u u/] . h;n] ubf{ cfly{s r'gf}tLnfO{ cln sd
jgfof] . ;/sf/L sfof{nox?, u};;x?, gLlh If]q, ;xsdL{ ;~rf/sdL{ ;fyLx? ;j}n]
yf]/ jx't h:tf] xf]nf ;xof]u u/] . o; cj;/df lo ;j}nfO{ klg ;Demg rfxfG5' .
lg/Gt/ k|sfzg ePs} sf/0f k|]z sfplG;n g]kfnn] nf]s
sNof0fsf/L la1fkg k|sfzgsf nflu @)^@ ;fndf u/]sf] alu{s/0fdf laDa klg æ3Æ ju{df
alu{st eof] . kf7saLrsf] nf]slk|otf;+u} alu{s/0fdf klg prfO{ ylkb} uof] / clxn]
laDa ævÆ ju{sf] ;fKtflxs klqsf ePsf] 5 . ;'?jftL r/0fdf $ k[i7jf6 k|sfzg yfngL
eof] . kf7sju{sf] O{R5f / rxfgf cg';f/ la:tf/} o;nfO{ ^ k[i7 x'Fb} * k[i7df
k'¥ofO{of] . lgs6 elaZodf !) k[i7;Dddf hfg] nIf xfdLn] /flvPsf] 5 .
:yfkgfsfnb]lvg} ;flxTo ;[hgf / larf/ :tDe slxn]
klg 5'6]g . larlardf y'k|} :tDex? /flvP . cGt/jftf{ :tDe, cgf}krfl/s :tDe, kf7s
l6Kk0fL, ;fdfGo 1fg, df]km;n kqsfl/tf, l;dfgfkf/L, v]n tyf ko{6g If]q, rnlrq
If]q o:tfo:t} sof}+ :tDex? ;dfj]z eP / 5g klg .
;/sf/L ;]G;/kl5 dfq ;dfrf/ k|sf;g ug'{ kg]{ cfb]z
ePsf j]nf k|sf;g ;'? x'Fbf ;d:of t lyof] g}, To;} ;d:ofdf tTsfnLg /fhf 1fg]Gb|
zfxn] @)^! ;fn df3 !( ut] rfn]sf] sbdsf sf/0f ;d:of NofO{lbof] . s]xL c+s
k|sf;g jGb ;d]t ug'{ k¥of] . ;dfrf/ tof/ u/]/ clgjfo{ ?kdf lhNnf k|zf;g
sfof{nodf uP/ k9\g' kg]{ emd]nf ePkl5 To;f] ug'{ eGbf jGb} ug'{ pko'Qm nfUof] .
tLg c+s k|sfzg jGb kl5 cfkm'n] cfkm}nfO{ ;]G;/
ub}{ klqsfn] cfkm\gf] k|sfzg k'gM yfngL u¥of] . nf]stGq :yfkgf ug]{ g]kfn kqsf/
dxf;+3sf] ld;gnfO{ cfkm\gf] ld;g jgfpFb} klqsfn] lg/+s'ztf la/f]wL cleofg}
yfngL u¥of] . of] cleofg sd r'gf}nLk"0f{ lyPg . nf]stGqsf] kIfdf n]v]sf]
eGb} klqsfsf tTsfnLg k|wfg ;Dkfbs /fdjxfb'/ P]/nfO{ /ftL !@ jh] 3/df ;'t]sf
j]nf ckx/0f z}nLdf lu/km\tf/ u/L k|x/Ln] Ps /ft Ps lbg lgoGq0fdf /fVof] . kqsf/
dxf;+3 / cGo ;~rf/sdL{ ;fyLx?sf] bjfjkl5 pgnfO{ 5f]l8of] .
nf]stflGqs cfGbf]ngsf] kIfdf nfu]sf] eGb} tTsfnLg
cj:yfdf lhNnfdf sfo{/t s]xL d08n] z}nLsf ;/sf/L sd{rf/Lx?, u};;sdL{x? /
;~rf/sdL{x?n] ;d]t klqsf jGb ug]{ wDsL lbPsf lyP . ;/s/L la1fkgdf k|ltjGw
nufpg] pb\3f]if u/]sf lyP . cfh ltg} JolQmx? cfkm'nfO{ v/f] qmflGtsf/L b]vfpFb}
lx8]sf] b]Vbf ;kgf h:t} nfU5 . Toltj]nfsf s]xL ufla; ;lrjx? / s]xL u};;x?g}
klqsf k|sfzgsf] ;xf/f jg]sf lyP .
laDa ;fKtflxs lt ufla;x? / lt u};;x?sf] C0fL 5 .
laDa ;fKtflxsdf !) jif{ nuftf/ sfd ug]{ qmddf w]/} ;fyLx?n] ;Nnfx, ;'emfj,
dfof, ;Ddfg, k|]/0ff lbg'eof] pxfFx?k|lt klg s[t1 5' . klqsf k|sf;g ug}{ wf}
wf} ePsf a]nf sfd ug]{s;}n] ;fgf] ;xof]u ubf{ klg 7'nf] u'g nfPsf] h;tf]
cg'e'lt x'Fbf] /x]5, sof}+ k6s o:tf] klg cg'e'lt eof] of] !) jif]{ hLjgdf
.
df]km;n
kqsfl/tf
oxfFsf
kf7ssf nflu d gofF xf]Og
शरद अधिकारी, सम्पादक
राप्ती पोष्ट दैनिक दाङ,
Þ तपार्इंको पुरा परिचय पाउँ न ?
= म शरद अधिकारी सम्पादक राप्ती पोष्ट दैनिक दाङ, उपाध्यक्ष प्रगतिशील लेखक संघ नेपाल दाङ शाखा, पूर्व केन्द्रीय उपाध्यक्ष प्रेस चौतारी नेपाल, नेपाल पत्रकार महासंघ दाङ पार्षद ।
Þ कति समय भयो तपाईलाई पत्रकारितामा लागेको ?
= पत्रकारिताको शुरुवात गरेको २०५३ साल देखि हो । त्यो भन्दा पहिले पनि फाटफुट रुपमा लेख्ने काम गरिरहेको थिए । २०५३ सालमा घोराहीबाट प्रकाशित हुने गाउँघर सातदिनेमा लेख्न शुरु गरें । यो पत्रिकामा अत्यन्त सामान्य विषयमा लेख्ने गर्दथे । गाउँघरमा हुने सामान्य घटना, अन्धविश्वास विरोधी धारणा, महिलाका पक्षमा, वालवालिकाका पक्षमा लेख्ने काम गरियो । शुरुमा समाचार भन्दा पनि विचार लेख्ने कुरामा बढी आकर्षित हुँदै गए ।
Þ तपाईले किन पत्रकारिता पेशा रोज्नु भयो ?
= खासमा रोजेको होइन । यो संयोगका रुपमा आइपुगेको हो । मैले पत्रकारितामा लागेको कुरालाई रहर र बस्नु परेको कुरालाई बाध्यताका रुपमा लिने गरेको छु । मैले पहिलो पटक लेखेको समाचार मलाई याद छ । घोराहीमा म जहाँनेर बस्दथे त्यहाँ खसी काट्ने बुच्चडहरु पनि बस्दथे । उनीहरुले रातमा बाख्री काटेर खसीको मासु भन्दै बेच्दथे । मैले त्यहि विषयलाई समाचार बनाएर लुम्विनी दैनिकमा पढाएको थिए । मैले लेखेको समाचार मेरो नाममा आएको थिएन र पनि म खुशी थिए । किनभने मैले लेखेको समाचार पनि पत्रिकामा आयो भनेर म मख्ख थिए ।
Þ कस्तो खालको पत्रकारिता गर्न रुचाउनु हुन्छ ?
= काम गराइएको हिसावले म वालवालिकाको क्षेत्रमा बढी रमाउने मानिस हुँ । यसकारणले गर्दा पनि जिल्लामा रहेको कम्लहरी कु–प्रथा अन्त्यका लागि चलेको अभियानमा सक्रियताका साथ लाग्ने सोच म मा आयो । त्यस्तैगरी वालअधिकार र वालवालिकालाई नेतृत्व विकास र अधिकारका बारेमा तालिम दिने काम पनि गरिरहेको छु । अर्को कुरा जिल्लामा बसेर विट निर्धारण गर्न गाह्रो हुँदो रहेछ । बरु मलाई के संझना छ भने म राप्तीपोष्ट प्रकाशन गर्नु भन्दा पहिले अर्को यौटा दैनिकमा कार्यरत थिए त्यतिवेला मैले कार्यरत रिपोर्टरलाई विट निर्धारण गरेर खटाएको थिए । सायद जिल्लामा विटका आधारमा समाचार लेखनको जग मैले नै हालेको हुँ जस्तो लाग्छ । जिल्ला तिर अहिले पनि यौटाले धेरै विषयमा काम गर्नुपर्ने बाध्यता छ । समाचार लेखनका हिसावले भन्ने हो भने म भ्रष्टाचार विरोधी समाचार लेख्न बढी रुचाउछु । युद्धकालमा गरिएको पत्रकारिताको पनि निकै गहिरो र नजिकको अनुभव मसंग छ ।
Þ पत्रकारिता पेशामा लागेर आईपर्ने समस्याहरु के के देख्नु भयो ?
= समस्या भन्दा पनि यसबाट हासिल हुन सक्ने उपलव्धीका बारेमा ध्यान दिनु राम्रो हुन्छ । समस्या छ भन्ने कुरा थाहा पाउदा पाउदै पनि यहि क्षेत्रमा रमेका कारणले गर्दा समस्याको कुरालाई म गौण ठान्छु । सोच्ने हो भने त समस्या कहाँ छैन र ? जहाँ पनि समस्या । जतिबेला पनि समस्या हुन्छ । तर समस्या छ र हुन्छ भनेर भाग्ने कुरा होइन । त्यसै भएर एक जना विद्धानले भनेका छन “भागो नहि दुनियाँको बदलो ।” दुनियाँलाई बलल्ने कसम खाएकाहरुले समस्यासंग जुध्नुपर्छ भाग्ने होइन । व्यक्तिगत रुपमा कुरा गर्नुहुन्छ भने पत्रकारितामा लागेर मैले आर्थिक पाटोलाई सोचेन । आर्थिक रुपमा फाइदाको कुरा गरेन । पत्रकारिता गर्ने क्रममा जे जति अवसर मेरालाई प्राप्त भयो त्यसैलाई नै मैले पर्याप्त ठानेको छु । तर पनि तपाईले सोध्न खोजेको कुराका बारेमा भन्ने हो भने पत्रकारिता पेशामा लाग्दा समयको व्यवस्थापन गर्ने कुरा, आर्थिक रुपमा समस्या पर्ने कुरा, परिवारलाई समय दिन नसक्ने कुरा मेरालागि समस्याका विषयका रुपमा रहेका छन ।
Þपत्रकारिता पेशामा लागेर सन्तुष्ट हुनुहुन्छ त ?
= यसको जवाफमा मैले अघि पनि भनिसकें । व्यक्तिगत रुपमा म सन्तुष्ट छु । मैले जुन सामाजिक सदभाव पाएको छु यो मेरालाई सन्तुष्टिको विषय बनेको छ । तर मैले गर्नु धेरै छ । पत्रकारिताका माध्यमबाट दिनुपर्ने जति कुरा दिन सकेको छैन । पत्रकारिताका माध्यमबाट दिनसक्ने जति कुरा पनि दिन सकेको छैन । सिमित स्रोत र साधनका कारणले गर्दा यस्तो समस्या रहेको छ । अझ मोफसलमा यो धेरै नै समस्याको रुपमा हुँदो रहेछ ।
Þ मोफसलै भएपनि दाङ जस्तो बिकसित ठाउँवाट पत्रकारिता गर्दै हुनुहुन्छ राम्रै होला नि ! होईन र ?
= तपाइले भनेको कुरा ठिकै हो । दाङ जिल्ला पत्रकारिताका हिसावले राम्रै मानिन्छ । यहाँ अहिले चारवटा दैनिक पत्रिकाहरु संचालनमा छन । त्यस्तै आधा दर्जन भन्दा धेरै साप्ताहिक पत्रिकाहरु संचालनमा रहेका छन । करिव एक दजर्न रेडियोहरु खुलेका छन । संचारको विकासका हिसावले त ठिकै मान्न सकिन्छ । तर संचारका माध्यमहरु चलाउने सवालमा निकै गाह्रो कुरा रहेछ । म लामो समय सम्वाददाताका रुपमा रहें । केही बर्ष अरुको लगानीमा रहेको पत्रिकामा सम्पादकको रुपमा काम गरें । अहिले आफै प्रशासक भएर पत्रिका निकालिरहेको छु । कामका हिसावले म समाचारदाताकै रुपमा रमाउछु । अहिले पनि पत्रिकामा समाचारको सवैजसो पाटो म आफैले हेर्छु । जिम्मेवारीका हिसावले सम्मादक हुनु अर्को महत्वपूर्ण जिम्मेवारी हुँदो रहेछ । म आफूलाई प्रकाशकको नजरबाट हेर्दैन । नेपालमा श्रमजिवी पत्रकारका रुपमा लामो समयसम्म काम गरेर पत्रिका प्रशासन गर्ने थोरै मध्य म पनि यौटा हुँ जस्तो लाग्छ त्यसैले कुनै पनि संचारमाध्यम चलाउनु आफैमा जटिल कुरा हो भन्ने बोध मलाई भएको छ ।
Þ कस्तो चल्दैछ तपाईको राप्ती पोष्ट दैनिक ?
= ठिकै छ । पाठकको माया पाएको छु । पत्रिका नयाँ भए पनि यहाँको बजारका लागि । यहाँका विज्ञापन दाताका लागि । यहाँका पाठकका लागि म नयाँ होइन । त्यसैले पनि काम गर्न सजिलो भएको छ । म त काममा रमाउने मानिस हुँ त्यसैले गर्दा रमाइरहेको छु आफ्नो काममा । सन्तुष्ट छु आफ्नो पेशामा ।
Þ दाङ जिल्लामा कार्यरत सहकर्मीहरुको पेशागत दक्षता कत्तिको पाउनु भएको छ ?
= दक्षता ठिकै छ । पहिले पत्रकारिता भनेको गरेर जान्ने कुरा हो भनिन्थ्यो भने अहिले पत्रकारिता पढेर गर्नुपर्छ भन्ने मान्यता विकास हुँदैछ । दश जोड दुईसम्म पत्रकारिता पढाइ हुँदैछ । त्यस्तै काठमाडौंमा गएर मास कम्युनिकेशन पढेर जिल्लामा आएर पत्रकारिता गर्नेको संख्या बढेको छ । अनुभवी पुराना पत्रकारको पनि यहाँ कमि छैन । त्यसकारणले गर्दा दक्षताको सवालमा ठिकै छ भन्नुपर्ला ।
Þ जिल्लाका सरकारी तथा गैर सरकारी कार्यालयहरुले कत्तिको सहयोग गर्दै छन त ?
= उनीहरु खोज्दै आउदैनन हामीले उनीहरुलाई खोज्नुपर्छ । आर्थिक सहयोगको कुरा हो भने त्यो नगन्य मात्रामा रहेको छ । सूचनाको सहयोगको कुरा गर्ने हो भने ठिकै छ । तर हुनुपर्ने जति भएको छैन । गैर सरकारी निकायहरु आफ्नो प्रचारका लागि मात्रै मिडियालाई खोज्दछन । साना–साना गतिविधि गर्दा पनि मिडियामा ल्याउनकालागि होडवाजी चल्ने गरेको छ । सरकारी कार्यालयका कर्मचारीहरु पनि आफ्नो बारेमा सकारात्मक समाचार मात्रै आओस भन्ने चाहन्छन ।
Þ मोफसल पत्रकारिताको समस्या समाधानका लागि नेपाल पत्रकार महासंघको भुमिका कस्तो पाउनु भएको छ ?
= मुलतः नेपाल पत्रकार महासंघ संचारकर्मीहरुको संस्था हो । तर महासंघ संचारकर्मीहरुको संस्था हुन सकेको छैन । नेपाल मालिक पत्रकार संघका रुपमा यो रुपान्तरण भएको छ । संचारकर्मीहरुको क्षमता विकास गर्नका लागि विभिन्न योजना ल्याउने, क्षमता विकासकालागि कार्यक्रमहरु गर्ने, अवसरको खोजी गर्ने, पत्रकारलाई आत्म निर्भर बनाउने जस्ता काम गर्नु पर्दथ्यो तर यो काम महासंघका तर्फबाट भएको छैन । महासंघ डलरको खोजीमा भौतारिने गैर सरकारी संस्था जस्तो भएको छ । महासंघको ध्यान पत्रकारिताको विकास र पत्रकारिताको समस्या निदानका लागि जान सकेको छैन । तर पनि हजारौं संचारकर्मीले नेपाल पत्रकार महासंघले केही गरोस भन्ने आस गरिरहेकाछन ।
Þ पत्रकारहरुका बैचारिक संगठनहरुले मोफसल पत्रकारिताको संरक्षणका लागि कस्ता खालका कार्यक्रमहरु सञ्चालन गरेको पाउनु हुन्छ ?
= बैचारिक संगठनहरुको ध्यान पनि यसमा जान सकेको छैन । सवैको ध्यान महासंघको नेतृत्वमा कसरी आफ्ना मान्छे पुराउने भन्ने र विभिन्न राजनीतिक नियुक्तीमा कसरी आफ्नो संगठनको मानिस हाल्ने भन्नेमै ध्यान रहेको छ । यसकारण व्यक्तिगत रुपमा बैचारिक संगठनका काम र कृयाकलापबाट म संन्तुष्ट हुन सकेको छैन ।
Þ पत्रकारितामा लागेर कत्तिको पैसा कमाउनु भयो ?
= नढाटेर भन्ने हो भने स्पेसटाइम दैनिकमा काम गर्दा केही रकम कमाई हुन्थ्यो । त्यसपछि २०६६ देखि २०६८ सालमा राससमा राप्ती अंचल प्रमुख भएर काम गर्दा मासिक रुपमा तलव हुन्थ्यो त्यस भन्दा वाहेक अरु समयमा पत्रकारिताबाट खासै पैसा आएको छैन । त्यसो भए कसरी चलेको छ दैनिकी भन्ने लाग्न सक्छ, म पत्रकारिता बाहेक ट्रेनर पनि हुँ । पत्रकारिता, वालअधिकार, महिला अधिकार, नेतृत्व विकास लगायत अन्य विभिन्न विषयमा तालिम दिने गर्दछु । यसो गर्दा आउने पैसाले आफ््नो खर्च चल्ने गरेको छ ।
Þ तपाइकंो विचारमा पत्रकारिता के हो ?
= पत्रकारिता समाजको अर्थात तस्वीर चित्रण गर्ने क्यामेरा हो । भनिन्छ क्यामेराले कहिल्यै झुटो बोल्दैन । त्यस्तै पत्रकारिताले पनि झुटो बोल्नु हुँदैन । जे छ र जस्तो छ त्यसलाई जसका तस राखिदिनुपर्छ । सम्वन्धित निकायले यो बुझ्दछ । हामीले गर्ने कति सम्म भने कोहि विरामी परेको छ भने उपचारका लागि जानुपर्छ है भन्ने हो । आफै उपचार गर्न कस्सीने होइन ।
Þ अहिले पत्रकारिता क्षेत्र वद्नामित हुँदैछ, पत्रकारिता क्षेत्रमा लागेकैहरुले दिउँसै जाँड खाएर हल्ला गर्ने, केटी घुमाउन लैजाने, समाचारलाई लिएर मोलमोलाई गर्ने जस्ता प्रबृत्तिहरु पनि देखिएका छन भन्ने आरोप छ नि, कत्तिको सहमत हुनुहुन्छ ?
= दाङ जिल्ला र राप्ती अंचलमा जति पनि म घुमेको छु त्यस्तो पाएको छैन । हामीलाई अग्रजले त्यस्तो सिकाएनन् । जसले गर्दा हामीले त्यो कुरा जोगाएर ल्याएका छौं जस्तो लाग्छ । हामी भन्दा पछिकाले पनि यहि कुरालाई अनुसरण गरेको जस्तो लाग्छ । हामीलाई पनि थाहा नदिएर कसैले केहि गरिरहेको छ भने त्यो उसको व्यक्तिगत कुरा होला । जिल्लामा पनि केही खराव प्रवृत्ति देखिदैछ भन्ने सुनिन्छ तर हामी त्यसलाई खोजी गर्ने र भण्डाफोर गर्ने काममा पछि छैनौं ।
Þ तपाई कत्तिको लाग्नु भा छ यस्ता कुराहरुमा ?
= म त खुल्ला किताव हुँ । जसले पनि पढन सक्छ, बुझ्न सक्छ । सायद मैले पत्रकारिता गर्ने क्रममा गलत नियत राखेको भए आजसम्म टिक्ने थिएन होला । आफ्नो गल्ती स्वीकार गर्ने र सच्चाएर अघि बढ्ने मेरो बानी छ । म न पहिले लागेको थिए गलत काममा न त भविश्यमा लाग्नेछु । जुन दिन म गलत काममा लाग्नेछु त्यो दिनबाट मेरो इमानको पत्रकारिता सकिनेछ अर्थात म पनि सकिनेछु भन्ने कुरा मैले बुझेको छु ।
Þ मोफसल पत्रकारिता क्षेत्रमा सुधारका लागि तपाई नेपाल सरकारलाई के सुझाव दिन चाहानुहुन्छ ?
= सरकार, यो मुलुकमा काठमाडौं भन्दा पनि वाहिरबाट संचारका माध्यमहरु संचालनमा छन । तिनीहरुले पनि आमुल परिवर्तनका लागि भूमिका खेलेका छन । मोफसलमा पनि सक्षम संचारकर्मीहरु छन जो यो देशको रक्षाका लागि लागिरहेका छन् । सरकारमा जानेहरुको चस्मा अचम्मको हुँदो रहेछ । म एक पटक त्यो चस्मा हटाउनका लागि अनुरोध गर्दछु । संचारको विकासका लागि एक पटक सोच्नका लागि अनुरोध गर्दछु । छलफलका लागि आह्वान गर्दछु ।
Þ अन्त्यमा केही भन्न मन लागेको छ ?
= तपाईले डोटी जस्तो विकट जिल्लाबाट पनि पत्रकारिता गरिरहनु भएको छ, यो आफैमा सुखद र खुशीको कुरा हो । अन्यथा नलिनु होला यौटा उखान मैले सुनेको थिएँ, गयो डोटी खायो रोटी आउदा खेरी धोती न टोपी । यस्तो जिल्लामा बसेर पत्रकारिता गर्नु फलामको च्यूरा चवाउनु सरह हो । पत्रकारिता समाजको आँखा हो । यो आँखालाई जोगाउनका लागि भूमिका खेल्ने काम पनि समाजका सदस्यहरुले गर्नुपर्छ । विचार राख्न दिनु भयो धेरै धेरै धन्यवाद ।
;flxTo÷;[hgf
wgL jfpsL 5f]/Ln]
lju|]sL lt df]/Ln]
dg rf]/L nUof] d]/f]
lju|]sL df]/Ln]
kfun jgfO{ 5f8L uof}
jUof] cfF;'sf] wf/f
PSn} j:g' kg]{ /}5
sf]lx 5}g d]/f] ;xf/f
lgi7'/L sfnL df]/L 5f]8L
hfg] ltgL uf]/L
PSn} j:5' d clxn]
e]6\g cfp ltdL ef]nL
wgL jfpsL 5f]/Ln]
dg rf]/L nUof] d]/f]
ltd|f] jfpnfO{ ;DemfO{ /fVg'
d Nofpnf ljx]sf] 3f]8f]
cGhfg
l;nu9L–@
gxf//} eP klg
gxf//} eP klg d]/f] xf/ eof]
ljgfs;'/ grfx]/} jf/ eof]
;'Gb}g ljGtL kTy/ e}uf] b]ptf
x[bosf] jl/kl/ l;pF8Lsf] af/ eof]
grDsb} tf/fnfO{ v:g' kbf{
efUo ;DemL r'k nfUg' ;f/ eof]
htftt} ;}tfgem} eof] xfjf
w'nf]sf s0f klg df}ifd kfO{ kf/ eof]
v08x/ jlg;s] d'6' leqleq}
pl8;s]sf] df}/Lsf] kmut 3f/ eof]
;Eotfsf] vf]n leq dfgjtfsf] xTof x'g]
lgbf]{ifnfO{ hLjg cfh v's'/Lsf] wf/ eof]
x]dGtL hf]zL
dgx? lhTg
;s]============
uhn ;+u|xjf6
देउडा गित
समस्याको झोला रैछ विद्यार्थीका दिन
हृदय फाटेको फाटेई भेट हुँदैन किन
वाहिरी दन्त हाँसे पनि भित्री मन त मैलो
जिन्दगी चोटपुग्ने गरि माया लाईगई गैलो
छुट्टी गए साथीसंगी साई पढ्ने क्याम्पस
जिन्दगी धरापमा पाडी केई लागेईन जस
जति दिन उदासि आया न्याउली बास्ती अल्का
मरिग्या विर्सने छैन सुवा तेरा झल्का
सेती पानी कुलाजति कर्णाली नहर
कि साई आईजा कि म लैजा कि दिईजा जहर
लामा डाडा स्वर पुग्दैन अल्का रोल चरी
दुःखी दिन काटेर रुन्छु विसरु विसरु कसरी
jf;'b]j
hfzL - k|ltIff _
b'uf{df08f}
uflj; – *
rGs];}g jfon 8f]6L,
No comments:
Post a Comment