Tuesday, February 23, 2016

बिम्ब नेपाली साप्ताहिक, मिति २०७२ साल फागुन ११ गते मंगलवार



æs[lif, ko{6g, ;+:s[lt, pBf]u / Aofkf/,  ;'b"/klZrd lasf;sf] d'n cfwf/Æ
;'b"/klZrd If]qLo dxf]T;a @)&@ cfpg cj hDdf !) lbg jfFsL
d'Vo ;dfrf/
P8\;jf6 rf/ ;o !% n] Hofg u'dfP
;'b"/klZrddf xfn;Dd PrcfO{eL÷P8\;sf sf/0f rf/ ;o * hgfn] Hofg u'dfPsf 5g .
;'b"/klZrdf~rn If]qLo :jf:Yo lgb]{zgfnon] lbPsf] hfgsf/L cg';f/ cfly{s jif{ @)&!÷)&@ ;Dd gf}j6] lhNnfdf PrcfO{eL÷P8\;sf sf/0f rf/ ;o * hgfn] Hofg u'dfPsf x'g . P8\;sf sf/0f c5fd lhNnfdf ;j}eGbf a9L Ps ;o $$ hgfn] Hofg u'dfPsf 5g eg] ;j} eGbf sd jfh'/fdf rf/ hgfn] Hofg u'dfPsf 5g . o:t} s}nfnLdf Ps ;o #* hgf P8\;s} sf/0f d[To'sf] l;sf/ ePsf 5g .
8f]6Ldf *&, s~hgk'/df !&, a}t8Ldf !$, aemfËdf ^ / 88]Nw'/fdf kfFr kfFr hgfn] P8\;sf] cGtLd cj:yfdf k'u]/ Hofg u'dfPsf] ;'b"/klZrd If]qLo lgb]{zgfnosf PrcfO{eL sfo{qmd ;Dks{ JolQm dgf]h cf]emfn] hfgsf/L lbP . bfr'{nfdf eg] s;}sf] Hofg guPsf] tYofFsn] b]vfPsf] 5 .
;'b"/klZrdf dxfdf/Lsf] ?kdf km}lnPsf] PrcfO{eL÷ P8\;jf6 xfn;Dd o; If]qdf kfFr xhf/ rf/ ;o rf/ hgf ;+qmldt /x]sf] cf]emfn] jtfP . ;+qmldtx?dWo] ;j}eGbf a9L s}nfnL lhNnfdf /x]sf 5g . o; lhNnfdf b'O{ xhf/ rf/ ;o %$ ;+qmldt 5g . ;j}eGbf sd bfr'{nfdf ( hgf ;+qmldt /x]sf cf]emfn] jtfP . o:t} c5fddf Ps xhf/ tLo ;o !), 8f]6Ldf cf7 ;o $^, s~rgk'/df rf/ ;o $$, a}t8Ldf Ps ;o $(, 88]Nw'/fdf Ps ;o kfFr, aemfËdf %) / afh'/fdf #& PrcfO{eL ;+qmldt /x]sf] /x]sf] cf]emfn] jtfP . pgn] eg] …of] tYofFs cfly{s jif{ @)&!÷)&@ ;Ddsf] dfq} xf], o;df >fj0f b]lv otfsf] tYofFs hf]8\bf    km]/L ;+qmldtsf] ;+Vof km]/L ylkG5 .Ú
;+qmldtx?dWo] b'O{ xhf/ b'O{ ;o ^# n] Pcf/6L ;]jg ul//x]sf cf]emfn] cf]emfn] lbPsf] ;"rgfdf pNn]v 5 . cfly{ jif{ @)&!÷)&@ df /ut k/LIf0f u/fpg] ## xhf/ Ps ;o @^ hgfdWo] Ps ;o %& hgfdf PrcfO{eL ;+qmd0f ePsf] kfOPsf] ;"rgf /fli6«o P8\; tyf of}g /f]u lgoGq0f s]Gb|sf ;"rgf clwsf/L la/jxfb'/ /fjnn] lbPsf 5g . pgsf cg';f/ cfly{s jif{ @)&!÷)&@ df b]lvPsf ;+qmldtx?df * hgf !$ jif{ d'gLsf jfnjflnsf–x? ;d]t /x]sf 5g .
sfdsf] l;nl;nfdf ef/t hfg] JolQmx? / ltgsf >LdtL tyf 5f]/f5f]/Lx?df PrcfO{eLsf] ;+qmd0f a9L b]lvPsf] lhNnf :jf:Yo sfof{no 8f]6Lsf hg:jf:Yo lg/LIfs  /d]z dnf;Ln] hfgsf/L lbP . pgn] eg] …;+lqmldt ePsfdWo] clwsf+; ef/t k|jf;df sfd ug]{ / ltgsf kl/jf/ /x]sf 5g .Ú
;'b"/klZrddf PrcfO{eL÷P8\;sf] If]qdf s/Lj b'O{ bh{g u}/;/sf/L ;+:yfx?n] ul//x]sf] ePklg ;+qmldtx?sf] ;+Vof eg] a9\b} ePsf] 5 . u};;x?n] ;~rfng u/]sf r]tgfd'ns sfo{qmdx?–jf6 ;+qmldtx? v'n]/ jflx/ cfpg yfn]kl5 ;+qmd0f b/ a9]sf] b]lvPsf] pgLx?sf] bfjL 5 . PrcfO{eLsf] If]qdf sfd ub}{ cfPsf] ;dfg kx'Fr lasf; s]Gb| l;8 g]kfn 8f]6Lsf cWoIf z]/jxfb'/ dNn eG5g\ …;dfhsf] 8/n] n's]/ j;]sf ;+qmldtx? clxn] ;r]t ePkl5 jflx/ cfpg yfn]sf 5g, h;sf sf/0f xfdLx?nfO{ klg sfd ug{ ;lhnf] ePsf] 5 .Ú
;DkfbsLo
c:ktfnsf] pkrf/ u/f}+
cUnf cUnf lrNnf ejg jg]sf 5g, aGb} 5g klg . s/f]8f}+ ?k}ofF jh]6 cfPsf] 5, cfpFb}5 klg . y'k|} sd{rf/Lx?, :jf:YosdL{x? egf{ ul/Psf 5g, ul/Fb}5g klg . w]/} pks/0fx? cfPsf 5g, cfpFb}5g klg t/ c:ktfnsf] pkrf/ ePsf] 5}g .
hj c:ktfnsf] g} pkrf/ ug'{ kg]{ j]nf cfpF5 eg] Tof] c:ktfndf pkrf/ ug{sf nflu cfpg] la/fdLx?sf] s:tf] pkrf/ xf]nf Û Ps k6s ;f]Rg' kg]{ j]nf cfPsf] 5 . c:ktfnn] &) k|sf/sf cf}ifwL lgz'Ns lbg'k5{ . olb lt cf}ifwLx? lgz'Ns lbO{Pg eg] c:ktfnnfO{ lakIfL jgfP/ d'4f ;d]t bfo/ ug{ ;lsG5, If]ltk'lt{ klg dfUg ;lsG5 t/ lhNnf c:ktfndf hfFbf :jf:YosdL{x?sf nflu k~hf ;d]t la/fdL cfkm}n] lslglbg' kg]{ cj:yf 5 . cf}ifwL t k/} hfj; l:kl/6 ;d]t la/fdLn] lsg]/ NofO{lbP/ c:ktfnnfO{ lbg' kg]{ cj:yf 5 .
htftt} kmf]x/ 5, kfgLsf] Joj:yf 5}g, /ftL laB't k|;f/0f cj?4 eof] eg] c:ktfndf egf{ ePsf la/fdLx?n] cfkm} d}gjQL lsGg hfg' k5{, pHofnf]sf] s'g} a}slNks Joj:yf 5}g . zf}r ug{sf nflu la/fdL / cfkmGtx?n] af]tnsf] kfgL lsg]/ Nofpg' k5{ . :jf:YosdL{x?n] nfdf] ;dob]lv kfpg' kg]{ kfl/>lds klg kfO{/x]sf 5}gg\ /] .
t/, c:ktfn Joj:yfkgsf] lhDd]jf/L kfPsfx?, 8f]6L lhNnfsf] :jf:Yo If]qsf] Joj:yfkgsf] lhDd]jf/L kfPsfx?, oxfFsf cfkm'nfO{ ;fdflhs cu'jf eGg]x?, cg'udg ug]{ / sf/jfxL ug]{ lhDd]jf/L kfPsfx? ;j} cfkm\g} kf/fdf xlNnPsf 5g . c:ktfnsf] b'b{;fFsf] jf/]df k6s k6s ;fj{hlgs kmf]/ddf ;d]t s'/f p7\5 . Tof] s'/f g t k|zf;gn] ;'G5 g ;DjlGwt lhDd]jf/ JolQmn] . s'/f p7\5 xnleq} x/fpF5 . To;f] t of] d'bf{x?sf] j:tL h:t} 5 . oxfFsf] gful/s ;dfh oxfFsf :yfoL jfl;Gbfx? s;}nfO{ klg ;fj{hlgs ;/f]sf/sf] laifodf rfF;f] / lrGtf 5}g .
;/sf/n] lhNnf e/Lsf] :jf:Yo If]qsf] plrt Joj:yfkgsf nflu :jf:Yo Joj:yfkg ;ldlt klg jgfPsf] 5, lhNnf c:ktfnsf] Joj:yfkgsf nflu 8f]6L c:ktfn lasf; ;ldlt klg jgfPsf] 5 t/ lt ;+/rgfx? gfdsf dfq} eP sfdsf ePgg\ . v} :jf:Yo Joj:yfkg ;ldltn] :jf:Yo If]qdf rfF;f] /fv]sf] < v} c:ktfn lasf; ;ldltn] c:ktfnsf] laifodf rfF;f] /fv]sf] < s'g} JolQmnfO{ lhDd]jf/L o; sf/0fn] lbO{G5 ls p;n] Tof] lhDd]jf/L k'/f u/f];\ / hgtfnfO{ ;]jf lng ;lhnf] xf];\ t/ Tof] lhDd]jf/L k'/f ug{ g;Sg]n] g t s'rL{df al;/fVg' h?/L 5, g hgtfn] lt/]sf] s/jf6 tnj vfO{/xg' h?/L 5 . ;S5f} eg] sfd u/, xf]O{g eg] s'rL{ 5f]8, sfd ug{ ;Sg] dfG5] cfpF5 .
!^ dlxgfsf] cjwLdf !# k6s sfh, rf/ k6s labf hfg] sfof{no k|d'vn] s] ;+:yfnfO{ Jojl:yt ug{ ;S5 < Tof] s'/f oxfFsf] :yfgLo k|zf;g r':t b'?:t /fVg] 7]Ssf kfPsfx?nfO{ klg /fd|f];+u yfx 5, lsg jf]Nb}g :yfgLo k|zf;g < s] :jfy{ xf] :yfgLo k|zf;gsf] < w]/} nfdf] k|of;kl5 ;~rfngdf cfPsf] hl6n k|;'lt ;]jf / cGo ;j} d'Vo zNolqmofx? jGb x'g] cj:yfdf k'u]sf] c:ktfns} :jf:YosdL{x? eGb}5g . clg lt ;+/rgfx? / lt lhDd]jf/ d'lt{x?sf] s] hgtfn] k'hf ug]{ xf] t <
ut jif{ c:ktfn Joj:yfkgdf cfPsf] ## nfv ?k}ofFdf e|i6frf/ eof] eg]/ d'4f ;d]t k¥of], o; jif{ km]/L #% nfv cfPsf] 5 eGg] hfgsf/L 5 . To;df e|i6frf/ x'g] xf]nf clg To;sf] efuj08f nfUg] xf]nf . clg ;j} …t} r'k, d} r'kÚ sf] cj:yfdf j:g' kg]{ xf]nf . ;Sg]n] sfd ug'{ k¥of], sfd ug{ glbg]nfO{ jf sfddf cj/f]w Nofpg]nfO{ ;fj{hlgs ug'{ k¥of], nf]eL kfkLx?n] s'rL{ 5f]8\g' k¥of] . gq Pslbg of] d'bf{x?sf] a:tL klg tfTg]5, xf]l;of/ Û
;f+;b cf]v]8fsf] …lkm6Ú cjwf/0ff
F-forestry cyf{t jg h+un, farming cyf{t Joj;flos v]tL, food habit change cyf{t vfgkfgdf kl/jt{g .
E-Electricity cyf{t laB'tLs/0f, Education cyf{t lzIff, Empowerment cyf{t ;zQmLs/0f .
A-awareness cyf{t ;r]tLs/0f, agriculture cyf{t s[lif .
T- transportation cyf{t oftfot, Tourism cyf{t ko{6g, Trade cyf{t Jofkf/ .
Joj:yflksf ;+;bsf ;b:o clkmnfn cf]v]8fn] k|b]z g+= & nfO{ cfTdlge{/ jgfpgsf nflu lkm6 -FEAT_ sf] cjwf/0ffjf6 cuf8L j9\g' kg]{ jtfPsf 5g .
…xfdLn] ;'b"/klZrdsf] xfnsf] ;+/rgfnfO{ g} Ps k|b]z jgfpg' k5{ eGg] n8fO{ n8]sf lyof}+, To;df ;'b"/klZrdjf6 ;+lawfg;efdf k|ltlglwTj ug]{ ;j} ;b:ox?sf] ;xeflutf /x]sf] lyof]Ú ;f+;b cf]v]8fn] eg] …xfd|f] Tof] dfu k'/f ePsf] 5, cj xfdLn] of] k|b]znfO{ s;/L cfTdlge{/ jgfpg] eGg] jf/]df ;f]Rg' k5{ .Ú k|fs[lts ;|f]t ;fwgn] k|b]z g+= & lgs} wgL ePsf] ePklg o;sf] ;d'lrt lasf;sf nflu ;xL cjwf/0ff geP cfTdlge{/ x'g g;Sg] eGb} cfkm'n] …lkm6Ú cjwf/0ff cuf8L ;f/]sf] cf]v]8fn] jtfP .
g]skf Pdfn]sf] ;dfg'kflts sf]6fdf aemfË lhNnfjf6 ;+lawfg;ef ;b:o rog ePsf cf]v]8fn] eg] …jg h+unsf] ;+/If0f, ;Dj4{g / ;xL pkof]u ug{ ;s] To;jf6 xfdLn] w]/} cfDbfgL ug{ ;Sg] 5f}+ . jg k}bfjf/sf] cj}w t:s/L /f]Sg' h?/L 5 .Ú cf]v]8fn] 6'qmf6fqmL hldgdf v]tL u/]/ g s[ifsx?nfO{ kmfO{bf x'g] g /fHonfO{ kmfO{bf x'g] jtfpFb} a}1flgs e'–pkof]u k|0ffnL nfu' u/]/ ls;fgn] w]/} hldgdf v]tL ug]{ jftfj/0f jgfpg' kg]{ jtfP . …Ps /f]kgL hldg 5 Ps xn uf]? kfn]sf] 5, Ps /f]kgLdf u/]sf] k/Dk/fut v]tLn] p;sf] kl/jf/nfO{ vfgnfO{ k'Ub}g t/ aif}{e/L sfd ul//fVg' k5{, Ps xn uf]? klg kfln/fVg' k5{Ú ;f+;b cf]v]8fn] eg] …;w}+ Pp6f jfv|f] kfn]sf] x'G5 t/ df;' vfg slxNn} kfpGg eg] o:tf] ls;fgL ug'{sf] s'g} cy{ 5}g .Ú
pgn] vfgf vfg] jfgLdf klg xfdLx?n] kl/jt{g ug'{ kg]{ jtfP . …xfdL ;j}sf] jfgL lalu|;s]sf] 5, xfdL sf]bfsf] /f]6L, l9+8f] vfg' eGbf jhf/df kfO{g] rfprfp a9L dg k/fpF5f}+Ú pgn] eg] …:yfgLo :t/df kfO{g] kmfk/, l;:gf], l9+8f] rfprfp eGbf lgs} tfultnf] 5 / jhf/sf] vfB j:t' h:tf] dx+uf] klg 5}g, To;}n] xfdLn] xfd|f] Jojxf/ kl/jt{g ug'{ h?/L 5 .Ú
pgn] laB'tn] of] If]qsf] lasf;df lgs} 7'nf] of]ubfg lbg] jtfpFb} eg] …klZrd ;]tL hnlaB't kl/of]hgf dfq} klg xfdLn] ;dod} o; k|b]zsf] lxt cg's'n lgdf{0f ug{ ;Sof}+ eg] o;n] ax'kIfLo kmfO{bf x'G5 .Ú o; If]qdf y'k|} gbLgfnfx?jf6 laB't pTkfbg u/]/ b]zsf cGo k|b]z / lab]zdf klg laB't lgof{t x'g ;Sg] pgsf] egfO{  5 . pgn] lzIff lagf cj s'g} klg dflg; dfgjLo hLjg hLpg g;Sg] jtfpFb} eg] …xfd|f] ;+lawfgn] klg cfwf/e't tx;Ddsf] lzIff clgjfo{ / dfWoflds tx;Ddsf] lzIff lgz'Ns eg]sf] 5, cj lzIffjf6 s;}nfO{ klg al~rt x'g] cj:yf cfpg lbg' x'Fb}g .Ú pgn] o;sf nflu o; If]qdf k|flalws lzIffnox? vf]Ng' kg]{ jtfP . …k|b]zsf nflu cfjZos kg]{ bIf k|flalws hgzQmL pTkfbg ug{ ;Sg] u/L xfdLn] k|flalws lzIffno tTsfn vf]Ng] of]hgf jgfpg' k5{Ú pgn] eg] …k|b]zsf] lasf;sf nflu ;j} tx, ju{, If]q, hfthftLsf ;d'bfosf] ;zQmLs/0f x'g' cltg} cfjZos 5 .Ú
pgn] k/D/fut s[lif k|0ffnLnfO{ cfw'lgsLs/0f ub}{ n}hfg' kg]{ jtfpFb} eg] …o;sf nflu h}ljs dn, pGgt hftsf] lap, k|lalw s[ifsx?nfO{ x:tfGt/0f ug'{ k5{ h;jf6 s[ifsx?n] Joj;flos s[lif ug{ ;sf];\ . o; If]qsf] lasf;sf nflu oftfotsf] ;'lawf x'g' kg]{ clt cfjZos ePsf] jtfpFb} pgn] eg] …xjfO{ tyf ;8s oftfotsf] laifo eof] eg] o; If]qdf /x]sf ko{6sLo If]qdf ko{6sx? w]/} cfpg]5g .Ú vKt8, ckL, ;fO{kfn h:tf lxdfnx?, k|Voft wfld{s :ynx?, ko{6sLo If]qx?, P]ltxfl;s :ynx?sf] cWoog / cjnf]sgsf nflu ko{6sx? cfpg] ;Defjgf w]/} /x]sf] ePklg oftfot cefjsf sf/0f o; If]qdf ko{6sx? cfpg g;s]sf] pgsf] egfO{ 5 . pgn] o;sf nflu v'6Lof–lbkfon–aemfË kmfi6 6«\ofs tTsfn jgfpg' kg]{ / ;'b"/klZrddf jGb /x]sf] ladfg:ynx? ;~rfngdf Nofpg' kg]{ jtfP . ;'b"/klZrddf cf7 ladfg:ynx? aiff}{+ b]lv jGb 5g . pgn] o; If]qsf] lasf;sf nflu Jofkf/ klg clt cfjZos /x]sf] jtfpFb} o;sf nflu lrgsf] tfSnfsf]6 gfsf vf]Ng' kg]{ dfu u/] .
Pdfn] eft[ ;+u7g pTkLl8t hftLo d'QmL ;dfhsf s]Gb|Lo ;b:o ;d]t /x]sf cf]v]8f ;+u7gsf] lhNnf e]nf ug]{ qmddf 8f]6L k'u]sf x'g . pgn] k|b]zsf] /fhwfgL sxfF x'g] eGg] s'/f ;DjlGwt k|b]z;efn] tf]Sg] ;+a}wflgs Joj:yf ePsf] jtfpFb} eg] …t/ d]/f] JolQmut dfu k|b]z g+= & sf] /fhwfgL xfn ;'b"/klZrdsf] If]qLo ;b/d'sfd /x]sf] 7fpF lbkfondf x'g' k5{ eGg] xf] .Ú
yk ;dfrf/
yk b'O{ gu/kflnsf l;kmfl/;
lhNnf:t/Lo gu/kflnsf If]q lgwf{/0f tyf l;kmfl/; ;ldltn] 8f]6L lhNnfdf yk b'O{ gu/kflnsfsf nflu l;kmfl/; u/]sf] 5 .
l;kmfl/; ul/Psf b'O{ gu/kflnsfx?df hf]/fon gu/kflnsf gofF /x]sf] 5 eg] xfnsf] lbkfon l;nu9L gu/kflnsfnfO{ 6'qmfP/ b'O{ gu/kflnsf jgfpg] k|:tfj ul/Psf] 5 . lbkfon gu/kflnsf / l;nu9L gu/kflnsf gfdfs/0f x'g] u/L b'O{ gu/kflnsfsf] k|:tfj ul/Psf] xf] .
gofF l;kmfl/; ul/Psf] hf]/fon gu/kflnsfdf xfnsf] O{nfsf ^ sf rf/ ufla;x? ;/:jtLgu/, nIdLgu/, 306]Zj/ / 5ltjgnfO{ k|:tfj ul/Psf] 5 . k|:tfljt hf]/fon gu/kflnsfsf] s]Gb| xfnsf] ;/:jtLgu/ ufla;–$ df /xg]5 . o; gu/kflnsfsf] hg;+Vof @)^* ;fnsf] hgu0fgf cg';f/ !$ xhf/ Ps ;o *@ /xg]5 . o; gu/kflnsfsf] cfGtl/s cfo b'O{ nfv $! xhf/ * ;o %^ /x]sf] 5 .
o:t} xfnsf] lbkfon l;nu9L gu/kflnsfsf !, @, #, $, %, ^, !# / !$ ;dfj]z u/L l;nu9L gu/kflnsf jgfpg] k|:tfj ul/Psf] 5 . o; gu/kflnsfdf ( j8f /xg] k|:tfj ul/Psf] 5 . xfn sfod /x]sf cGo ;ft j8fnfO{ oyfjt\ /fVg] / j8f g+= !$ nfO{ laefhg u/L b'O{ j8f jgfpg] k|:tfj ;ldltn] u/]sf] 5 . o; cg';f/ xfnsf] j8f g+= !# cj j8f g+= & x'g]5 eg] j8f g+= !$ nfO{ laefhg u/L * / ( jgfO{g] 5 . o; gu/kflnsfsf] hg;+Vof !) xhf/ $# x'g] 5 eg] cg'dflgt cfGtl/s cfo kfFr nfv x'g]5 .
o:t} xfnsf] lbkfon l;nu9L gu/kflnsfsf &, *, (, !), !! / !@ nfO{ ;dfj]z u/L lbkfon gu/kflnsf jgfpg] k|:tfj ul/Psf] 5 . o; gu/kflnsfdf klg ( j8fx? /xg] k|:tfj ul/Psf] 5 . o; gu/kflnsfsf] hg;+Vof !# xhf/ tLg ;o &# /xg] 5 . k|:tfljt gu/kflnsfsf] cg'dflgt aflif{s cfGtl/s cfo v'nfO{Psf] 5}g . gofF k|:tfj cg';f/ lhNnfsf] k|d'v Jofkfl/s s]Gb| lbkfon lkkNnf o; gu/kflnsfleq kg]{5 . ;fljssf &, !! / !@ j8fx?nfO{ laefhg ul/g] k|:tfjdf pNn]v ul/Psf] 5 .
o;cl3 k"jL{ rf}sL, uf]k3f6 lalkgu/ If]qdf ;d]t gofF gu/kflnsf k|:tfj ug]{ cg'dfg ul/Psf] ePklg ;ldltn] ltg gu/kflnsf dfq} k|:tfj u/]sf] 5 . lbkfon l;nu9L gu/kflnsfnfO{ laefhg ul/ jgfO{g] b'O{ gu/kflnsfx?df cGo s'g} klg ufla;sf] e'–efu ;dfj]z gug]{ u/L k|:tfj ul/Psf] 5 .
:ofn / dN;fk|f]nfO{ klg ;'cfxf/f 
…;'gf}nf xhf/ lbgÚ eGg] ;/sf/L cleofgnfO{ ;kmn jgfpgsf nflu 8f]6L lhNnfdf lat/0f ul/Psf s'v'/f :ofn / dN;fk|f]n] klg vfg] cj;/ kfPsf 5g .
ue{jtL dlxnf / b'O{ jif{ d'gLsf jfnjflnsfx? ePsf] 3/kl/jf/df k|lt kl/jf/ kfFr s'v'/fsf b/n] …;'cfxf/fÚ sfo{qmd cGt/ut latu/0f ul/Psf]  lyof] . lat/0f ul/Psf @( xhf/ kfFr ;o *% s'v'/fdWo] !) xhf/ ^ ;o %) s'v'/f d/]sf] ;'cfxf/f kl/of]hgfsf lhNnf ;+of]hs ch'{g cof{nn] jtfP . pgn] nlIft kl/jf/nfO{ x:tfGt/0f ul/;s]kl5 ;f] ;+Vofdf s'v'/f d/]sf] hfgsf/L lbP . pgn] eg] …s]xL la/fdLsf sf/0f / s]xL vf]/sf] ;xL Joj:yfkg x'g g;s]sf sf/0f s'v'/fx? d/]sf 5g .Ú s]xL s'v'/fx? :ofn / dN;fk|f]n] ;d]t vfPsf] vj/ cfPsf] jtfpFb} cof{nn] eg] …nlIft ;d'bfo cfkm}n] klg s'v'/fsf] :ofxf/ gu/]sf] b]lvPsf] 5 .Ú
kf]if0f nlIft / kf]if0fk|lt ;Dj]bgzLn sfo{qmdx?df la:tf/ u/L dft[lzz'sf] kf]if0f Go'gtfsf] l:yltdf sdL Nofpg], cfdfx?sf] zf/Ll/s 3gTj ;"rsdf ;'wf/ Nofpg] / afnaflnsfsf] k'8\sf]kgdf PsltxfO{n] sdL Nofpg] nIfsf ;fy ;g @)!$ h'nfO{ b]lv ;~rfngdf cfPsf] pQm kl/of]hgf  cGt/ut lhNnfsf kfFr xhf/ gf} ;o && kl/jf/nfO{ lat/0f ug{sf nflu NofO{Psf s'v'/fsf rNnfx?df Ps xhf/ Ps ;o ** jf6f]d} d/]sf] hfgsf/L lbFb} cof{nn] eg] …Ps s'v'/f nlIft ;d'bfosf] 3/;Dd k'¥ofpFbf 9'jfgL ;lxt u/L s/Lj b'O{ ;o *) ?k}ofF nfut k/]sf]  5 .Ú ;f] b/ cg';f/ @( xhf/ gf} ;o *% s'v'/fnfO{ *@ nfv, *# xhf/, cf7 ;o ?k}ofF kg{ hfG5 . d/]sf !) xhf/, ^ ;o %) s'v'/fsf] d'Vo @( nfv (@ xhf/ x'g cfpF5 .
lhNnf ;+of]hs cof{nn] #^ k|ltzt s'v'/f k/]sf] :jLsfb}{ eg] …jfFr]sf s'v'/fx?n] c08f lbg ;'? ul/;s]sf 5g / o;n] ;DjlGwt kl/jf/sf] kf]if0fdf a[l4 ePsf] 5 .Ú ;'Ts]/L dlxnf / b'O{ jif{ d'gLsf jfnjflnsfx?nfO{ kf]if0fo'Qm vfgf v'jfpgsf nflu c08fsf] klg cfjZostf kg]{ ePsfn] kl/of]hgfn] s'v'/f jf8\g] sfo{qmd cuf8L ;f/]sf]  lyof] .
Ps /f]kgLsf] b'O{ s/f]8 d'No
n d]rLsfnL cgnfO{gjf6
;'b"/klZrdsf] kxf8L lhNnf 88]Nw'/f ;b/d'sfddf Ps /f]kgL hUufsf] b'O{ s/f]8 d"No k'u]sf] 5 . /fhwfgL sf7df08f}+nfO{ ;d]t pl5Gb} oxfF rsf]{ d"Nodf hUuf sf/f]af/ eO/x]sf] 5 .
…sf7df08f}+sf] eGbf rsf]{ d"No eof],Ú gfkL sfof{no 88]nw'/fsf k|d'v sflGts'df/ u'Ktfn] eg], …88]nw'/fsf] d'Vo ahf/df %÷^ nfv ?k}ofF ld6/sf lx;fan] laqmL eO/x]sf] 5 . of] lx;fan] /f]kgLsf] emG8} b'O{ s/f]8 kg{ cfpF5 . kfFr ;o cf7 ju{ld6/sf] Ps /f]kgL x'G5 .
b'O{j6f t/fO{sf lhNnf / ;ftj6f kxf8L lhNnfsf] ;db"/Ldf /x]sf]   88]nw'/f ;'b"/klZrdsf] k|d'v s]G›sf ¿kdf ljsl;t eO/x]sfn] hUufsf] d"No cfsfl;Psf] pBf]u jfl0fHo ;+3 88]nw'/fsf dxf;lrj bLks af]x/fn] atfP . pgn] eg], /f]85]psf] dfq xf]Og ;b/d'sfd cf;kf;df ;d]t TolQs} rsf]{ d"Nodf hUuf a]rlavg eO/x]sf] 5 .
d'n's ;+3Lotfdf uPkl5 ;Defljt /fhwfgLsf ¿kdf rrf{ ePsfn] klg oxfF hUufsf] efp a9]sf] xf] .
…;b/d'sfddf laqmLsf nflu hUuf afFsL g} 5}g,Ú pBf]u jfl0fHo ;+3sf k"j{cWoIf sfnLk|;fb hf]zLn] eg], …ut jif{ Ps nfvdf lsg]sf] hldg o; jif{ rf/ nfvdf laqmL eO/x]sf] 5 .Ú b'O{ dlxgfcl3 dfq oxfFsf] afuahf/df pBf]u jfl0fHo ;+3sf ;b:o ;d]t /x]sf Joj;foL nf]s/fh e§n] @# nfv ?k}ofFdf tLg ld6/ hUuf vl/b u/]sf lyP . ;b/d'sfddf hUuf kfpg d'l:sn x'g yfn]kl5 ;b/d'sfd;Fu hf]l8Psf gu/kflnsfsfsf] j8f !, @ / # sf ufpFdf ;d]t cfjf;Lo pkof]usf nflu hUufsf] lsga]r ;'? ePsf] 5 .
…k'/fgf] 36fn k~rfot /x]sf] k"/} ufpFdf v]tLof]Uo hldg 6'So|fP/ 38]/Lsf ¿kdf laqmL ;'? ePsf] 5,Ú k"j{cWoIf hf]zLn] eg], x/]s lbg hUufsf] d"No j[l4 eO/x]sf] 5 . aflx/L lhNnfaf6 ;d]t oxfF Jofkf/ Joj;fosf nflu cfpg]x¿sf] ;+Vof a9]sf] 5 . gu/ ljsf; ;dltn] 88]Nw'/fnfO{ Jojl:yt ;x/sf ¿kdf ljsf; ug{ u'?of]hgfsf nflu sfd ;'? u/]sf] 5 . ;a} vfnL tyf P]nfgL hUuf clwu|x0f ug]{ k|lqmof cufl8 a9fOPsf] ;ldltn] hfgsf/L lbPsf] 5 .
?vdf em'l08P/ cfTdxTof
8f]6L lbkfon l;nuu9L gu/kflnsf–& /fhk'/ 3/ ePsf #@ aifL{o df]xg zfxn] ;f]daf/ e'ml08P/ cfTdxTof u/]sf 5g .
zfxn] 3/glhs}sf] h+undf l;;dsf] ?vdf Knfli6ssf] 8f]/Ldf em'l08o/ cfTdfxTof u/]sf x'g . ;f]daf/ lbp;f] s/La ! ah]lt/ 3/af6 lg:s]sf d[ts zfxnfO{ s/Lj @=#) jh] b'O{ ah]lt/ h+undf 3f; sf6\g hfFbf pgsL cfdfn] em'l08Psf] ca:yfdf b]v]sL  lyOg . lhNnf k|x/L sfof{no 8f]6Ln] k|s[lt x]bf{ cfTdxTof h:t} b]lvPsf] t/ cfTdxTof ug'{sf] sf/0f gv'n]sf] hfgsf/L lbPsf] 5 .
5f]6s/L ;dfrf/
c:ktfn cfkm} la/fdL
…cf}ifwL lsg]/ Nofp eGof] lsg]/ NofP/ cfPsf] b'O{ 306f eof] t/ ;'O{ nufpg :jf:YosdL{ kms]{sf 5}gg\ .Ú c:ktfndf pkrf/ u/fO/x]sf Ps la/fdLsf cfkmGtn] eg] …of] c:ktfn cfkm} la/fdL ePsf] 5, xfd|f] s] pkrf/ xf]nf / ÛÚ
8f]6L lhNnf c:ktfnsf] laifodf clxn] Jofks h'gf;f] cfpg yfn]sf] 5 . ;/sf/n] $@ jf6 a[l4 u/L &) k|sf/sf cf}ifwL lgz'Ns ljt/0f ug]{ gLlt nfPsf] ;ft dlxgf lalt;Sbf klg 8f]6L c:ktfndf eg] ;fdfGo ;'O{ / k~hf ;d]t la/fdLn] lsg]/ NofO{lbg' kg]{ cj:yf 5 . 
cfkmGtsf] pkrf/sf nflu c:ktfn k'u]sf lbl;gkf–@ sf s[i0f >]i7 eG5g\ …oxfF g :jf:YosdL{x? kfO{G5g\ g s'g} cf}ifwL g} 5 .

kl/ifb\ ;g]{
kmfu'g @) ut]sf nflu to ul/Psf] 8f]6L lhNnf kl/ifb\ @( ut] ;/]sf] 5 .
:yfgLo lasf; clwsf/L af;'b]j /]UdLn] ;/sf/L sfdsfhsf] l;nl;nfdf lkmlnlkG; hfg' kg]{ sfo{qmd to ePsf sf/0f kl/ifb\ ;/]sf] lhNnf zf;g la1 k|1fg l3ld/]n] hfgsf/L lbPsf 5g .
l3ld/]sf cg';f/ :yfgLo lasf; clwsf/L /]UdL ;fd'bflos l;+rfO{ cfof]hgf cGt/ut ;ft lbg] e|d0fdf lab]z hfg' kg]{ sfo{qmd to ePsf sf/0f kl/ifb k5f8L ;fg'{ k/]sf] xf] .
lhNnf kl/ifb\ kmfu'g d;fGtleq ;DkGg ul/;Sg' kg]{ gLltut Joj:yf /x]sf] 5 .
v]n ;dfrf/
/fi6«klt /lgË lzN8 x'g]
8f]6L lhNnfdf dfWoflds laBfno :t/Lo /fi6«klt /lgË lzN8 k|ltof]lutf ;~rfng x'g] ePsf] 5 .
lhNnf v]ns'b lasf; ;ldlt 8f]6Lsf k|d'v ls/0f >]i7n] lbPsf] hfgsf/L cg';f/ k|ltof]lutf lgjf{rg If]q :t/Lo / lhNnf:t/Lo u/L b'O{ r/0fdf ;~rfng x'g] 5 . …lgjf{rg If]q ! sf] If]qLo k|ltof]lutf a'wjf/ lhNnf ;b/d'sfd l;nu9Ldf ;~rfng x'g] 5Ú k|d'v >]i7n] eg] …pQm k|ltof]lutfsf] pb\3f6g /fli6«o v]ns'b\ kl/ifb\sf lgjt{dfg ;b:o ;lrj ;s'Gtnf gu/sf]6Ln] ug]{ 5g .Ú
o:t} If]q @ sf] k|ltof]lutf klg ;f]xL lbg /fdk'/ pRr dfla a'8/sf] v]n d}bfgdf ;'? x'g] k|d'v >]i7n] hfgsf/L lbP . pgn] eg] …clxn] g} slt laBfnosf] ;xeflutf x'G5 eGg] lglZrt eO{;s]sf] 5}g, t/ If]q ! df !% / If]q @ df !) laBfno;Dd ;xeflu x'g] cg'dfg u/]sf 5f}+ .Ú
k|ltof]lutfdf PYn]l6S;, k'?if tyf dlxnf elnjn k|ltof]lutf / sj8\8L k|ltof]lutf /x]sf] lhNnf v]ns'b\ lasf; ;ldltsf cWoIf u0f]zjxfb'/ hf]zLn] hfgsf/L lbP . hf]zLn] eg] …lgjf{rg If]q :t/Lo k|ltof]lutfjf6 5gf}6 eO{ cfPsf v]nf8Lx?aLr lhNnf:t/Lo k|ltof]lutf x'g]5 .Ú
lhNnf:t/Lo k|ltof]lutf kmfu'g !^ ut] b]lv ;~rfng x'g] sfof{no k|d'v >]i7n] hfgsf/L lbP . …If]qLo :t/sf] v]nsf ;j} lawfdf k|yd låtLo, t[tLo / rt'y{ ePsf v]nf8Lx?nfO{ lhNnf   :t/Lo k|ltof]lutfdf ;xeflu u/fO{g]5Ú >]i7n] eg] …lhNnf:t/Lo v]n lhNnf   ;b/d'sfddf v]nfO{g]5 .Ú
wgu9Ldf lqms]6 k|ltof]lutf x'g]
n nfn dx/f÷s}nfnL
     kmfu'g !)
s}nfnLsf] wgu9Ldf kmfu'g @@ b]lv r}q !# ;Dd 6L 6\jfG6L kmd{\of6sf] wgu8L lqms]6 lnu–# k|ltof]lutf ;~rfng x'g] ePsf] 5 .
pQm k|ltof]lutfdf ;Gtf]ifL 6f]nL, x;gk'/, rf}/fxf, cQ/Lof / SofDk;/f]8 u/L % 6f]nLaLr xf]d P08 cj] k|0ffnLsf cfwf/df k|lt:kwf{ u/fO{g]5 . k|ltof]lutfdf zLif{ rf/ 6f]nLn] Kn]ckm v]Ng] 5g\ .
pQm k|ltof]lutfdf v]nf8Lx?sf] lsga]r x'g]5 . k|To]s 6f]nLn] al9df ! nfv *) xhf/;Dddf v]nf8L lsga]rsf nflu vr{ ug{;Sg] Joj:yf ul/Psf]   lyof] . t/ c08/ gfO{lG6g ljZjskdf pTs[i6 k|bz{g ug]{ v]nf8LnfO{ ;dfj]z u/fpgsf nflu $) xhf/ yk]/ k|To]s 6f]nLn] v]nf8L lsga]rsf nflu al9sf @ nfv @) xhf/ vr{g ;Sg]5g\ .
/fli6«o 6f]nLsf s]lx ;b:ox? nufot c08/ gfO{lG6gsf sKtfg /fh' l/hfn;lxt clwsf+; v]nf8L / :yfgo v]nf8Lx? k|ltof]lutfsf nflu laleGg 6f]nLdf cfj4 ePsf 5g\ . /fh' l/hfn k|ltof]lutfsf dx+uf v]nf8L x'g\ . pgsf nflu ;Gtf]ifL 6f]nLn] $) xhf/ vr]{sf] lyof] .
k|ltof]lutfsf] lah]tfn] # nfv k'/:sf/ kfpg]5 eg] pklah]tfn] ! nfv %) xhf/ kfpg]5 . k|To]s v]nsf Dofg ckm b Dofrn] kfFr xhf/ / Dofg ckm b l;l/hn] %) xhf/ k'/:sf/ kfpg] Joj:yf cfof]hsx?n] u/]sf 5g .
@)^( ;fnb]lv z'? ePsf] wgu9L lqms]6 lnu o; ;+:s/0fb]lv kfFr Joj;flos 6f]nLn] v]nf8L lsga]rsf] cfwf/df 6f]nL agfP/ k|lt:kwf{ x'g]5 .
3f]/fxL l;d]G6 k|fnLsf] pTkfbg ;u/dfyf l;d]G6n] k|ltof]lutfdf d'Vo k|fof]hg ug]{ ePsf] 5 .
cfOtaf/ ePsf] kqsf/ ;Dd]ngdf ;u/dfyf l;d]06n k|ltof]lutfsf nflu !) nfv ?k}ofF k|fof]hg ug]{ hfgsf/L lbO{of] . o;cl3 hf]gL{ 6' jN8{sk, P;eLP sk nufotsf] k|ltof]lutfdf klg o; l;d]G6n] k|fof]hg u/]sf] lyof] .
@)^( ;fndf :yfkgf ePsf] wgu9L lqms]6 Ps]8]dLn] ;'b"/klZrdsf v]nf8Lx?nfO{ Pslqt u/L k|lzIf0f ;~rfng ul//x]sf] 5 eg] P;eLP sk / 8L;LPnsf] cfof]hgf ub}{ cfPsf] 5 .
rnlrq dgf]/~hg
/fxbfgLsf] of] cfO{6d uLt ;fj{hlgs
lkmNd /fxbfgLsf] of] cfO{6d uLt  ;fj{hlgs ePsf] 5 . o'6\o'jdf ;fj{hlgs uLtdf cleg]qL l/df ljZjsdf{sf] dfbstf 5Ns]sf] 5 . lkmNd r}q !@ df l/lnh x'Fb}5 .
ufpFaf6 zx/ k;]/ cfw'lgs ag]sL Ps o'jtLsf] kl/jlt{t hLjg z}nLnfO{ uLtdf k|:t't ul/Psf] 5 . /fh' zfxsf] g[To lgb]{zg /x]sf] of] uLt b'uf{ v/]nn] ufosL l5g\ . lgb]{zs 8Aa' If]qLn] g} n]v]sf] of] uLtdf r]tg ;fksf]6fsf] ;+uLt 5 . 
nIdL k|;fb 9sfnsf] k|:t'lt /x]sf] of] rnlrqsf] lgdf{0f l/ofgf kfqaFz, /Def kf08], s[i0frGb emf, z'idf 9sfn, g}g' zdz]/ ha/f / cleif]sdfg l;+xn] u/]sf x'g\ .
 a}b]lzs /f]huf/sf ljleGg ;d:ofnfO{ p7fO{Psf] of] lkmNddf bofxfª /fO{, ;[hgf ;'Aaf, ?kf vgfn, czf]s  l/hfn, lalgtf l3ld/], gljg nD;fn, df]lgsf bfxfª, km'k' t]lGhª z]kf{, ljwf sfsL{, ljsfz hf]zL, cl:dtf a:g]t, nId0f laqmd a:g]t nufotsf] clego /x]sf] 5 .
…s] d ltd|f] xf]Og /Ú a}zfv #! df
…sf]lxg"/Ú lgb]{zs cfsfz clwsf/Ln] u[x lhNnf gjnk/f;L d]nfdf k'u]/ lkmNd …s] d ltd|f] xf]Og /Ú sf] k|bz{g ldlt ;fj{hlgs u/]sf 5g\ . klZrdf~rn :t/Lo gjnk/f;L cf}Bf]lus Jofkf/ d]nfdf ;xefuL s/La kG„ xhf/ bz{sx?dfem lgb]{zs  clwsf/Ln] cfˆgf] lkmNd csf]{ aif{sf] a}zfv #! ut]b]lv b]ze/ k|bz{gdf cfpg] v'nfPsf x'g\ .
…sf]lxg"/Ú lkmNdsf lgb]{zsn] …s] d ltd|f] xf]Og /Ú sf] lzif{ uLt ufpFb} k|bz{g ldlt 3f]if0ff ubf{ u[x lhNnfsf bz{sn] tfnL ahfP/ :jfut u/]sf lyP . b\ :sfO d'leh / clwsf/L a|b;{ lkSr;{sf] ;+o'Qm k|:t'tLdf lgdf{tf ;'/]z clwsf/Lsf] lgdf{0f /x]sf] of] lkmNddf gj gfos cfo{g clwsf/L / gj gflosf dl/:sf kf]v/]n d'Vo e"ldsfdf k|:t't ePsf 5g .
lo gj hf]8L;Fu} uf}/L dNn, ldlynf zdf{, /d]z clwsf/L, cfsfzafa' vjf;, k|Hjn lu/L, lagf]b s];L, ;'/]g a;]n, ;lagf uf]kfnLsf] klg clego /x]sf] 5 . a;Gt ;fksf]6f / tf/f k|sfz lnDa'sf] ;+uLt /x]sf] …s] d ltd|f] xf]Og /Ú nfO{ gj/fhs[i0f yfkfn] lvr]sf 5g\ eg] syf lgb]{zs clwsf/L / k6syf Pj+ ;+jfb od yfkfsf] /x]sf] 5 . a;Gt s'df/ >]i7 / /]gzf jfGtjf /fO{n] lkmNddf sf]l/of]u|fkmL u/]sf 5g\ .
n]v
zlQm hL, jGb ug'{xf];\ ;8sdf sf6]{n cft+s
hLjg If]qL
u[xdGqL x'gf;fy zlQm a:g]tn] xfjfdf rnfPsf w]/} tL/x?dWo] Pp6f lyof]M oftfoftdf l;lG8s]6sf] hfnf] tf]8\5' . t/ ltgsf] dGqfno cGtu{t sf:sLsf k|d'v lhNnf clwsf/L xl/ d}gfnLn] clxn] kf]v/fdf l;lG8s]6 kIfw/x?n] k'ln;s} cufl8 gofF Joj;foLsf] uf8L tf]8kmf]8 ubf{ To;nfO{ df}g ;dy{g u/]sf 5g\ / sfOt] kf/fdf eg]sf 5Gf\ M x]/f}+, tf]8kmf]8df ;+nUg xf] ls xf]Og eg]/ a'‰5f}+, To;} cg';f/ sfg'gL ?kdf cufl8 a9\5f}+ .
sfuhdf bzsf}+b]lv ;a} Joj;foLsf] k|lt:kwf{sf nflu ;8s v'n} 5 . t/ Jojxf/df rflxF b]ze/sf ;8s, gf/fo0fL klZrd k"0f{ ?kdf / gf/fo0fL k"j{ cf+lzs ?kdf, s]xL dflg;x?sf] sAhfdf 5g\ . tL ;8sdf /fHosf] c/af}+ ?k}ofF nufgL u/]sf] 5 t/ ;fj{hlgs ;jf/L ;fwg rnfP/ ltgaf6 Joj;flos nfe lng] rflxF d'¶Le/ Joj;foL dfq 5g\ .
s]xL ;8sx? t o:tf eO;s]sf 5g\ h;n] cf]u6]sf] hUuf oftfoft Joj;foLsf] sf6]{nn] nfnk"hf{;lxt lsg]sf] efg x'G5 . tL ;8sdf lghL ;jf/L ;fwgsf] ;d]t lgaf{w cfjfudg x'g ;Sb}g .
s;/L of] cj:yfdf k'Uof}+ xfdL <
klxn] ;8s aGof] . z'?df s]xL Joj;foLn] /fd|f] gfkmfdf oftfoft Joj;fo yfn] . la:tf/} Tof] b]v]/  w]/} Joj;foL Totf cfslif{t eP . ;8s lgdf{0fsf] /ˆtf/;Fu} h;/L cfly{s ultljlwx? a9]/ ;8s j/k/sf ef}uf]lns If]qx? ;d[4 xf]nfg\ eGg] cfd cfsf+Iff lyof], Tof] k"/f x'g ;s]g . kmn:j?k ;8sn] lbg ;Sg] cfDbfgL oftfoft Joj;fodf dfq v'lDrg k'Uof] . k|lt:kwf{ a9]/ gfkmf sd x'g'sf ;fy} sdhf]/ /fHo ePsf] df}sf kf/]/ Joj;foLx?sf sf6]{n ag] . tL sf6]{nx?nfO{ Ps 7fpFdf Nofpg] b]zJofkL d]uf sf6]{n aGof] . la:tf/} ;8sdf k|lt:kwf{ ljutsf] s'/f eof] . sf6]{lnËn] gfkmf ;'lglZrt ug]{ ePkl5 ;]jfsf] u'0f:t/ vl:s+b} uof] . w]/} 7fpFdf oftfoft Joj;foLn] ofqLx?nfO{ e]8fafv|fnfO{ h:tf] Jojxf/ ug{ yfn], ub}{5g\ .
;doqmddf ofq' / dfnjfxs ;fdfgsf] rfk a9]/ uof] t/ ;jf/L ;fwgsf] ;+Vof sf6]{nn] lgwf{l/t ul//xg] cj:yf cfof] . ;]jfsf] :t/ lg/Gt/ lub}{ uP;Fu} k'/fgf, lalu|/xg], k|b'if0f a9L ug]{ t/ nfut sd nfu]/ w]/} gfkmf lbg] ;fwgx? ;8sdf /lx/x] . !^ l;6 Ifdtfsf ;fwgx?n] #) hgf dflg; af]Sg' ;fdfGo x'g yfNof]. la:tf/} Ifdtfsf] bf]Aa/ jf t]Aa/ ofq' af]Sg'nfO{ Joj;foLx?n] cfˆgf] clwsf/ 7fGg yfn] . ofqf ubf{ ;'ljwf eGg] s'/f t lal;{O g} ;Sof] . ef8fdf p:t} dgk/L sfod eP/ ;/sf/n] tf]s]sf] eGbf bf]Aa/;Dd ef8f c;'Ng' ;fdfGo eof] .
o;}aLr gofF Joj;foLsf nflu of] If]q aGb eof] . gofF cfpg rfxg] Joj;foLx? / k'/fgf] sf6]{naLr ljjfbx? rs{g yfn] . ofq' / Joj;foLaLr t ;DaGw /fd|f] x'g] s'/} ePg . o:tf] Go"g:t/sf] ;]jf dflg;nfO{ a]Rgsf nflu la:tf/} oftfoft Joj;foLx?sf] sf6]{n la:tf/} u'08fubL{df plqg yfNof] . kmn:j?k clxn] g]kfnsf a;, 6«s / 6\of+s/x?sf dxf;+3 Joj;flos ;+:yfeGbf klg ;+ul7t lu/f]xl;t a9L ldN5g\ . k|x/L / kf6L{sf g]tf;Ddsf] cfzLjf{b ltgnfO{ geO{ of] cj:yf ;Dej g} lyPg .
o:tf] cj:yfdf ;d]t cTofrf/} ePkl5 b]ze/ gofF cfpg rfxg] Joj;foLx?n] 7"nf] hf]lvd p7fP/ sf6]{nx?nfO{ r'gf}lt lbO/x]sf 5g\ . uf8Lsf lgoldt h:tf] tf]8kmf]8aLr cfˆgf] Hofg} bfpdf /fv]/ clxn] pgLx?n] sf6]{lnËsf] hfnf] tf]8\g] k|of; ul//x]sf      5g\ . wgu9L, ?s'd / bfªh:tf 7fpFx?df tL w]/yf]/ ;kmn ePsf eGg] ;dfrf/x? cfO/x]sf 5g\ . t/ kf]v/f nufot c? w]/} 7fpFdf eg] jiff}{+b]lv ;jf/L ;fwg lsg]/ ?6 kld{6 kfO;s]sf Joj;foLx? ;d]t 3f6f Joxf]/]/ ;jf/L ;fwg grnfO{ a:g ljjz 5g\ . csf]{lt/ ;j{;fwf/0f ofq' rflxF of t rsf]{ ef8fdf sf]lRrP/ ofqf ug{ ljjz 5g\ of 7"nf] cfly{s ef/df lghL ;jf/L ;fwg lsg]/ rnfpg afWo 5g\ . To;n] zx/x?df 6«flkms Joj:yfkg ug}{ g;Sg] u/L al9/x]sf] 5, k|b'if0f pxL ultdf a9\bf] 5 .
;du|df, g]kfnsf] ;8sdf clxn] c/fhstf 5 / Tof] la:tf/} xfdLn] y]Ug ;Sg]eGbf aflx/ hfFb}5 . t/ ;'vb s'/f s] eg], o;sf] ;dfwfg Tolt hl6n 5}g / Tof] ;dfwfgsf nflu /fHonfO{ Tolt ef/ ;d]t kb}{g . To;sf nflu klxnf] sfd dGqLnufotsf dflg;x? asas ug{ 5f8]/ sfdlt/ nfUg' k5{ . olb ;fFRr} sfd ug]{ x'g\ eg] zlQm a:g]tn] klxnf] sfd sf:sLsf k|lhcnfO{ sf/jfxL;lxt ;?jf u/]/ ToxfF kbLo lhDd]jf/L a'em]sf] / nf]snfh ePsf] dflg;nfO{ k7fP/ ;'/Iffsf] jftfj/0f ldnfpg' k5{ . Tolt dfq x'g] xf] eg] kf]v/fdf ljGWojfl;gL a; Joj;foL ;ldltn] k|lt:kwL{ / :t/Lo ;]jf lbg yfN5 . k'/fgf Joj;foLn] lj/f]wdf oftfoft cj?4 u/] eg] To;nfO{ ank"j{s vf]Ng] sfd ug{ ;Sg] dflg; ToxfFsf] k|zf;lgs k|d'v eP/ hfg'k5{ . hgky k|x/Ln] dfq lj/f]w y]Ug ;s]g eg] ;z:q k|x/LnfO{ kl/rfng ug]{ xf] / s]xL yfg qm]gx? k|of]u ug]{ xf] eg] s'g} klg ;8s cj/f]w w]/} a]/ l6Sg ;Sb}g . b'O{j6f 6\ofS;L t]:of{P/ klg ;8s aGb x'g' eg]sf] t xfd|f] /fHo / k|zf;gsf] lgsDdfkgsf] kl/rfos xf] .
To;n] kf]v/fdf dfq x}g, b]ze/ sf6]{n tf]8\g rfxg] Joj;foLx?nfO{ cl3 a9\g] jftfj/0f agfpF5 . nufgL ug{ gkfP/ clxn] b]zdf olt w]/} k'FhL lgis[o 5 ls v'nf ?kdf nufgL ug{ / k|lt:kwf{Tds ?kdf uf8Lx? rnfpg kfpg] xf] eg] sf6]{nx? lgis[o ePsf] b'O{ dlxgfdf g]kfnsf] oftfoft If]qsf] sfofkn6 x'g ;S5 . bL3{sfnsf nflu rflxF ;/sf/ of]hgfa4 ?kdf nfUg' cfjZos 5 . vf; u/L sf7df08f}+ nufotsf 7"nf zx/x?sf d"n ?6x?df $% b]lv %) l;6eGbf sd Ifdtfsf ;fj{hlgs ;fwgx?nfO{ lgif]w ug{' To:tf] klxnf] sfd x'g'k5{ . To;f] ubf{ 6«flkms hfd;d]t XjfQ} 36]/ ofqfsf] ;do lgs} sd x'g] b]lvG5 . To;sf nflu /ftf/ft ;of}+ To:tf a; Nofpg'k5{ eGg] ;d]t x}g, ^ dlxgf hlt ;do lbP/ To;aLr cfpg] ;a} gofF uf8L 7"nf] x'g'kg]{ lgod agfpg] / d"n ?6df rNg] ;fgf uf8Lx?nfO{ pkTosfsf] lsgf/flt/ ;fgf / ;fF3'/f] af6f]lt/ k|lt:yfkg ug]{ gLlt Nofpg'k5{ .
t/ h'g ;dfwfgsf] s'/f klg cGttM sf6]{lnËdf uP/ 7f]lSsG5 . sf6]{nsf] cj/f]w geOlbPsf] eP ;femf oftfoftn] plxNo} Ifdtf a9fP/ w]/} 7"nf a; NofO;s]sf] x'g] lyof] eg] ;nfOsf] afs;h:tf a; jf dfOqmf] rnfP/ cs't gfkmf sdfpg kNs]sf Joj;foLsf]    dgk/L gePsf] eP gofF cfpg] Joj;foLn] w]/} 7"nf a; leqfO;s]sf x'g] lyP . To;}n] /fHon] s] a'‰g' h?/L 5 eg], clxn] k'ln;, 6«flkms k'ln; / /fhgLlt1–x?nfO{ xft lnP/ sfod /x]sf] sf6]{lnËn] ;8ssf] ofqf oftfgfd"ns dfq agfPsf] 5}g, b]zsf] cy{tGqnfO{ ;d]t ufFh]/ a;]sf] 5 . Tof] s;/L eg], Ps t of] If]qdf cfP/ k|lt:kwf{Tds Joj;fo ug{ rfxg] w]/} dflg; Tof] cj;/af6 jl~rt 5Gf\, csf]{, 9'jfgL dx+uf] / cljZjfl;nf] ePsf sf/0f pBf]uL Joj;foLx? cfxt 5Gf\, h;sf] k|ToIf df/ pkef]Qmf;Dd k/]sf] 5 .
Tolt dfq x}g, clxn] sf7df08f}+leq ;fgf ;jf/L ;fwg dfq rNbf l;h{gf ePsf] Ifdtfsf] cefjsf sf/0f ljleGg 7fpFdf b}lgs ! nfv dflg; uf8L kv]{/ ! 306f a:g' eg]sf] dflg;x?sf] Ps nfv 306f ;do cg'Tkfbs sfddf vr{ x'g' xf] . Tof] ;do pTkfbs sfddf nfUg] xf] eg] cy{tGqdf em§ gb]lvg] t/ dxTjk"0f{ k|efj k5{ . To;afx]s dfOqmf] / ldlga;x?df 306f}+ s'lk|P/ ofqf ubf{ dflg;df b]lvg] 9f8sf] ;d:ofb]lv To;n] l;h{gf ug]{ dfgl;s tgfjsf] t s'g} n]vfhf]vf g} 5}g . ax'k|lt/f]wL Ifo/f]uh:tf ;+qmd0fhGo /f]ux? t Tof] cj:yfdf Ps hgfaf6 bzf}+ hgfnfO{ ;g]{ ;Defjgf x'G5, hasL 7"nf / v'nf ‰ofn x'g] / xfjfsf] cfjfudg ;xh x'g] uf8Lx?df Tof] ;Defjgf lgs} sd x'G5 .
;du|df, zx/L If]qdf dflg;n] ;dosf] pNn]Vo lx:;f ;jf/L ;fwgdf latfpF5 . ToxfF /xFbfsf] ;do lk|lts/ eof] eg] p;sf] hLjgz}nL g} km/s x'G5 eg] ofqfsf qmddf clxn] v]Kg'kg]{ oftgf clwsf+z dflg;sf nflu d'Vo lrGtfsf] ljifo xf] . hf] o:tf] oftgfbfoL ofqfsf] ljsNksf ?kdf b'O{ kf+u|] ;jf/L ;fwg rnfpF5Gf\, ltgsf] ;d:ofsf] emg\ s'g} n]vfhf]vf g} 5}g .
;f/df, klxn] ;8ssf] c/fhstf cGt gul/sg b]zsf] k|ult ;Dej 5}g . OR5fzlQm x'g] xf] eg] of] ufx|f] sfd x}g . ;/sf/sf] ;fgf] ;xof]u x'g] xf] eg] b]ze/sf sf6]{naflx/sf Joj;foL / ;j{;fwf/0f Tof] sfd ;DkGg ug{ cft'/ 5g\ . pkef]Qmf d~r sf:sL clxn] ljGWojfl;gL a; Joj;foL ;ldltsf a; rnfpg lbOg'kg]{ kIfdf lel8/x]sf] 5 eg] rf}tkmL{ cft+s / tf]8kmf]8sf aLr klg ljGWojfl;gLn] a; u'8fO;s]sf] 5 .
u[x dGqfnon] clxn] kf]v/fdf k|lt:kwL{ Joj;foL ;ldlt l6Sg] Joj:yf ldnfOb]cf]:f\, l5§} g]kfndf oftfoftsf] sf6]{n tf;sf] 3/ em}+ uNof{du'n{'d 9Ng] oy]i6 ;Defjgf 5 lsgsL cfd ofq'x? ca sf6]{nx?af6 cflht eO;s]sf 5g\ . hgtfsf] s/af6 ag]sf] ;8s s'g} klg Joj;foLn] k'Vof}{nL ;DklQsf] ?kdf ef]u ug]{ clwsf/ 5}g . ToxL ;8sdf km]l/ ef8f lt/]/ lx+8\g;d]t e]8fafv|fsf] Jojxf/ v]Kg'kg]{ of] cj:yf tTsfn cGt x'g'k5{ .
u[x dGqfnon] t'?Gt sf:sLsf k|lhc d}gfnLnfO{ st{Jo kfng ug{ jf bl08t x'g afWo kf/f]:f\, lhNnfsf] zflGt ;'/Iffsf] lhDdf lnPsf] dflg;n] lgsDdfkgjz, nf]e nfnr jf ablgotjz s'g} klg sf/0fn]     lhDd]jf/Laf6 kl5 x6\of] eg] Tof] b08gLo sfd xf] / b]ze/sf lhNnf k|zf;gx?sf] g]t[Tj ug]{ u[x dGqfno of] lhDd]jf/L–af6 efUg ;Sb}g . sf6]{naf6 x'g] JolQmut jf kf6L{ut nfenfO{ a9L dxTj lbg] xf] eg] cs}{ s'/f xf], gq of] df}sfdf ;8ssf sf6]{nx?nfO{ Oltxf; agfpg zlQm a:g]tnfO{ s]xLn] klg /f]Sg' x'Fb}g . olb pgL o:tf] df}sfdf klg r'S5g\ / 6fpsf] lgx'/fP/ sf6]{nx?sf] c/fhstf x]/]/ a:5g\ eg] xfdL klg x]/f}+nf casf] r'gfjdf . — ;]tf]kf6L cgnfO{gjf6
df]km;n kqsfl/tf
dxf;+3sf] e"ldsf ;Gtf]ifhgs 5}g .
g/]Gb| ;fksf]6f -k|ltlglw_
yfx ;~rf/ g]6js{, sf7df08f}+ 
tkfO+{sf] k'/f kl/ro kfpF g <
g/]Gb| ;fksf]6f . 3/ x]6f}+8f–% dsjfgk'/ . d}n] nfdf] ;do u[x lhNnfd} kqsfl/tf ub}{ clxn] sf7df08f}+sf] yfxf ;+rf/ g]6js{df sfd ug]{ cj;/ kfPsf] 5' .
tkfO{n] lsg kqsfl/tf k]zf /f]Hg' eof] <
vf; olx sf/0f t eGg] 5}g . t/ ;dfhsf] ;sf/fTds kl/jt{gsf nflu s]xL ug{ ;lsG5 ls eGg] ck]Iffsf ;fy;fy} k]zfk|ltsf] ;Ddflgt Jojxf/n] dnfO{ of] k]zfk|lt cfslif{t u¥of] .
slt ;do eof] o; k]zfdf nfu]sf] <
!# aif{ eof] o; k]zfdf nfu]sf] . !@ jif{ hlt d}n] cfkm\g} lhNnfdf a;]/  kqsfl/tf u/], clxn] s/Lj Ps jif{ eof] d'nwf/df k'u]sf] 5' . 
s:tf] vfnsf] kqsfl/tf ug{ ?rfpg' x'G5 <
kqsfl/tfdf ?rL / Jojxf/ km/s x'Fbf] /x]5 . cem df]km;ndf t Pp6} la6df sfd ug{nfO{ w]/} ;d:of 5 . df]km;ndf sfd u?Gh]n ?rL eGbf klg afWotfn] ;a} la6 x]g'kg{] cj:yfn] slxNo} 5f]8\bf] /x]g5 . t}klg ;fdflhs To;df klg u|fdL0f If]qsf ljifonfO{ p7fpg kfpFbf 5'§} cfGgb dxz'; x'G5 .
Ps kqsf/ eP/ cfO{kg]{ ;d:ofx? s] s] b]Vg' ePsf] 5 <
kqsf/sf/sf ;d:of 3/ b]lv sfo{If]q;Dd k|z:t} 5g\ . 3/kl/jf/nfO{ pko'Qm ;do lbg g;Sg' b]lv sfd ug{] lglZrt ;do lgwf{/0f gx'Fbf ;d:of 5 . kqsfl/tf k]zf Joj;flos x'g g;Sbf cfly{s ?kdf kqsf/x? kLl8t x'g'kg{], ;|f]t / ;fwgsf] cefj h:tf ;d:of ;w}+ em]ln/xg'kg{] ;bfjxf/ ;d:of h:t} ePsf 5g\ .
df]km;n kqsfl/tfsf r"gf}tLx? s] s] x'g h:tf] nfU5 tkfO{nfO{ <
df]km;ndf kqsfl/tf k]zfsf] cfsif{0f /fd|f] 5 t/ l6sfp Hofb} sd 5 . s]xL ;do kqsfl/tf ug{] To;kl5 k]zf kl/jt{g, ljb]z knfogsf y'k|} pbfx/0f 5g\ . h;sf sf/0f kof{Kt bIf hgzlQmsf] ;d:of eO/xG5 . csf{] dxTjk"0f{ r'gf}tL eg]sf] t JolQmut ;'/Iff klg xf] .
df]km;n kqsfl/tfsf ;d:of ;dfwfgsf nflu g]kfn ;/sf/n] s:tf lsl;dsf sfo{qmdx? Nofpg' knf{ <
klxnf] s'/f t sfd u/]kl5 kqsf/n] lgoldt kfl/>lds kfpg] jftfj/0f aGg' k¥of] . pgLx?sf] ;'/Iff / k|]; :jtGqfsf] Uof/]G6L ub{} bIftf clej[l4sf sfo{qmd lgoldt u/fOlbg] xf] eg] c? s]xL rflxFb}g .
df]km;ndf sfo{/t kqsf/x?sf ;d:of ;dfwfgsf nflu g]kfn kqsf/ dxf;+3sf] e'ldsf s:tf] kfpg' ePsf] 5  <
dxf;+3sf] e"ldsf ;Gtf]ifhgs 5}g . lsgeg] kqsf/ dxf;+3df ha;Dd ;~rf/ pBdL / ;~rf/sdL{ ;+u;Fu} ;b:o eO/xG5g\ ta;Dd kqsf/sf ;d:of ;'Nem\ofpg uf¥xf] 5 . dxf;+3n] klg hf]8bf/sf ;fy >dhLjL kqsf/sf d'2f p7fpg ;Sb}g .
tkfO{ cfkm} klg k|]z rf}tf/L g]kfnsf] gf/fo0fL c~rn ;lrj x'g'x'G5, df]km;nsf ;~rf/dfWod / ;~rf/sdL{x?sf] xs lxtsf nflu kqsf/x?sf a}rfl/s ;+u7gx?sf] e'ldsf s:tf] kfpg' ePsf] 5 <
a}rfl/s ;+u7gsf] xfnt klg p:t} xf] . Tolt w]/} hf]8\bf/ ?kdf >dlhjLsf d'2f p7fpg ;lsPsf] 5}g . oBkL kl5Nnf] ;do ;~rf/sdL{sf xslxtsf ;afndf k|]; rf}tf/L, o'lgog / qmflGtsf/L h:tf ;+u7gsf] e"ldsf dxTjk"0f{ ag]sf] 5 . d'2fnfO{ hf]8\bf/sf ;fy p7fpg] sfddf ;+u7gx?sf] e"ldsf sd 5}g .
tkfOs+f] ljrf/df kqsfl/tf s] xf] <
kqsfl/tf ;dfh ;'wf/sf] s8L xf] . o;n] ;dfhdf ;sf/fTds kl/jt{gdf hf]8 lbg'k5{ . ;dfhdf k5f8L kfl/Psf / cfjfh ljxLgx?sf] cfjfh xf] kqsfl/tf .
clxn] kqsfl/tf If]q jb\gfldt x'Fb}5, kqsfl/tf If]qd} nfu]sf sltko JolQmx? laleGg u}/ sfg'gL lqmofsnfkdf ;+nUg ePsf] cf/f]k klg nfUg yfn]sf] 5, dsjfgk'/lt/sf] cj:yf s:tf] kfpg' ePsf] 5 <
dsjfgk'/df kqsf/ cfkm}+ u}/sfg'gL lqmofsnfkdf ;+nUg x'g] cj:yf vf;} 5}g .
tkfO{ slQsf] nfUg' ef 5 o:tf lqmofsnfkx?df <
d To:tf]df nfu]sf] eP tkfOn] of] df}sf lsg lbg'x'GYof] xf]nf /  Û
k|;+u yf]/} df]8f}+, lajfb} lajfbsf aLr c;f]h # ut] gofF ;+lawfg hf/L ePsf] 5, of] ;+lawfgn] ;~rf/sdL{x?nfO{ s] s] lbg ;s] h:tf] nfU5 tkfO{nfO{ < 
d sfuhdf eGbf klg Jojxf/df a9L ljZjf; u5'{ . ;+ljwfgdf hlt ld7f / nf]enfUbf] s'/f u/]klg Jojxf/ Tof] cg';f/ ePg eg] To;sf] cy{ x'Gg . oBkL of] ;+ljwfg k|]; d}qL g} 5 h:tf] nfU5 .
of] ;+lawfgsf] sfof{Gjog x'g] s'/fdf tkfO{ slQsf] laZj:t x'g'x'G5 <
sfof{Gjog x'g] gx'g] eGg' eGbf klg x'g'k5{ eGg] xf] . Ps o'udf Ps k6s dfq} x'g] P]ltxfl;s ;+ljwfg;efsf] r'gfj b'O{–b'O{ k6s u/]/ agfOPsf] ;+ljwfg sfof{Gjogdf hfg'k5{ . t/ /fhgLlts bnx?sf] ultljlw / ;+3Lotfsf] c;xdltn] s]xL cK7]/f] k5{ ls eGg] k|i6} b]lvG5 .
cGTodf eGg} kg]{ s]xL s'/f dfyL 5'6]sf] eP <
vf;} s]xL 5}g, w]/} s'/f tkfOn] ;d]l6 ;Sg' eof] .
;do / larf/sf nflu wGojfb .
d]/f] klg wGojfb . tkfOsf] klqsfsf] lg/Gt/ pQ/f]Q/ k|ultsf] sfdgf 5 .
nf]s;]jfsf] tof/Lsf nflu pkof]uL
@)&@÷!)÷@# ut] lnOPsf] /fhkqf+lst t[tLo >]0fL -ck|fljlws_ zfvf clws[tsf] k|f/lDes r/0fdf ;f]lwPsf s]xL a:t'ut k|Zgx? M
!= RBC z/L/ s'g c+udf /x]sf] x'G5 <
Bone marrow df
@= g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f %* df s] pNn]v ul/Psf] 5 <
– cjlzi6 clwsf/
#= s'g xl/t u[x Uof; xf]Og <
– gfO6«f]hg
$= lbOPsf] dWo] kGrlznsf] l;4fGtdf gkg]{ s] xf] <
– ;'/Iff - lbO{Psf dWo]_ 
%= ;a}eGbf klxnf :yfkgf ePsf] ;+/If0f If]q s'g xf] <
– cGgk"0f{ ;+/If0f If]q
^= cfl;ogsf] @)!% sf] lzv/ ;Dd]ng s'g b]zdf ePsf] lyof] <
– dn]l;of
&= UNO sf] ljlzli6s[t ;+:yf ILO n] slxn] gf]a]n k'/:sf/ kfPsf lyof] <
– ;g\  !(^(
*= t]x|f}+ of]hgfdf s[lif If]qsf] j[l4b/ slt x'g] nIo /x]sf] 5 <
– $=%% k|lt;t
(= ef/t / rLg b'j}nfO{ 5'g lhNnf s'g s'g x'g\ <
– tfKn]h'ª / bfr{'nf
!)= /f8f/sf] cflaisf/ s;n] u/]sf x'g\ <
– /f]a8{ jf6\;g
!!= ;+o'Qm /fi6«;+3sf] a8fkqdf slt wf/f /x]sf] 5g\ <
– !!! cf]6f
!@= g]kfnsf] klxnf] dlxnf pkk|wfgdGqL sf] x'g <
– ;}nhf cfrfo{
!#= cNa6{ cfOG6fOg hGd hd{gL, gf]a]n k'/:sf/ ;g !(@! clg d[To' cd]l/sfdf ePsf] lyof] .
!$= gful/s j8f kqsf] ;'?jft s'g b]zaf6 ePsf] xf] <
– a]nfot
!%= yf? ;+u|xfno sxfF kb{5 <
– a5\of}nL lrtjg,  -alb{ofsf] yf? ;fF:s[lts ;+u|xfno xf] _
!^= ;g @)!% ;fnsf] sGkm'l;o; Peace Prize s;n] k|fKt u/]sf lyP <
– lhDafa]sf /fi6«klt /f]a6{ d'ufa]
!&= o'jf gLlt @)&@ n] JofVof u/] cg';f/ o'jfx?sf] pd]/ slt dflgPsf] 5 <
– !^ b]lv $) jif{
!*= leS6f]l/of d/e'dL s'g b]zdf kb{5 <
– ci6«]lnof
!(= bf}8fxf 6f]nL k|rng s'g k|=d= sf] kfnfdf z'? ePsf] lyof] <
– jL/ zdz]/
@)= ASEAN sf] klxnf] lzv/ ;Dd]ng sxfF eof] <
– OG8f]g]l;of
@!= CITES s] ;Fu ;DalGwt 5 <
– aGohGt'
@@= kf]6fl;od gfO6«]6 s] agfpg k|of]u x'G5 <
– /f;folgs dn
@#= lbOPsf dWo] ;f]da+zL /fhf sf] xf]Ogg <
– e'dL adf{ - lbOPsf dWo] _
@$= lbOPsf dWo] rLg ;/sf/sf] ;xof]u gePsf] s'g xf] <
– nfdf];f3' lh/L
@%= v8u lgzfgL cofsf] :yfkgf slxn] ePsf] lyof] <
– rG›;Dz]/
@^= l;Ns /f]8sf] nDafO slt /x]sf] 5 <
– &))) ls= ld= -ljjflbt 5_
;|f]t ;+sns M /fd lai6
;flxTo÷;[hgf
lge]sf aQLx?
cw{gUg nDk;f/ 5'F d
of] cGwsf/ leq==Û
r'lnPsf rfxfgfx?
Ps k5L csf]{ cfj]udf
dnfO{ 56\k6fO{ /x]5Gf\
/ klg cfFvf lrldSs u5{'
sfNklgs cjtf/ dnfO{
lge]sf alQx? lh:sfO{ /x]5g\ af/af/ af/af/==ÛÛ
of}jgsf] pg\dft a]s;'/
yfld/x]5'F s;/L a]xf];df
lemgf–dl;gf cfj/0fx?
h'gsL/Lsf] nx/ k5L–k5L
piffsf] ls/0f 55{' eg]/
cxf] Û x]/t lemnldn–lemndLn
/ klg cjtf/sf k|ltlaDa dnfO{
lge]sf alQx? lh:sfO{ /x]5g\ af/af/ af/af/==ÛÛ
lz/f wdgL lagfsf] d'6'
/Qm k|efx lagf ;+lrt ubf{ ub}{
l/lQPsf /Qm s]lzsfx?
xfjfsf y}lnx? r'l8Psf] d dfG5]
wlt{sf] cfFrn aflx/ g]kYofdf
lhpg] ar{:j vf]lh/x]5' lgzfdf
sfnf] cGwsf/, lttf] cltt km]/L
k|jfx ul//x]5g\ sGw/faf6
pˆkm=ÛÛ
/ klg cjtf/sf k|ltlaDa dnfO{,
lge]sf alQx? lh:sfO{ /x]5g\ af/af/ af/af/==ÛÛ
lh:sfO{ /x]5Gf\=======ÛÛ
nIdg ldng lji6
sflnsf:yfg, c5fd xfn d'DaO{

k|]d, Tofu ls :jfy{ Û
dfof lbPs} lyPF dx;l/
ltdLn] d]/f] d'6' dfUof}
au}rf lbPs} lyPF
laxfg} cfP/ d]/f cfFvf dfUof}
;flGgWo, ;fxro{, lbPs} lyPF
cem a9L dfUof}, ef]uL cfFvfn]
d}n] eg]y]
d /fu lbG5', s07 a]Rg ;lSbgF d
;xf/f lbG5', oL xft ;'Dkg ;lSbg d
;do lbPs} lyPF ;'g;l/
ltdLn] d]/f] lgb dfUof}
eg] ;kgfx¿ ltdLnfO ef]
Pslbg cf]7 dfUof}
eg] d]/f d':sfgx¿ klg ltdLnfO ef]
crfgs e]6\g 5f8]p
ud] s] d l/lQPF / <
dgdf 5fd] ltdLnfO{
w8\sFb} lyof} p:t}u/L ue{sf] lzz' h:tf]
y}nLaf6 lgsfn]/ ltd|f] tl:a/ x]/]
lkm:; xfF;]sf] b]v] ltdLnfO
ue{df ;d'›n] s]xL n'sfP h:tf]
em/Ldf k|s[ltn] afbnnfO ;'sfP h:tf] .
lgtf s]=;L= e§f/fO{
n}grf]/ sf7df08f}+
;"rgf÷;Gb]z÷la1fkg
g]kfnsf] ;+ljwfgdf blntsf] clwsf/
g]kfnsf] ;+ljwfgdf blntsf] xs clwsf/ b]xfoadf]lhd Joj:yf ul/Psf] 5 M
¨ ;a} k|sf/sf hftLo 5'jf5"tsf] cGTo ug]{ . ;fdflhs Gofo ;'lglZrt ug]{ /fHosf] /fhgLlts p2]Zo x'g] .
¨ ;fdfGo sfg"gsf] k|of]udf pTklQ, wd{, j0f{, hft, hflt jf cGo s'g} cfwf/df e]befj gul/g] .
¨ ;fdflhs jf ;f+:s[lts b[li6n] lk5l8Psf dlxnf, blnt, nufot gful/ssf] ;+/If0f, ;zQmLs/0f jf ljsf;sf nflu sfg"g adf]lhd ljz]if Joj:yf ug]{ .
¨ s'g} JolQmnfO{ pTklQ, hft, hftL, ;d'bfo, k]zf, Joj;fo jf zf/Ll/s cj:yfsf] cfwf/df s'g} lghL tyf ;fj{hlgs :yfgdf s'g} k|sf/sf] 5'jf5"t jf e]befj gul/g] .
¨ s'g} j:t', ;]jf jf ;'ljwf pTkfbg jf ljt/0f ubf{ To:tf] j:t', ;]jf jf ;'ljwf s'g} vf; hft jf hfltsf] JolQmnfO{ v/Lb jf k|fKt ug{af6 /f]s nufOg] jf To:tf] j:t', ;]jf jf ;'ljwf s'g} vf; hft jf hfltsf] JolQmnfO{ dfq laqmL ljt/0f jf k|bfg gul/g] .
¨ pTklQ, hft, hftL jf zf/Ll/s cj:yfsf] cfwf/df s'g} JolQm jf ;d'bfonfO{ pRr jf gLr bzf{pg], hft, hftL jf 5'jf5"tsf] cfwf/df ;fdflhs e]befjnfO{ Gofof]lrt 7fGg] jf 5'jf5"t tyf hftLo pRrtf jf 3[0ffdf cfwfl/t ljrf/sf] k|rf/ k|;f/ ug{ jf hftLo lje]bnfO{ s'g} lsl;dn] k|f]T;fxg ug{ gkfOg] .
¨ hftLo cfwf/df 5'jf5"t u/L jf gu/L sfo{:yndf s'g} k|sf/sf] e]befj ug{ gkfOg] .
¨ ;a} k|sf/sf 5'jf5"t tyf e]befj hGo sfo{ uDeL/ ;fdflhs ck/fwsf ¿kdf b08gLo x'g] / kLl8tn] Ifltk"lt{ kfpg] .
¨ blntn] /fHosf ;a} lgsfodf ;dfg'kflts ;dfj]zL l;4fGtsf] cfwf/df ;xefuL x'g kfpg] .
¨ blnt ;d'bfon] cfˆgf] k/Dk/fut k]zf, 1fg, ;Lk / k|ljlwsf] k|of]u, ;+/If0f / ljsf; ug{ kfpg]
¨ ;fj{hlgs ;]jf nufotsf /f]huf/Lsf cGo If]qdf blnt ;d'bfosf] ;zQmLs/0f, k|ltlglwTj / ;xeflutfsf nflu ljz]if Joj:yf ul/g] .
¨ blnt ljBfyL{nfO{ k|fyldsb]lv pRr lzIff;Dd 5fqj[lQ ;lxt lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf ul/g] .
¨ k|fljlws / Jofj;flos pRr lzIffdf blntsf nflu ljz]if Joj:yf ul/g] .
¨ blnt ;d'bfonfO{ :jf:Yo / ;fdflhs ;'/Iff k|bfg ug{ ljz]if Joj:yf ul/g] .
¨ blnt ;d'bfosf k/Dk/fut k]zf;Fu ;DalGwt cfw'lgs Joj;fodf pgLx¿nfO{ k|fyldstf lbO{ To;sf nflu cfjZos kg]{ ;Lk / ;|f]t pknAw u/fO{g] .
¨ e"ldxLg blntnfO{ Psk6s hdLg pknAw u/fO{g] / cfjf;ljxLg blntnfO{ a;f]af;sf] Joj:yf ul/g] .
¨ blnt ;d'bfonfO{ k|fKt ;'ljwf blnt dlxnf, k'?if / ;a} ;d'bfosf blntn] ;dfg'kflts ¿kdf kfpg] u/L Gofof]lrt ljt/0f ul/g] .
¨ ;fdflhs ¿kn] k5fl8 k/]sf dlxnf, blnt ;d]tn] ;dfj]zL l;4fGtsf cfwf/df /fHosf] lgsfodf ;xeflu x'g kfpg] ;fdflhs Gofosf] xs x'g] .
¨ ;dfhdf ljBdfg wd{, k|yf, k/Dk/f, /Llt tyf ;+:sf/sf gfddf x'g] ;a} k|sf/sf lje]b, c;dfgtf, zf]if0f / cGofosf] cGTo ug]{ .
¨ x/jf, r/jf, xlnof, e"ldxLg, ;'s'Daf;Lx¿sf] klxrfg u/L a;f]af;sf nflu 3/ 38]/L tyf hLljsf]kfh{gsf nflu s[lifof]Uo hdLg jf /f]huf/Lsf] Joj:yf ub}{ k'gM:yfkgf ug]{ .
¨ pTkLl8t tyf lk5l8Psf] If]qsf gful/ssf] ;+/If0f, pTyfg, ;zQmLs/0f, ljsf; / cfwf/e"t cfjZostf kl/k"lt{sf cj;/ tyf nfesf nflu ljz]if Joj:yf ug]{ .
¨ ;fdflhs ;'/Iff / ;fdflhs Gofo k|bfg ubf{ ;a} ln+u, If]q / ;d'bfoleqsf cfly{s ¿kn] ljkGgnfO{ k|fyldstf k|bfg ug]{ .
¨ ;dfg'kflts lgjf{rg k|0ffnL adf]lhd x'g] k|ltlglw;ef / k|b]z ;efsf] lgjf{rgsf nflu /fhgLlts bnn] pDd]bjf/L lb+bf ;dfj]zL l;4fGtsf] cfwf/df ug]{ .
¨ /fli6«o ;efdf k|To]s k|b]zaf6 sDtLdf Ps hgf blnt lgjf{lrt ug'{ kg]{ .
¨ ufpF sfo{kflnsfdf blnt jf cNk;+Vos ;d'bfoaf6 ufpF ;efn] lgjf{lrt u/]sf b'O{hgf ;b:o /xg] . ¨ gu/ sfo{kflnsfdf blnt jf cNk;+Vos ;d'bfoaf6 gu/ ;efn] lgjf{lrt u/]sf tLg hgf ;b:o /xg] .
¨ lhNnf ;dGjo ;ldltdf blnt jf cNk;+Vosaf6 lhNnf ;efn] lgjf{lrt u/]sf] sDtLdf Ps hgf ;b:o /xg] .
¨ /fli6«o blnt cfof]u ;+j}wflgs lgsfosf] ?kdf /xg] / ;f] sf] cWoIf / ;b:ox? blnt dfq /xg]
¨ /fli6«o blnt cfof]un] cfjZostf cg';f/ k|b]zdf sfof{no :yfkgf ug{ ;Sg] .
¨ g]kfnL ;]gfdf blnt ;d]tsf] k|j]z ;dfgtf / ;dfj]zL l;4fGtsf] cfwf/df ul/g] .
¨ g]kfnL /fhb"t / ljz]if k|ltlglw;dfj]zL l;4fGtsf] cfwf/df lgo'lQm ul/g] . ;+j}wflgs c+u / lgsfosf kbdf ;dfj]zL l;4fGtsf] cfwf/df lgo'lQm ul/g] .
g]kfn ;/sf/
;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dGqfno
;"rgf ljefu
g]kfn ;/sf/
sfg"g, Gofo tyf ;+;bLo dfldnf dGqfno
8f]6L pBf]u jfl0fHo ;+3
lbkfon, 8f]6L
:6n b//]6 ;DjlGw ;"rgf
8f]6L pBf]u jfl0fHo ;+3sf] cfof]hgfdf oxL ldlt @)&@ kmfu'g @! ut] b]lv #) ;Dd ;~rfng x'g uO{/x]sf] ;'b"/klZrd If]qLo dxf]T;j @)&@ df tklzn cg';f/sf] b//]6 sfod ul/Psf] Joxf]/f hfgsf/L u/fO{G5 . ;fy} ldlt @)&@÷!)÷@) ut] b]lv :6n a'lsË v'Nnf ul/Psf] 5 .
tklzn
!_ c6f] df]jfO{N;, laQLo ;+:yf k|lt :6n !%)))÷–
@_ l8n/, ;j l8n/ k|lt :6n !))))÷–
#_ xf]6n, /]i6'/]06, kmfi6km'8 k|lt :6n ?= &)))÷–
$_ s[lif pkh pTkfbg k|lt :6n ?= %)))÷–
g/]Gb|jxfb'/ v8\sf
cWoIf
jN8{ lehg cGt/fli6«o g]kfn 8f]6L, ;dfg kx'Fr lasf; s]Gb| -l;8_ g]kfn, lhNnf jfn sNof0f ;ldlt / laDa g]kfnL ;fKtflxsåf/f hf/L
afn ;+/If0f ;Gb]z
afnaflnsfdfyL laBfnodf x'g ;Sg] b'Jo{jxf/ M
lzIff k|fKt ug'{ afnaflnsfx?sf] Ps dxTjk"0f{ clwsf/ xf] . lzIffsf] clwsf/ ;'lglZrt ug{ laBfnosf] 7'nf] xft /x]sf] x'G5 . afnaflnsf k|To]s lbg Ps lglZrt ;do;Dd -sl/a ^ 306f eGbf a9L_ ljBfnodf /xg] x'gfn] pgLx¿sf] z}lIfs k|ultsf] ;fy;fy} afnaflnsfsf] ;fdflhsLs/0f tyf ;+/If0fdf klg laBfnosf] k|ToIf k|efa /xG5 . o;y{, ;du| afnclwsf/sf] k|Tofe'lt / afn;+/If0f ;'lglZrt ug{df ljBfnosf] e'ldsf k|efjsf/L x'G5 .
afnaflnsfdfly h'g;'s} :yfg, h'g;'s JolQm / h'g;'s} ;dodf klg b'Jo{jxf/ / lx+;f x'g ;Sb5 . o;af6 ljBfno klg c5'tf]   /xg ;s]sf] 5}g . ljBfnodf afnaflnsfdfly ePsf b'Jo{jxf/ / lx+;fsf 36gfx¿ ;~rf/ dfWodaf6 k|;:t ;+Vofdf aflx/ cfpg] u/]sf 5g . tkfO{ xfdLn] klg ljBfnodf afnaflnsfdfly ePsf b'Jo{jxf/ / lx+;fsf 36gf ;'g]sf, b]v]sf jf ef]u]sf x'g ;Sb5f}+ . ljBfnosf ;Gbe{df vf;u/L lzIfs, k|wfgfWofks tyf ljBfno k|zf;gsf sd{rf/Lx¿af6 afnaflnsf b'Jo{jxf/ / lx+;fdf    kb{5g . To;f] t afnaflnsfn] pgLx¿sf cfkm\gf ;fyL, dflyNnf sIffdf k9\g] tyf 7'nf pd]/sf ljBfyL{x¿af6 klg b'Jo{xf/ / lx+;f efu]sf x'g ;Sb5g .
ljBfnodf x'g] lx+;fsf :j¿kx¿ M
b08 ;hfo -zf/Ll/s tyf dfgl;s_
of}ghGo b'Jo{jxf/
e]b\efa
lzIfs cfjZostf ;DjlGw ;"rgf
          bf];|f] k6s ;"rgf k|sflzt ldlt M– @)&@÷!!÷!!
          8f]6L lhNnf 3fªn uflj;df /x]sf] o; la/]Gb| pRr dflj 3fªndf l/Qm   /x]sf] tklzn cg';f/sf] lzIfs kbdf c:yfoL kbk'lt{sf nflu ldlt @)&@÷!)÷@$ ut] ul/Psf] la1fkg cg';f/ s;}sf] klg b/vf:t gk/]sf]n] pQm kb v'nf k|ltof]ltfjf6 kbk'l{t{ ug'{ kg]{ ePsf]n] of] ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] & lbg leq tkl;nsf] ljj/0f cg';f/ OR5's of]Uo JolQmx?af6 b/vf:t cfjfxg ul/Psf] 5 .
tkl;n
la1fkg g+= )!÷)&@÷)&#
kb M– lzIfs             ;+Vof M  ! hgf,         laifo M la1fg
z}lIfs of]Uotf M– ;DjlGwt laifodf :gfts tx pQL0f{          
lsl;d M– /fxft -s/f/_,             
tx M– df=la=,  pd]/ M– !* jif{ k'/f eO{ $) ggf3]sf]
lgj]bg cfO{k'Ug] clGtd ldlt M @)&@÷!!÷!& ut];Dd
cj]bg b:t'/ M– ?= !)))÷– dfq, ;Dk{s ldlt M– @)&@÷!!÷!*
k/LIffsf] lsl;d M lnlvt / cGt/jftf{
k/LIff ldlt M lhNnf lzIff sfof{no;+u ;dGjo u/L kl5 tf]lsg]5 .
cfaZos sfuhftx? M–
– g]kfnL gful/stfsf] k|ltlnlk @ k|lt,
– z}lIfs of]Uotfsf k|df0f kqx?, @ k|lt
– tflnd k|fKt k|df0fkq k|ltlnlk / x:tlnlvt lgj]bg
– cWofkg cg'dlt kqsf] k|ltlnkL @ k|lt,
gf]6 M– dlxnf, hghflt, ckfË, blnt ;d'bfo tyf pRr of]Uoftf ePsf] pDd]bjf/nfO{ k|fyldstf lbO{g] 5 . pDd]bjf/n] cGt/jftf{df ;Ssn k|df0f kq ;lxt pkl:yt x'g'kg]{5 . yk hfgsf/Lsf nflu ;Dk{s df]=g+= (&$()!!^@( ;Dk{s ug'{xf]nf .