मुख्य समाचार
दल परिवर्तन गर्दै गैर मतदाताहरु
“म ईन्डिया गएको थिएँ, त्यसकारण मतदाता नामावलीमा नाम समावेश गर्न सकेन । चुनाव सुरु भयो, नेताहरु गाउँमा आए पार्टी प्रवेश गर्नु प¥यो भने, मैले गरे ।”
डोटीको डौड गाबिसका एक व्यक्तिले भने– म मतदाता त होईन तर पुरानो पार्टी छोडेर नयाँ पार्टीमा लागेको छु, आफु नभएपनि अरुलाई त भोट हाल्न भन्न सक्छु नि !” आफु मतदाता नभएको आफुले प्रवेश गरेको पार्टीलाई थाह नभएको वताउने ति व्यक्तिले भने– म जस्ता पार्टी प्रवेश गर्ने गैर मतदाताहरु धेरै छन । उनले चुनाव प्रचार प्रसारमा पनि अधिकांस गैर मतदाता भएको दावी गरे ।
मंसिर ४ गते हुने अर्को संबिधानसभाको निर्वाचनको मिति नजिकिँदै जाँदा एक पार्टीवाट अर्को पार्टीमा प्रवेश गर्नेहरुको संख्या पनि बढ्दै गएको छ । पार्टी प्रवेश गर्नेहरुमा बिगतको निर्वाचनमा मतदान मात्र गरेका देखि पार्टीको आधिारिक कमिटीमा वसेका व्यक्तिहरु समेत रहेका छन । आफुलाई बिगतको भन्दा फरक देखाउनका लागि उनीहरुले पार्टी परिवर्तन गरिरहेको वताउँछन ।
कसैका केही बाध्यता छन, कसैका केही, कालिकास्थान गाबिसका एक मतदाताले भने– घरायसी झगडाका कारण समेत पार्टी परिवर्तन भईरहेका छन । उनका अनुसार तिनै व्यक्तिहरु सवै पार्टीको कार्यक्रममा टिका लगाईरहेका छन जसको मतदाता नामावलीमा नामै छैन ।
निर्वाचन प्रचार प्रसारको क्रममा उमेर नपुगेका व्यक्तिहरु र गैरमतदाताहरुको समेत निकै उपस्थिति देखिएको छ । नेपालको प्रचलित कानुन अनुसार १८ वर्ष पुरा भएका व्यक्तिहरुले मतदानमा भाग लिन पाउने व्यवस्था रहेको छ ।
बिगतका निर्वाचनमा अर्काको नामवाट मतदान गर्ने गरेको पाईएपछि निर्वाचन आयोगले फोटो सहितको मतदाता नामावली संकलन गरेको थियो । सो नामावलीमा नाम समावेश भएका व्यक्तिहरुलाई मंसिर ४ मा हुने संबिधानसभा निर्वाचन प्रयोजनका लागि अस्थायी मतदाता नामावली दिने निर्वाचन आयोगले जनाएको छ । डोटी जिल्लामा दुई निर्वाचन क्षेत्र रहेका छन भने दुवै क्षेत्रमा गरी करीव ९० हजार मतदाताहरु रहेका जिल्ला निर्वाचन कार्यालय डोटीले जानकारी दिएको छ ।
डोटीको डौड गाबिसका एक व्यक्तिले भने– म मतदाता त होईन तर पुरानो पार्टी छोडेर नयाँ पार्टीमा लागेको छु, आफु नभएपनि अरुलाई त भोट हाल्न भन्न सक्छु नि !” आफु मतदाता नभएको आफुले प्रवेश गरेको पार्टीलाई थाह नभएको वताउने ति व्यक्तिले भने– म जस्ता पार्टी प्रवेश गर्ने गैर मतदाताहरु धेरै छन । उनले चुनाव प्रचार प्रसारमा पनि अधिकांस गैर मतदाता भएको दावी गरे ।
मंसिर ४ गते हुने अर्को संबिधानसभाको निर्वाचनको मिति नजिकिँदै जाँदा एक पार्टीवाट अर्को पार्टीमा प्रवेश गर्नेहरुको संख्या पनि बढ्दै गएको छ । पार्टी प्रवेश गर्नेहरुमा बिगतको निर्वाचनमा मतदान मात्र गरेका देखि पार्टीको आधिारिक कमिटीमा वसेका व्यक्तिहरु समेत रहेका छन । आफुलाई बिगतको भन्दा फरक देखाउनका लागि उनीहरुले पार्टी परिवर्तन गरिरहेको वताउँछन ।
कसैका केही बाध्यता छन, कसैका केही, कालिकास्थान गाबिसका एक मतदाताले भने– घरायसी झगडाका कारण समेत पार्टी परिवर्तन भईरहेका छन । उनका अनुसार तिनै व्यक्तिहरु सवै पार्टीको कार्यक्रममा टिका लगाईरहेका छन जसको मतदाता नामावलीमा नामै छैन ।
निर्वाचन प्रचार प्रसारको क्रममा उमेर नपुगेका व्यक्तिहरु र गैरमतदाताहरुको समेत निकै उपस्थिति देखिएको छ । नेपालको प्रचलित कानुन अनुसार १८ वर्ष पुरा भएका व्यक्तिहरुले मतदानमा भाग लिन पाउने व्यवस्था रहेको छ ।
बिगतका निर्वाचनमा अर्काको नामवाट मतदान गर्ने गरेको पाईएपछि निर्वाचन आयोगले फोटो सहितको मतदाता नामावली संकलन गरेको थियो । सो नामावलीमा नाम समावेश भएका व्यक्तिहरुलाई मंसिर ४ मा हुने संबिधानसभा निर्वाचन प्रयोजनका लागि अस्थायी मतदाता नामावली दिने निर्वाचन आयोगले जनाएको छ । डोटी जिल्लामा दुई निर्वाचन क्षेत्र रहेका छन भने दुवै क्षेत्रमा गरी करीव ९० हजार मतदाताहरु रहेका जिल्ला निर्वाचन कार्यालय डोटीले जानकारी दिएको छ ।
सम्पादकीय
अव चुनाव सर्नु हुँदैन
मंसिर ४ मा हुने भनिएको संबिधानसभाको निर्वाचनको मिति जति जति नजिकिँदै गएको छ, चुनाव सर्ने हल्ला पनि वढ्दै गएको छ । मुल रुपमा नेकपा–माओवादी नेतृत्वमा रहेको ३३ दलीय मोर्चाले चुनावको बिरुद्धमा कार्तिक २५ गते देखि मंसिर ५ गतेसम्म गर्ने भनेको वन्दका कारण चुनाव सर्छ कि भन्ने हल्ला वढ्न थालेको हो । अर्कोतिर देशका बिभिन्न स्थानहरुमा चुनाव बिरोधी क्रियाकलापहरु पनि भईरहेका कारण चुनावप्रति संका उत्पन्न भएको हो ।
निश्चित रुपमा एक राजनीतिक शक्तिलाई वाहिर राखेर चुनाव गराउनु हुँदैनथ्यो । राजनीतिक रंगमञ्चमा देखिएका सवै राजनीतिक दलहरुलाई चुनावमा सहभागि गराई निर्वाचनमा जाने वातावरण वनाउनु पथ्र्यौ, त्यो हुन सकेन । अहिले चुनावको बिरुद्धमा देखिएको मोर्चाले राजनीतिक सहमति नभएसम्म चुनावको औचित्य हुँदैन भन्ने कुरा राखेको हो, जो आफैमा गलत कुरा पनि होईन । दुई वर्षभित्र संबिधानसभा मार्फत नयाँ संबिधान जारी गर्ने प्रतिवद्धता गरेका दलहरुले चार वर्ष बिताउँदा समेत नयाँ संबिधान जारी गर्न सकेनन् । यस अर्थमा जवसम्म राजनीतिक सहमति हुन सक्दैन तव सम्म निर्वाचनको कुनै औचित्य छैन भन्ने कुरालाई नकार्न सकिँदैन । अर्को कुरा वहालवाला न्यायपालिकाको प्रमुख व्यक्ति कार्यपालिकाको समेत प्रमुख हुने कुरा कानुनी न्यायको सिद्धान्त, शक्ति सन्तुलन तथा शक्ति पृथकिकरणको सिद्धान्त र आम राजनीतिक सिद्धान्त बिपरित पनि हो ।
त्यसैले ३३ दलीय मोर्चाले उठान गरेको कुराहरु सवै गलत मात्रै हुन भन्ने ढंगले जो सोचियो, त्यो नै दुर्भाग्य हो । उनीहरुलाई पनि राजनीतिक सहमतिमा ल्याएर चुनाव गराउनु पथ्र्यौ । यदि सर्वसम्मत हुन सक्थ्यो भने मंसिरको सट्टा चैत्रमै चुनाव हुन्थ्यो भने पनि त्यसलाई सामान्य रुपमा लिईनु पर्ने थियो । सरकारी पक्ष र चार दलीय संयन्त्रवाट त्यो बिषयमा जिम्मेवारपूर्ण प्रस्तुति नभएकै हो । यस कुरालाई सवैले स्वीकार गर्नु पर्ने बिषय हो ।
तर, अव देश चुनावका लागि धेरै अगाडी वढीसकेको छ । राज्यले चुनावका लागि ठुलो धनराशी खर्च गरिसकेको छ, राजनीतिक दलहरु, उम्मेदवारहरुले पनि चुनाव प्रचार प्रसारको नाममा मानवीय तथा आर्थिक श्रोत खर्च गरिसकेका छन । यस अवस्थामा अव चुनाव रोक्ने कुरा कसैको पनि पक्षमा हुन सक्दैन । त्यसैले अव कसैले पनि मंसिर ४ मा हुने संबिधानसभाको निर्वाचनलाई रोक्ने मुर्खतापूर्ण काम गर्नु वेईमानी हुनेछ ।
गाउँ गाउँ–बस्ती बस्तीसम्म चुनावमय भएको बेला कुनै पनि दल वा मोर्चाले चुनाव बिरोधी कुरा गर्नु चुनावमा हिंसा निम्त्याउनु मात्र हुनेछ । त्यसकारण वर्तमान सरकार र चार राजनीतिक दलको संयन्त्रले बिरोधी दलहरुलाई पुनः वार्तामा वोलाउनु पर्छ । संबिधानसभाको निर्वाचन भईसकेकपछि पनि संबिधान निर्माणको सवालमा उनीहरुको सहभागिताको लागि बैकल्पिक वाटो खोजिनु पर्छ र उनीहरुको बिरोधको कार्यत्रमलाई शान्तिपूर्ण तरिकावाट मत्थर गरिनुपर्छ । अव चुनाव रोक्ने कुराले वर्तमान सरकार, चुनावको पक्षमा रहेको राजनीतिक दलहरु, देश, जनता र स्वयं चुनावको बिरुद्धमा रहेका दलहरुलाई पनि फाईदा पुग्न सक्दैन । त्यसैले अव चुनावलाई रोक्ने होईन चुनावलाई सहयोग पुग्ने गरी ३३ दलीय मोर्चाले प्रस्तुत हुनु पर्छ र चार दलीय संयन्त्र तथा वर्तमान सरकारले पनि त्यो वातावरण तयार गर्नु पर्छ ।
वर्तमान परिवेशमा धेरै ठुलो लगानी भईसकेको कुरालाई सवैले ध्यान दिनु जरुरी छ । “चुनाव जसरी पनि गर्ने” र “चुनाव जसरी पनि बिथोल्ने” भन्ने आप्mना पूर्ववत् अडानहरुलाई हारजितको बिषय वनाउनु कुनै जरुरी छैन । यसो गरेमा मुलुकले ठुलो क्षेति व्यहोर्नु पर्ने हुन्छ । मंसिर ४ गते हुने चुनावलाई यथावत राख्ने गरी ३३ दलीय मोर्चा र चुनाव पक्षीय दलहरुका बिचमा सहमति हुनु जरुरी छ ।
निश्चित रुपमा एक राजनीतिक शक्तिलाई वाहिर राखेर चुनाव गराउनु हुँदैनथ्यो । राजनीतिक रंगमञ्चमा देखिएका सवै राजनीतिक दलहरुलाई चुनावमा सहभागि गराई निर्वाचनमा जाने वातावरण वनाउनु पथ्र्यौ, त्यो हुन सकेन । अहिले चुनावको बिरुद्धमा देखिएको मोर्चाले राजनीतिक सहमति नभएसम्म चुनावको औचित्य हुँदैन भन्ने कुरा राखेको हो, जो आफैमा गलत कुरा पनि होईन । दुई वर्षभित्र संबिधानसभा मार्फत नयाँ संबिधान जारी गर्ने प्रतिवद्धता गरेका दलहरुले चार वर्ष बिताउँदा समेत नयाँ संबिधान जारी गर्न सकेनन् । यस अर्थमा जवसम्म राजनीतिक सहमति हुन सक्दैन तव सम्म निर्वाचनको कुनै औचित्य छैन भन्ने कुरालाई नकार्न सकिँदैन । अर्को कुरा वहालवाला न्यायपालिकाको प्रमुख व्यक्ति कार्यपालिकाको समेत प्रमुख हुने कुरा कानुनी न्यायको सिद्धान्त, शक्ति सन्तुलन तथा शक्ति पृथकिकरणको सिद्धान्त र आम राजनीतिक सिद्धान्त बिपरित पनि हो ।
त्यसैले ३३ दलीय मोर्चाले उठान गरेको कुराहरु सवै गलत मात्रै हुन भन्ने ढंगले जो सोचियो, त्यो नै दुर्भाग्य हो । उनीहरुलाई पनि राजनीतिक सहमतिमा ल्याएर चुनाव गराउनु पथ्र्यौ । यदि सर्वसम्मत हुन सक्थ्यो भने मंसिरको सट्टा चैत्रमै चुनाव हुन्थ्यो भने पनि त्यसलाई सामान्य रुपमा लिईनु पर्ने थियो । सरकारी पक्ष र चार दलीय संयन्त्रवाट त्यो बिषयमा जिम्मेवारपूर्ण प्रस्तुति नभएकै हो । यस कुरालाई सवैले स्वीकार गर्नु पर्ने बिषय हो ।
तर, अव देश चुनावका लागि धेरै अगाडी वढीसकेको छ । राज्यले चुनावका लागि ठुलो धनराशी खर्च गरिसकेको छ, राजनीतिक दलहरु, उम्मेदवारहरुले पनि चुनाव प्रचार प्रसारको नाममा मानवीय तथा आर्थिक श्रोत खर्च गरिसकेका छन । यस अवस्थामा अव चुनाव रोक्ने कुरा कसैको पनि पक्षमा हुन सक्दैन । त्यसैले अव कसैले पनि मंसिर ४ मा हुने संबिधानसभाको निर्वाचनलाई रोक्ने मुर्खतापूर्ण काम गर्नु वेईमानी हुनेछ ।
गाउँ गाउँ–बस्ती बस्तीसम्म चुनावमय भएको बेला कुनै पनि दल वा मोर्चाले चुनाव बिरोधी कुरा गर्नु चुनावमा हिंसा निम्त्याउनु मात्र हुनेछ । त्यसकारण वर्तमान सरकार र चार राजनीतिक दलको संयन्त्रले बिरोधी दलहरुलाई पुनः वार्तामा वोलाउनु पर्छ । संबिधानसभाको निर्वाचन भईसकेकपछि पनि संबिधान निर्माणको सवालमा उनीहरुको सहभागिताको लागि बैकल्पिक वाटो खोजिनु पर्छ र उनीहरुको बिरोधको कार्यत्रमलाई शान्तिपूर्ण तरिकावाट मत्थर गरिनुपर्छ । अव चुनाव रोक्ने कुराले वर्तमान सरकार, चुनावको पक्षमा रहेको राजनीतिक दलहरु, देश, जनता र स्वयं चुनावको बिरुद्धमा रहेका दलहरुलाई पनि फाईदा पुग्न सक्दैन । त्यसैले अव चुनावलाई रोक्ने होईन चुनावलाई सहयोग पुग्ने गरी ३३ दलीय मोर्चाले प्रस्तुत हुनु पर्छ र चार दलीय संयन्त्र तथा वर्तमान सरकारले पनि त्यो वातावरण तयार गर्नु पर्छ ।
वर्तमान परिवेशमा धेरै ठुलो लगानी भईसकेको कुरालाई सवैले ध्यान दिनु जरुरी छ । “चुनाव जसरी पनि गर्ने” र “चुनाव जसरी पनि बिथोल्ने” भन्ने आप्mना पूर्ववत् अडानहरुलाई हारजितको बिषय वनाउनु कुनै जरुरी छैन । यसो गरेमा मुलुकले ठुलो क्षेति व्यहोर्नु पर्ने हुन्छ । मंसिर ४ गते हुने चुनावलाई यथावत राख्ने गरी ३३ दलीय मोर्चा र चुनाव पक्षीय दलहरुका बिचमा सहमति हुनु जरुरी छ ।
थप समाचार
१४ जनाले टेलिमेडिसन सेवा लिए
डोटी जिल्ला अस्पतालले सुरु गरेको टेलिमेडिसन पद्धतिवाट हालसम्म १४ जनाले उपचार सेवा प्राप्त गरेका छन ।
अस्पतालका स्वास्थ्य सहायक रमेश मलासीका अनुसार २०७० साल श्रावण देखि बिधिवत रुपमा सुरु भएको उक्त सेवा लिनेहरुले संख्या हालसम्म १४ पुगेको हो । बिरामीको अवस्थाको जाँच गरी लक्षणहरु नेट मार्फत बिशेषज्ञहरुलाई पठाउने र उनीहरुको सल्लाहका आधारमा उपचार गरिने उक्त सेवालाई कम खर्चिलो सेवाका रुपमा मानिने गरिएको छ ।
मलासीका अनुसार उक्त सेवा लिनका लागि बढी जसो छालाका रोगीहरु आउने गरेका छन । जिल्ला अस्पतालमा उपचार हुन नसक्ने रोगीहरुको लागि स्वास्थ्यकर्मीहरुले रोगको लक्षणको आधारमा प्रतिवेदन तयार गर्ने र सो प्रतिवेदन नेटमार्फत पाटन अस्पतालका बिशेषज्ञ चिकित्सकहरुलाई पठाईन्छ । बिशेषज्ञहरुको सल्लाहका आधारमा बिरामीलाई उपचार सेवा प्रदान गरिने मलासीले वताए ।
सेवा लिन आएकाहरुमध्ये हालसम्म चार जनाले उपचार पाई निको समेत भएको मलासीको भनाई छ । २०६९ साल मंसिरदेखिनै नै उक्त सेवा जिल्ला अस्पतालले आफ्नै पहलमा सञ्चालन गरेको भएपनि स्रोत साधनको अभावका कारण त्यति प्रभावकारी हुन सकेको थिएन, मलासीले अहिले सरकारले स्रोत साधन उपलव्ध गराएको जानकारी गराए ।
उक्त सेवाका लागि जिल्ला अस्पतालका तीन जना स्वास्थ्यकर्मीहरुले तालिम लिएको भएपनि हाल तीनै जना सरुवा भई अन्यत्र गएका कारण आफुले उक्त सेवा सञ्चालन गरिरहेको मलासीले वताए । दुर्गम क्षेत्रका जनता जो भौगोलिक रुपमा र आर्थिक रुपमा आधुनिक स्वास्थ्य सेवावाट टाढा रहेका छन उनीहरुलाई लक्षित गरी यो सेवा सञ्चालन गरिएको मलासीको भनाई थियो ।
आधुनिक युगमा बिशेषज्ञ स्वास्थ्य सेवा सबै जनताले पाउन भन्ने उद्देश्यका लागि टेलिमेडिसन सेवा सञ्चालन गरिएको वताउँछन जिल्ला अस्पतालका चिकित्सक डा फडिन्द्र वराल । डा. बरालले उक्त सेवावाट गरीव जनताले पनि बिशेषज्ञ सेवा पाउने दावी गरे ।
अस्पतालका स्वास्थ्य सहायक रमेश मलासीका अनुसार २०७० साल श्रावण देखि बिधिवत रुपमा सुरु भएको उक्त सेवा लिनेहरुले संख्या हालसम्म १४ पुगेको हो । बिरामीको अवस्थाको जाँच गरी लक्षणहरु नेट मार्फत बिशेषज्ञहरुलाई पठाउने र उनीहरुको सल्लाहका आधारमा उपचार गरिने उक्त सेवालाई कम खर्चिलो सेवाका रुपमा मानिने गरिएको छ ।
मलासीका अनुसार उक्त सेवा लिनका लागि बढी जसो छालाका रोगीहरु आउने गरेका छन । जिल्ला अस्पतालमा उपचार हुन नसक्ने रोगीहरुको लागि स्वास्थ्यकर्मीहरुले रोगको लक्षणको आधारमा प्रतिवेदन तयार गर्ने र सो प्रतिवेदन नेटमार्फत पाटन अस्पतालका बिशेषज्ञ चिकित्सकहरुलाई पठाईन्छ । बिशेषज्ञहरुको सल्लाहका आधारमा बिरामीलाई उपचार सेवा प्रदान गरिने मलासीले वताए ।
सेवा लिन आएकाहरुमध्ये हालसम्म चार जनाले उपचार पाई निको समेत भएको मलासीको भनाई छ । २०६९ साल मंसिरदेखिनै नै उक्त सेवा जिल्ला अस्पतालले आफ्नै पहलमा सञ्चालन गरेको भएपनि स्रोत साधनको अभावका कारण त्यति प्रभावकारी हुन सकेको थिएन, मलासीले अहिले सरकारले स्रोत साधन उपलव्ध गराएको जानकारी गराए ।
उक्त सेवाका लागि जिल्ला अस्पतालका तीन जना स्वास्थ्यकर्मीहरुले तालिम लिएको भएपनि हाल तीनै जना सरुवा भई अन्यत्र गएका कारण आफुले उक्त सेवा सञ्चालन गरिरहेको मलासीले वताए । दुर्गम क्षेत्रका जनता जो भौगोलिक रुपमा र आर्थिक रुपमा आधुनिक स्वास्थ्य सेवावाट टाढा रहेका छन उनीहरुलाई लक्षित गरी यो सेवा सञ्चालन गरिएको मलासीको भनाई थियो ।
आधुनिक युगमा बिशेषज्ञ स्वास्थ्य सेवा सबै जनताले पाउन भन्ने उद्देश्यका लागि टेलिमेडिसन सेवा सञ्चालन गरिएको वताउँछन जिल्ला अस्पतालका चिकित्सक डा फडिन्द्र वराल । डा. बरालले उक्त सेवावाट गरीव जनताले पनि बिशेषज्ञ सेवा पाउने दावी गरे ।
बहुुमत ल्याउन मेची–महाकाली अभियान
अर्कों संबिधानसभाको निर्वाचनमा आफ्ना उम्मेदवारहरुलाई बिजयी गराउनका लागि एकिकृत नेकपा माओवादीले काँकडभित्तावाट मेची–महाकाली अभियान सुरु गरेको छ ।
अध्यक्ष प्रचण्डको नेतृत्वमा सुरु भएको अभियान बुधवार काँकडभित्तामा उद्घाटन गरिएको हो । अभियानमा पार्टीका नेताहरु वावुराम भट्टराई र नारायणकाजी श्रेष्ठको समेत सहभागिता रहेको छ । दौडाह अभियानले चुनावी माहोल वन्ने र पार्टीले बहुमत ल्याउने एमाओवादी नेताहरुको बुझाई रहेको छ ।
बुधवार काँकडभित्तावाट सुरु भएको उक्त अभियान कार्तिक २७ गते कञ्चनपुरको महेन्द्रनगर पुग्नेछ । बुधवारै अभियानका संयोजक दाहालले काँकडभित्ता, बिर्तामोड, दमक, मोरङको उर्लावारी, पथरी, वेलवारी बिराटचोक, ईटहरी दुहवी र बिराटनगरको सभालाई सम्वोधन गरेका छन । सम्वोधनका क्रममा अध्यक्ष प्रचण्डले अन्य पार्टीका शिर्ष नेताहरु चुनाव हार्ने डरले आप्mनो क्षेत्र छोड्न डराईरहेको आरोप लगाएका थिए । प्रचण्डले आगामी निर्वाचनवाट आप्mनो पार्टीले दुई तिहाई मत पाए मात्रै संबिधन वन्ने दावी गरे । एमाओवादीले बहुमत ल्याए १० वर्षमा मुलुकलाई कायापलट गरिदिने पनि उनले दावी गरे ।
संघीय लोकतान्त्रिक नेपालका एजेण्डाहरु एमाओवादीको बलिदानीपूर्ण संघर्षवाट मात्रै स्थापित भएका वताउँदै प्रचण्डले भने–९० प्रतिसत भन्दा बढी मुद्धा एमाओवादीको बलिदानीपछि मात्रै राष्ट्रिय मुद्धा वनेका हुन । यो तथ्यलाई नेपाली जनताले बिर्सेका छैनन्, प्रचण्डले एकता र आम जनताको परिवर्तनको चाहनालाई सम्वोधन गर्ने शक्ति एमाओवादी मात्रै भएको दावी समेत गरे ।
कमसेकम पाँच वर्षका लागि देश बलियो र स्थिर सरकार वनाउने प्रक्रियामा जानु पर्छ, प्रचण्डले भने–त्यसका लागि एमाओवादीलाई प्रष्ट बहुमत आवश्यक पर्ने छ । बिकास निर्माण र उत्पादन क्षेमतालाई नयाँ उचाईमा उठाउनका लागि ईतिहास र नेपाली जनताले एक पटक एमाओवादीलाई देशको जिम्मा दिन खोजेपनि प्रष्ट बहुमत नभएका कारण पहिचान र आधारसहितको नयाँ संबिधान वनाउन नसकिएको दाहालको भनाई थियो ।
अभियानमा सहभागि एमाओवादी नेता तथा पूर्व प्रधानमन्त्री वावुराम भट्टराईले प्राप्त उपलव्धीहरु संस्थागत गर्न बहुमत आवश्यक परेको तर्फ गरे । भट्टराईले एमाओवादीसंग भएको एजेण्डा अन्य पार्टीसंग नभएको वताउँदै भने–अन्य पार्टीले दश वर्षपछि सोच्ने कुरा हामी अहिल्यै योजना गर्छौं । उनले एमाओवादी तिव्र आर्थिक बिकास गर्न ईच्छुक रहेको बताउँदै त्यसका लागि स्थिर सरकार आवश्यक पर्ने वताए ।
दशैंमा लुगा फेरेझैं प्रत्येक वर्ष सरकार मात्रै फेरेर देशको बिकास सम्भव नभएको वताउँदै भट्टराईले त्यसैले आफुहरुले जनतावाट प्रत्येक्ष निर्वाचित राष्ट्रपति भनेको वताए । भट्टराईले राजनीतिक परिवर्तनपछि मात्रै आर्थिक लगायत अन्य परिवर्तन हुने वताए ।
अर्का नेता नारायणकाजी श्रेष्ठले एमाओवादीले हजारौंको बलीदानीवाट यो संबिधान वनाउने मौका स्थापित गरेको वताउँदै अर्को संबिधानसभाको निर्वाचनमा पार्टीले वहुमत ल्याउने दावी गरे । अग्रगामी नयाँ संबिधान सहितको बिकासको ढोका खोल्नका लागि एमाओवादी अभियानमा लागेको वताउँदै नेता श्रेष्ठले निर्वाचनवाट स्वच्छ र स्थिर सरकार वनेमात्र त्यो सम्भव हुने जनाए ।
निर्वाचन लक्षित मेची–महाकाली राष्ट्रिय जागरण अभियान उद्घाटनपछि अभियानकै ट्रकमा यात्रा गर्दै नेताहरु अगाडी वढेका छन ।
ÊÊÊÊ
अध्यक्ष प्रचण्डको नेतृत्वमा सुरु भएको अभियान बुधवार काँकडभित्तामा उद्घाटन गरिएको हो । अभियानमा पार्टीका नेताहरु वावुराम भट्टराई र नारायणकाजी श्रेष्ठको समेत सहभागिता रहेको छ । दौडाह अभियानले चुनावी माहोल वन्ने र पार्टीले बहुमत ल्याउने एमाओवादी नेताहरुको बुझाई रहेको छ ।
बुधवार काँकडभित्तावाट सुरु भएको उक्त अभियान कार्तिक २७ गते कञ्चनपुरको महेन्द्रनगर पुग्नेछ । बुधवारै अभियानका संयोजक दाहालले काँकडभित्ता, बिर्तामोड, दमक, मोरङको उर्लावारी, पथरी, वेलवारी बिराटचोक, ईटहरी दुहवी र बिराटनगरको सभालाई सम्वोधन गरेका छन । सम्वोधनका क्रममा अध्यक्ष प्रचण्डले अन्य पार्टीका शिर्ष नेताहरु चुनाव हार्ने डरले आप्mनो क्षेत्र छोड्न डराईरहेको आरोप लगाएका थिए । प्रचण्डले आगामी निर्वाचनवाट आप्mनो पार्टीले दुई तिहाई मत पाए मात्रै संबिधन वन्ने दावी गरे । एमाओवादीले बहुमत ल्याए १० वर्षमा मुलुकलाई कायापलट गरिदिने पनि उनले दावी गरे ।
संघीय लोकतान्त्रिक नेपालका एजेण्डाहरु एमाओवादीको बलिदानीपूर्ण संघर्षवाट मात्रै स्थापित भएका वताउँदै प्रचण्डले भने–९० प्रतिसत भन्दा बढी मुद्धा एमाओवादीको बलिदानीपछि मात्रै राष्ट्रिय मुद्धा वनेका हुन । यो तथ्यलाई नेपाली जनताले बिर्सेका छैनन्, प्रचण्डले एकता र आम जनताको परिवर्तनको चाहनालाई सम्वोधन गर्ने शक्ति एमाओवादी मात्रै भएको दावी समेत गरे ।
कमसेकम पाँच वर्षका लागि देश बलियो र स्थिर सरकार वनाउने प्रक्रियामा जानु पर्छ, प्रचण्डले भने–त्यसका लागि एमाओवादीलाई प्रष्ट बहुमत आवश्यक पर्ने छ । बिकास निर्माण र उत्पादन क्षेमतालाई नयाँ उचाईमा उठाउनका लागि ईतिहास र नेपाली जनताले एक पटक एमाओवादीलाई देशको जिम्मा दिन खोजेपनि प्रष्ट बहुमत नभएका कारण पहिचान र आधारसहितको नयाँ संबिधान वनाउन नसकिएको दाहालको भनाई थियो ।
अभियानमा सहभागि एमाओवादी नेता तथा पूर्व प्रधानमन्त्री वावुराम भट्टराईले प्राप्त उपलव्धीहरु संस्थागत गर्न बहुमत आवश्यक परेको तर्फ गरे । भट्टराईले एमाओवादीसंग भएको एजेण्डा अन्य पार्टीसंग नभएको वताउँदै भने–अन्य पार्टीले दश वर्षपछि सोच्ने कुरा हामी अहिल्यै योजना गर्छौं । उनले एमाओवादी तिव्र आर्थिक बिकास गर्न ईच्छुक रहेको बताउँदै त्यसका लागि स्थिर सरकार आवश्यक पर्ने वताए ।
दशैंमा लुगा फेरेझैं प्रत्येक वर्ष सरकार मात्रै फेरेर देशको बिकास सम्भव नभएको वताउँदै भट्टराईले त्यसैले आफुहरुले जनतावाट प्रत्येक्ष निर्वाचित राष्ट्रपति भनेको वताए । भट्टराईले राजनीतिक परिवर्तनपछि मात्रै आर्थिक लगायत अन्य परिवर्तन हुने वताए ।
अर्का नेता नारायणकाजी श्रेष्ठले एमाओवादीले हजारौंको बलीदानीवाट यो संबिधान वनाउने मौका स्थापित गरेको वताउँदै अर्को संबिधानसभाको निर्वाचनमा पार्टीले वहुमत ल्याउने दावी गरे । अग्रगामी नयाँ संबिधान सहितको बिकासको ढोका खोल्नका लागि एमाओवादी अभियानमा लागेको वताउँदै नेता श्रेष्ठले निर्वाचनवाट स्वच्छ र स्थिर सरकार वनेमात्र त्यो सम्भव हुने जनाए ।
निर्वाचन लक्षित मेची–महाकाली राष्ट्रिय जागरण अभियान उद्घाटनपछि अभियानकै ट्रकमा यात्रा गर्दै नेताहरु अगाडी वढेका छन ।
ÊÊÊÊ
हिन्दु राज्यको अभियान हस्तक्षेप होईन
राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपालका अध्यक्ष कमल थापाले नेपाललाई हिन्दु राज्य बनाउने अभियानमा प्राप्त विदेशी समर्थन र सहयोगलाई हस्तक्षेप भन्न नमिल्ने बताएका छन ।
बुधवार रिपोर्टर्स क्लब नेपालले आयोजना गरेको साक्षत्कारमा थापाले विश्वभरका एक अर्ब आठ करोड हिन्दुहरुले नेपाललाई हिन्दु अधिराज्य बनाउने अभियानमा समर्थन र सद्भाव देखाईरहेको खुलासा समेत गरे ।
नेपाल हिन्दु अधिराज्य होेस् भनेर विश्वभरका हिन्दुहरुको शुभेच्छा हुनुलाई हस्तक्षेप भन्न मिल्दैन, थापाले भने– भारतका मात्र नभएर विश्वभरका हिन्दुहरुको नेपाललाई हिन्दु अधिराज्य बनाउने पक्षमा उठेको आबाज र अभियानमा सहयोग र सद्भाव छ । चुनाव पछि निर्णायक शक्तिको रुपमा आउने दाबी गर्दै थापाले सबै धर्मको बीच समानता सुनिश्चित गर्दै हिन्दु अधिराज्य कायम गरिछाड्ने दावी गरे । थापाले राजा, नेकपा–माहोवादी र लोकतन्त्रवादी सबै अटाउने गरी आफ्नो दलले संविधान निर्माणमा निर्णायक भुमिका निभाउने बताए । थापाले धर्म र राष्ट्रिय स्वाधिनताको रक्षामा स्पष्ट दृष्टिकोण साथ उभिएकाले राप्रपा नेपालका पक्षमा जनलहर आएको दाबी गरे ।
उनले भने– जनताको अन्तरहृदयमा राष्ट्रप्रतिको माया र राष्ट्रिय स्वार्थको जर्गेना र प्रवद्र्धन गर्न सक्नुले मात्र राष्ट्रियता बलियो हुन्छ । आफ्नो दल एनेकपा माओवादी, नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र मधेसवादी दलको विकल्पका रुपमा आएको भन्दै थापाले आगामी चुनाबमा अप्रत्याशित नतिजाका साथ निर्णायक शक्ति हुने बताए । चार दलको सर्वसत्ताबादी व्यवहारका कारण मोहन बैद्य किरण पक्ष निर्वाचनबाट बाहिरिएको थापाको तर्क थियो । थापाले प्रत्यक्षतर्फ जनता अझै अनिर्णित भएको र समानुपातिकतर्फ आफ्नो दलले सबैभन्दा बढी मत हासिल राप्रपा नेपाल पहिलो नम्बरमा आउने वताए ।
बुधवार रिपोर्टर्स क्लब नेपालले आयोजना गरेको साक्षत्कारमा थापाले विश्वभरका एक अर्ब आठ करोड हिन्दुहरुले नेपाललाई हिन्दु अधिराज्य बनाउने अभियानमा समर्थन र सद्भाव देखाईरहेको खुलासा समेत गरे ।
नेपाल हिन्दु अधिराज्य होेस् भनेर विश्वभरका हिन्दुहरुको शुभेच्छा हुनुलाई हस्तक्षेप भन्न मिल्दैन, थापाले भने– भारतका मात्र नभएर विश्वभरका हिन्दुहरुको नेपाललाई हिन्दु अधिराज्य बनाउने पक्षमा उठेको आबाज र अभियानमा सहयोग र सद्भाव छ । चुनाव पछि निर्णायक शक्तिको रुपमा आउने दाबी गर्दै थापाले सबै धर्मको बीच समानता सुनिश्चित गर्दै हिन्दु अधिराज्य कायम गरिछाड्ने दावी गरे । थापाले राजा, नेकपा–माहोवादी र लोकतन्त्रवादी सबै अटाउने गरी आफ्नो दलले संविधान निर्माणमा निर्णायक भुमिका निभाउने बताए । थापाले धर्म र राष्ट्रिय स्वाधिनताको रक्षामा स्पष्ट दृष्टिकोण साथ उभिएकाले राप्रपा नेपालका पक्षमा जनलहर आएको दाबी गरे ।
उनले भने– जनताको अन्तरहृदयमा राष्ट्रप्रतिको माया र राष्ट्रिय स्वार्थको जर्गेना र प्रवद्र्धन गर्न सक्नुले मात्र राष्ट्रियता बलियो हुन्छ । आफ्नो दल एनेकपा माओवादी, नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र मधेसवादी दलको विकल्पका रुपमा आएको भन्दै थापाले आगामी चुनाबमा अप्रत्याशित नतिजाका साथ निर्णायक शक्ति हुने बताए । चार दलको सर्वसत्ताबादी व्यवहारका कारण मोहन बैद्य किरण पक्ष निर्वाचनबाट बाहिरिएको थापाको तर्क थियो । थापाले प्रत्यक्षतर्फ जनता अझै अनिर्णित भएको र समानुपातिकतर्फ आफ्नो दलले सबैभन्दा बढी मत हासिल राप्रपा नेपाल पहिलो नम्बरमा आउने वताए ।
महाप्रवन्धक आफै अनसनमा
साझा प्रकाशनकी अध्यक्ष तथा महा प्रबन्धक ममता झाले बुधवारबाट आमरण अनशन सुरु गरेकी छिन् ।
सरकारसँग पाँच बुदे माग राख्दै झाले प्रकाशनको केन्द्रीय कार्यालय पुल्चोक परिसरमा आमरण अनशन सुरु गरेकी हुन् । “प्रकाशनलाई उकास्न सरकारसँग पटक पटक सहयोग माग्दा सुनुवाई भएन” उनले भनिन्– सुनुवाई नभएपछि बाध्य भएर अनशनमा बसेकी हुँ । झाले बुधवार विहान ६ बजेदेखि अनसन सुरु गरेकी हुन् ।
समावेशी साहित्यिक पुस्तक छाप्न सरकारले ५ करोड उपलब्ध गराउनु पर्ने, सरकारी स्वामित्वको जनक शिक्षाले प्रकाशन गरेका सबै पुस्तकहरु साझाले बिक्रि गर्न पाउनु पर्ने, प्रकाशनलाई आत्मनिर्भर बन्न सरकारले १५ करोड ऋण उपलब्ध गराउनु पर्ने लगायत माग राखेर झाले अनशन सुरु गरेकी हुन् ।
तिन वर्ष अघि उनी अध्यक्षमा नियुक्त भएकी हुन् । आफुले बजेट बन्ने बेलामा नै सरकारलाई मागबारे अबगत गराए पनि सुनुवाई नभएको उनको गुनासो छ । “सरकारी नीतिका कारण ऐतिहासिक संस्था धराशायी बनेको हो” उनले भनिन्–कसैले ध्यान नदिएपछि अनशन बस्नु प¥यो ।
सरकारसँग पाँच बुदे माग राख्दै झाले प्रकाशनको केन्द्रीय कार्यालय पुल्चोक परिसरमा आमरण अनशन सुरु गरेकी हुन् । “प्रकाशनलाई उकास्न सरकारसँग पटक पटक सहयोग माग्दा सुनुवाई भएन” उनले भनिन्– सुनुवाई नभएपछि बाध्य भएर अनशनमा बसेकी हुँ । झाले बुधवार विहान ६ बजेदेखि अनसन सुरु गरेकी हुन् ।
समावेशी साहित्यिक पुस्तक छाप्न सरकारले ५ करोड उपलब्ध गराउनु पर्ने, सरकारी स्वामित्वको जनक शिक्षाले प्रकाशन गरेका सबै पुस्तकहरु साझाले बिक्रि गर्न पाउनु पर्ने, प्रकाशनलाई आत्मनिर्भर बन्न सरकारले १५ करोड ऋण उपलब्ध गराउनु पर्ने लगायत माग राखेर झाले अनशन सुरु गरेकी हुन् ।
तिन वर्ष अघि उनी अध्यक्षमा नियुक्त भएकी हुन् । आफुले बजेट बन्ने बेलामा नै सरकारलाई मागबारे अबगत गराए पनि सुनुवाई नभएको उनको गुनासो छ । “सरकारी नीतिका कारण ऐतिहासिक संस्था धराशायी बनेको हो” उनले भनिन्–कसैले ध्यान नदिएपछि अनशन बस्नु प¥यो ।
चुुनाव हार्दै शिर्ष नेताहरु
संबिधानसभाको आसन्न निर्वाचनमा ठुला दलका शिर्ष नेताहरु चुनाव हार्दै गरेको एक सर्वेक्षणले देखाएको छ ।
नेपालमा रहेका बिदेशी कुटनीतिक नियोगहरुले गरेको निर्वाचनको प्रारम्भिक सर्वेक्षणले शिर्ष नेताहरुले चुनाव हार्ने देखाएको हो । श्रोतका अनुसार छिमेकी भारत, चिन र संयुक्त राज्य अमेरिकाका नेपालस्थित नियोगहरुले गरेको सर्वेक्षणमा अप्रत्यासित रुपमा नेकपा एमाले पहिलो, नेपाली कांग्रेस दोश्रो र एनेकपा माओवादी तेश्रो तथा राजावादी पार्टी राप्रपा नेपाल निर्वाचनपछि चौथो ठुलो दल हुने पनि प्रारम्भिक सर्वेक्षणले देखाएको छ । मधेशवादी दलहरुको अवस्था भने सर्वेक्षणमा अत्यन्तै नाजुक देखाईएको छ ।
नेपाली कांग्रेसका सभापति सुशिल कोईराला, बरिष्ठ नेता शेरवहादुर देउवा र उपसभापति रामचन्द्र पौडेल तिनै जनाले निर्वाचनमा पराजय भोग्नु पर्ने अवस्था छ । त्यसैगरी एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले निर्वाचन हार्ने तथा अर्का नेता वावुराम भट्टराई रुपन्देहीमा चुनाव हार्ने र गोरखामा झिनो मतले जित्ने दावी सर्वेक्षणमा गरिएको छ । एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल तथा वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालले चुनाव हार्दै गरेका छन । सर्वेक्षणमा कांग्रेस महामन्त्रीद्वय कृष्णप्रसाद सिटौला र प्रकाशमान सिंहले भारी मतले निर्वाचन जित्ने देखाएको छ । एमाओवादी नेता नारायणकाजी श्रेष्ठ, एमाले नेता केपी ओली र वामदेव गौतमलाई पनि निर्वाचन जित्ने देखाईएको छ । त्यस्तै मधेशवादी दलहरुमध्ये तमलोपा अध्यक्ष महन्त ठाकुर चुनाव जित्ने सर्वेक्षणले देखाएको छ ।
कांग्रेस सभापति कोईरालाले चितवनमा वागी उम्मेदवार तथा वाँकेमा कार्यकर्ताभित्र चरम असन्तुष्टिका कारण, शेरवहादुर देउवाले डडेल्धुरामा प्रतिपक्षी एमाओवादीका युवा उम्मेदवारको लोकप्रियताका कारण र कैलालीमा सेती महाकालीको मुद्धाका कारण तथा उपसभापति रामचन्द्र पौडेलले आप्mनै पार्टीका वागी उम्मेदवारका कारण निर्वाचन हार्दै गरेको सर्वेक्षणमा देखाईएको छ । एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले काठमाण्डौंमा बिगतमा निर्वाचन जितेपछि मतदातालाई वास्ता नगरेको तथा बिपक्षी पार्टीले स्थानीय नेवार समुदायवाट उम्मेदवार वनाएका कारण तथा सिराहामा पाहुना उम्मेदवार भन्दै निर्वाचनमा हार्ने देखाएको छ भने वावुराम भट्टराईले रुपन्देहीमा एमालेका लोकप्रिय उम्मेदवारका कारण चुनाव हार्दैछन ।
यसैगरी एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल र वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालको निर्वाचन क्षेत्रमा मतदाताहरुले नयाँ अनुहार रोजेकाले चुनावमा पराजित हुनुपर्ने अवस्था आएको सर्वेक्षणमा देखाईएको छ । राजावादी पार्टी राप्रपा नेपाल भने हिन्दु राज्यका कारण समानुपातिकवाट अप्रत्यासित सिट प्राप्त गर्ने सर्वेक्षणमा देखाईएको छ । मधेशवादी दलहरुले पछिल्लो पटकको निर्वाचनमा निरन्तर सत्ताको नजिक रहेपनि मधेशी जनताको लागी कुनै उल्लेख्य काम गर्न नसकेको भन्दै जनतामा निराशा रहेको छ ।
निर्वाचन सर्वेक्षणमा राजधानी काठमाण्डौंमा नेपाली कांग्रेसको दवदवा देखाईएको छ । क्षेत्र १ मा कांग्रेसका प्रकाशमान सिंह, २ मा कांग्रेसकै प्रतिभा गौतम, ३ मा कांग्रेसकै चक्र ठकुरीले चुनाव जित्ने देखाईएको छ भने ४ मा एमाओवादीका नन्दकिशोर पुन “पासाङ” ५ मा एमालेका ईश्वर पोखरेल, ६ मा कांग्रेसका भीमसेनदाश प्रधान, ७ मा एमाओवादीका हिसिला यमी, ८ मा कांग्रेसका नविन्द्रराज जोशी, ९ मा एमालेका कृष्णगोपाल श्रेष्ठ र १० मा कांग्रेसका राजन केसी निर्वाचन जित्ने देखाईएको छ ।
यो पहिलो सर्वेक्षण हो, अन्तीम सर्वेक्षण निर्वाचनले नै गर्ने हो सर्वेक्षणका एक सहभागिले भने । उनले दोश्रो सर्वेक्षणको नजिताका लागि आफुहरु व्यग्रढंगले कुरिरहेको वताए । स्रोतका अनुसार यस पटकको निर्वाचनमा भारत, चिन र अमेरिकाले संयुक्त रुपमा तथा युरोपियन युनियनले छुट्टै निर्वाचनको सर्वेक्षण गरिरहेका छन । प्रारम्भिक सर्वेक्षणको प्रतिवेदन कतै सार्वजनिक नगरिएको भएपनि सर्वेक्षण गर्ने मुलुकहरुले भने आ–आप्mनो देशमा प्रतिवेदन पठाईसकेका छन ।
मुलधार न्युज.कम अनलाईन पत्रिकावाट
नेपालमा रहेका बिदेशी कुटनीतिक नियोगहरुले गरेको निर्वाचनको प्रारम्भिक सर्वेक्षणले शिर्ष नेताहरुले चुनाव हार्ने देखाएको हो । श्रोतका अनुसार छिमेकी भारत, चिन र संयुक्त राज्य अमेरिकाका नेपालस्थित नियोगहरुले गरेको सर्वेक्षणमा अप्रत्यासित रुपमा नेकपा एमाले पहिलो, नेपाली कांग्रेस दोश्रो र एनेकपा माओवादी तेश्रो तथा राजावादी पार्टी राप्रपा नेपाल निर्वाचनपछि चौथो ठुलो दल हुने पनि प्रारम्भिक सर्वेक्षणले देखाएको छ । मधेशवादी दलहरुको अवस्था भने सर्वेक्षणमा अत्यन्तै नाजुक देखाईएको छ ।
नेपाली कांग्रेसका सभापति सुशिल कोईराला, बरिष्ठ नेता शेरवहादुर देउवा र उपसभापति रामचन्द्र पौडेल तिनै जनाले निर्वाचनमा पराजय भोग्नु पर्ने अवस्था छ । त्यसैगरी एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले निर्वाचन हार्ने तथा अर्का नेता वावुराम भट्टराई रुपन्देहीमा चुनाव हार्ने र गोरखामा झिनो मतले जित्ने दावी सर्वेक्षणमा गरिएको छ । एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल तथा वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालले चुनाव हार्दै गरेका छन । सर्वेक्षणमा कांग्रेस महामन्त्रीद्वय कृष्णप्रसाद सिटौला र प्रकाशमान सिंहले भारी मतले निर्वाचन जित्ने देखाएको छ । एमाओवादी नेता नारायणकाजी श्रेष्ठ, एमाले नेता केपी ओली र वामदेव गौतमलाई पनि निर्वाचन जित्ने देखाईएको छ । त्यस्तै मधेशवादी दलहरुमध्ये तमलोपा अध्यक्ष महन्त ठाकुर चुनाव जित्ने सर्वेक्षणले देखाएको छ ।
कांग्रेस सभापति कोईरालाले चितवनमा वागी उम्मेदवार तथा वाँकेमा कार्यकर्ताभित्र चरम असन्तुष्टिका कारण, शेरवहादुर देउवाले डडेल्धुरामा प्रतिपक्षी एमाओवादीका युवा उम्मेदवारको लोकप्रियताका कारण र कैलालीमा सेती महाकालीको मुद्धाका कारण तथा उपसभापति रामचन्द्र पौडेलले आप्mनै पार्टीका वागी उम्मेदवारका कारण निर्वाचन हार्दै गरेको सर्वेक्षणमा देखाईएको छ । एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले काठमाण्डौंमा बिगतमा निर्वाचन जितेपछि मतदातालाई वास्ता नगरेको तथा बिपक्षी पार्टीले स्थानीय नेवार समुदायवाट उम्मेदवार वनाएका कारण तथा सिराहामा पाहुना उम्मेदवार भन्दै निर्वाचनमा हार्ने देखाएको छ भने वावुराम भट्टराईले रुपन्देहीमा एमालेका लोकप्रिय उम्मेदवारका कारण चुनाव हार्दैछन ।
यसैगरी एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल र वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालको निर्वाचन क्षेत्रमा मतदाताहरुले नयाँ अनुहार रोजेकाले चुनावमा पराजित हुनुपर्ने अवस्था आएको सर्वेक्षणमा देखाईएको छ । राजावादी पार्टी राप्रपा नेपाल भने हिन्दु राज्यका कारण समानुपातिकवाट अप्रत्यासित सिट प्राप्त गर्ने सर्वेक्षणमा देखाईएको छ । मधेशवादी दलहरुले पछिल्लो पटकको निर्वाचनमा निरन्तर सत्ताको नजिक रहेपनि मधेशी जनताको लागी कुनै उल्लेख्य काम गर्न नसकेको भन्दै जनतामा निराशा रहेको छ ।
निर्वाचन सर्वेक्षणमा राजधानी काठमाण्डौंमा नेपाली कांग्रेसको दवदवा देखाईएको छ । क्षेत्र १ मा कांग्रेसका प्रकाशमान सिंह, २ मा कांग्रेसकै प्रतिभा गौतम, ३ मा कांग्रेसकै चक्र ठकुरीले चुनाव जित्ने देखाईएको छ भने ४ मा एमाओवादीका नन्दकिशोर पुन “पासाङ” ५ मा एमालेका ईश्वर पोखरेल, ६ मा कांग्रेसका भीमसेनदाश प्रधान, ७ मा एमाओवादीका हिसिला यमी, ८ मा कांग्रेसका नविन्द्रराज जोशी, ९ मा एमालेका कृष्णगोपाल श्रेष्ठ र १० मा कांग्रेसका राजन केसी निर्वाचन जित्ने देखाईएको छ ।
यो पहिलो सर्वेक्षण हो, अन्तीम सर्वेक्षण निर्वाचनले नै गर्ने हो सर्वेक्षणका एक सहभागिले भने । उनले दोश्रो सर्वेक्षणको नजिताका लागि आफुहरु व्यग्रढंगले कुरिरहेको वताए । स्रोतका अनुसार यस पटकको निर्वाचनमा भारत, चिन र अमेरिकाले संयुक्त रुपमा तथा युरोपियन युनियनले छुट्टै निर्वाचनको सर्वेक्षण गरिरहेका छन । प्रारम्भिक सर्वेक्षणको प्रतिवेदन कतै सार्वजनिक नगरिएको भएपनि सर्वेक्षण गर्ने मुलुकहरुले भने आ–आप्mनो देशमा प्रतिवेदन पठाईसकेका छन ।
मुलधार न्युज.कम अनलाईन पत्रिकावाट
एमाले कार्यकर्ता बोकेको ट्याक्टर दुर्घटना
बाजुरा कुल्देवमाण्डौको चुनावी आमसभामा सहभागि हुन आएका नेकपा एमालेका कार्यकर्ता बोकेको ट्रयाक्टर दुर्घटना हुँदा २६ जना घाइते भएका छन् ।
बाह्विसेको सिंगाडाबाट आएको से १ त ५७१४ नम्बरको ट्रयाक्टर बाह्विसेको बार्जुगाडमा दुर्घटना भएको हो । दुर्घटनामा परी कम्तीमा २६ जना घाइते भएको प्रहरीले जनाएको छ । घाइते मध्ये लक्ष्मी शाही, पारस बुढा, कमल विक, लोकेन्द्र सुनार, नर बुढा, हर्क शाही, सुरेश शाही गम्भीर घाइते भएको प्रहरीले वतायो । क्षमताभन्दा बढी यात्रु बोकेको ट्रयाक्टर कच्ची बाटोका कारण दुर्घटना भएको हुन सक्ने जनाइएको छ । तर ट्रयाक्टरको अचानक ब्रेक फेल भएपछि दुर्घनामा परेको चालक रमेश रावतले बताए । घाईत मध्ये १८ जनाको अवस्था सामान्य रहेको प्रहरीले जनाएको छ ।
बाह्विसेको सिंगाडाबाट आएको से १ त ५७१४ नम्बरको ट्रयाक्टर बाह्विसेको बार्जुगाडमा दुर्घटना भएको हो । दुर्घटनामा परी कम्तीमा २६ जना घाइते भएको प्रहरीले जनाएको छ । घाइते मध्ये लक्ष्मी शाही, पारस बुढा, कमल विक, लोकेन्द्र सुनार, नर बुढा, हर्क शाही, सुरेश शाही गम्भीर घाइते भएको प्रहरीले वतायो । क्षमताभन्दा बढी यात्रु बोकेको ट्रयाक्टर कच्ची बाटोका कारण दुर्घटना भएको हुन सक्ने जनाइएको छ । तर ट्रयाक्टरको अचानक ब्रेक फेल भएपछि दुर्घनामा परेको चालक रमेश रावतले बताए । घाईत मध्ये १८ जनाको अवस्था सामान्य रहेको प्रहरीले जनाएको छ ।
त्रासमय जीवन वाँच्दै डौडवासीहरु
“अहिलेसम्म यो गाउँमा यसो प्रकारको घटना भएको थिएन, यिनै आएपछि यस्तो घटना भयो, अव त हामीलाई नयाँ मान्छे देखेपछि पनि डर लाग्न थाल्यो ।”
माथीको भनाई डोटी डौड गाबिस–५ कि धौली दमाईको हो । कार्तिक ९ गते राती १२ वजे डौड गाबिसका करीव आधा दर्जन घरहरुमा अज्ञात व्यक्तिहरुले प्रवेश गरेपछि स्थानीयवासीहरु आक्रोसित भएका छन । गाबिसका सुण्ड, मटेली, गाङ्खेत लगायतका गाउँहरुमा अज्ञात समूहको प्रवेश स्थानीयवासीहरु त्रसित भएका छन ।
जिल्ला सदरमुकामवाट गएको मानवअधिकारकर्मी, सञ्चारकर्मी एवं कानुन व्यवसायीहरुको संयुक्त टोलीसंग कुरा गर्दै धोलीले भनिन्– मध्येरातमा ढोका खोल्दै एक जनाभित्र पस्यो । सुतेका मान्छेहरुले ओडेको लुगा समेत तान्ने गरेको र हल्ला गर्ने बित्तिकै भाग्ने गरेको धौलीको भनाई थियो । दिउसो नेपाली सेनाका मान्छेहरु गाउँमा आएर यो घरमा को को वस्छन, गाउँमा राङ्गा वोकाहरु पाईन्छ कि, दाल तरकारी पाईन्छ कि भनेर सोधेको धोलीले वताईन । नेपाली सेनाका मान्छे हौं भन्दै आएका ति व्यक्तिहरुले दिउसो गाउँलेसंग कुरा हुँदा “यहाँका केटीहरु महिनावारी भएपछि कहाँ वस्छन, यो घरमा लोग्नेमान्छे छ कि छैन” भनेर समेत सोधेको धोलीको भनाई छ । राती घरमा पसेको मान्छेको अनुहार हेर्न नपाईएको वताउँदै धौलीले आफुहरुले हल्ला गरेको केही समयमै सेनाको एक जना मान्छे त्यहाँ पुगेको समेत वताईन ।
“हामी सवै उठेर गाली गर्न थालेपछि दिउसो गाउँतिर आएको सेनाको मान्छे आईपुगेर किन हल्ला गरेको भनि सोधेको समेत धौलीले भनिन् । आप्mनो ड्युटी गाङ्खेत वास वसेका नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार बीरवहादुर वलायरको सुरक्षामा भएको वताउँदै ति सैनिकले यता हल्ला सुनेर आएको भनि राती स्थानीयलाई धेरै हल्ला नगर्न समेन भनेको पिडितहरु वताउँछन ।
सोही दिन गाङ्खेतमा पनि एक युवाले स्थानीय दुई जनाको घरमा प्रवेश गरेको खवर छ । स्थानीय लक्ष्मीदेवी (नाम परिवर्तन) का अनुसार भेष्ट र कट्टुमा आएका निज व्यक्तिले राती ढोका खोली टर्च लगाउने गरेको र हल्ला गरेपछि भागेको वताईन । सुण्डको जस्तै यस गाउँमा पनि दिउसो खाद्य वस्तुको खोजीमा आएको र आउँदा उस्तै खालका प्रश्न गरेको लक्ष्मीको भनाई छ । दिउसो आउँदा “हामी पनि नेपाली हौं नि, हामी नेपाली सेना हौं, नपत्याए हाम्रो नागरिकता हेर्नुहोस” भन्दै स्थानीय महिलाहरुलाई नागरिकता देखाउने गरेको उनीहरुको भनाई छ । दिउसो आएका सेनाका मान्छेहरुमध्ये एक जनाले आफु डोटी मुड्भरा गाबिसको वासिन्दा भएको र अर्कोले कास्की जिल्लाको निवासी भएको वताएका स्थानीयवासीहरुको भनाई छ । राती आएको व्यक्ति दिउसो आफुलाई कास्कीको हुँ भन्ने नै भएको लक्ष्मीको दावी छ ।
“चाहिँदैन हामीलाई सेनाको क्याम्प, हाम्रो सुरक्षा हामी आफैं गर्छौ” स्थानीय ताराप्रसाद जोशीले भने–राती राती गाउँमा आएर जनतालाई त्रसाउनेहरुलाई यहाँवाट हटाउनु पर्छ । अहिलेसम्म यो गाउँमा त्यस्तो घटना नभएको र अहिले एकाएक यस्तो घटना सेनाकै मान्छेहरुवाट भएको जोशीको भनाई छ । जनताको घरघरमै गएर यहाँको शान्ति सुरक्षा खल्वल्याउने काम गरेको वताउँछन स्थानीय हर्कवहादुर सिंह । सिंहले भने–यदि यस्तै गर्ने हुन भने हामीलाई सेनाको कुनै आवश्यकता छैन । तपाईहरु यो कुरा कहाँ भन्नुपर्छ भन्नुहोस ।
आफुले पनि यस घटनाको वारेमा सुन्दा दुःख लागेको वताउँछन जनता जनार्दन उच्च माबिका शिक्षक टिकादत्त जोशी । जोशीले भने–यस्तो अमानवीय घटना सुनियो, यस बिषयमा मैले पनि सेनाको क्याप्टेनसंग कुरा गरेको थिएँ तर उनले सेनावाट त्यस्तो घटना नभएको वताए । पहिले डौडमा यस्तो घटना नभएको शिक्षक जोशीको भनाई छ । यस्तै कुरा सुनाउँछन स्थानीय समाजसेवी चेतराज जोशी । सेनानै चाँहिदैन त म भन्दिन, सेना कहाँ वस्ने भन्ने कुरा उनीहरुको कुरा हो तर गाउँमा आएर यस्ता क्रियाकलापहरु गर्न नहुने जोशीको भनाई छ ।
यदि यस्ता गतिबिधिहरु दोहोरिए आफुहरु सेनाका बिरुद्धमा प्रतिकारमा लाग्ने वताउँछन स्थानीय कमल परियार । त्रासमय वातावरणमा वाँच्नु भन्दा परम्परागत हातहतियारले भएपनि गाउँलेले प्रतिकार गर्ने उनी वताउँछन ।
प्रहरी चौकी डौडका ईन्चार्ज प्रहरी सहायक निरीक्षक योगेन्द्र देउवा पनि यो घटना यस क्षेत्रका लागि नौलो भएको वताउँछन । “मलाई यस क्षेत्रमा करीव तीन वर्ष हुन थाल्यो” देउवाले भने–यस अघि यस्तो घटना भएको थिएन । घटनाको जानकारी आउनासाथ आफुले स्थानीय वासीहरु र सेनाका क्याप्टेनलाई राखेर कुराकानी गरेको ईन्चार्ज देउवाको भनाई छ ।
के सैनिकहरुद्वारानै भएको हो त यो घटना ? डौडमा रहेको नेपाली सेनाको क्याम्पका सहसेनानी (क्याप्टेन) चुडामणी पौडेल सेनाको संलग्नता नरहेको दावी गर्छन । पौडेलले सेनालाई वद्नाम गराउनका लागि कुनै अर्कै समूहले यस्तो गरेको हुन सक्ने वताए । उनले चुनावको बिरुद्धमा लागेका राजनीतिक दलहरुवाट यस्तो घटना भएको हुन सक्ने समेत वताए । नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार बीरवहादुर वलायर आप्mनो चुनावी अभियानको क्रममा डौड आउनु भएको वेला यस्तो घटना भएको वताउँदै क्याप्टेन पौडेलले भने–यो राजनीतिक घटना हुन सक्छ । स्थानीयवासीहरुले आफुलाई जानकारी गराउँदा आफुले तुरुन्तै आप्mनो क्याम्पमा सोधपुछ गरेको वताउँदै उनले भने–राती हाम्रो क्याम्पवाट कुनै पनि मान्छे वाहिर गएको छैन ।
वलायरको सुरक्षाका लागि सेनाको क्याम्पवाट सुरक्षाकर्मी नखटिएको पौडेलले वताए ।
माथीको भनाई डोटी डौड गाबिस–५ कि धौली दमाईको हो । कार्तिक ९ गते राती १२ वजे डौड गाबिसका करीव आधा दर्जन घरहरुमा अज्ञात व्यक्तिहरुले प्रवेश गरेपछि स्थानीयवासीहरु आक्रोसित भएका छन । गाबिसका सुण्ड, मटेली, गाङ्खेत लगायतका गाउँहरुमा अज्ञात समूहको प्रवेश स्थानीयवासीहरु त्रसित भएका छन ।
जिल्ला सदरमुकामवाट गएको मानवअधिकारकर्मी, सञ्चारकर्मी एवं कानुन व्यवसायीहरुको संयुक्त टोलीसंग कुरा गर्दै धोलीले भनिन्– मध्येरातमा ढोका खोल्दै एक जनाभित्र पस्यो । सुतेका मान्छेहरुले ओडेको लुगा समेत तान्ने गरेको र हल्ला गर्ने बित्तिकै भाग्ने गरेको धौलीको भनाई थियो । दिउसो नेपाली सेनाका मान्छेहरु गाउँमा आएर यो घरमा को को वस्छन, गाउँमा राङ्गा वोकाहरु पाईन्छ कि, दाल तरकारी पाईन्छ कि भनेर सोधेको धोलीले वताईन । नेपाली सेनाका मान्छे हौं भन्दै आएका ति व्यक्तिहरुले दिउसो गाउँलेसंग कुरा हुँदा “यहाँका केटीहरु महिनावारी भएपछि कहाँ वस्छन, यो घरमा लोग्नेमान्छे छ कि छैन” भनेर समेत सोधेको धोलीको भनाई छ । राती घरमा पसेको मान्छेको अनुहार हेर्न नपाईएको वताउँदै धौलीले आफुहरुले हल्ला गरेको केही समयमै सेनाको एक जना मान्छे त्यहाँ पुगेको समेत वताईन ।
“हामी सवै उठेर गाली गर्न थालेपछि दिउसो गाउँतिर आएको सेनाको मान्छे आईपुगेर किन हल्ला गरेको भनि सोधेको समेत धौलीले भनिन् । आप्mनो ड्युटी गाङ्खेत वास वसेका नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार बीरवहादुर वलायरको सुरक्षामा भएको वताउँदै ति सैनिकले यता हल्ला सुनेर आएको भनि राती स्थानीयलाई धेरै हल्ला नगर्न समेन भनेको पिडितहरु वताउँछन ।
सोही दिन गाङ्खेतमा पनि एक युवाले स्थानीय दुई जनाको घरमा प्रवेश गरेको खवर छ । स्थानीय लक्ष्मीदेवी (नाम परिवर्तन) का अनुसार भेष्ट र कट्टुमा आएका निज व्यक्तिले राती ढोका खोली टर्च लगाउने गरेको र हल्ला गरेपछि भागेको वताईन । सुण्डको जस्तै यस गाउँमा पनि दिउसो खाद्य वस्तुको खोजीमा आएको र आउँदा उस्तै खालका प्रश्न गरेको लक्ष्मीको भनाई छ । दिउसो आउँदा “हामी पनि नेपाली हौं नि, हामी नेपाली सेना हौं, नपत्याए हाम्रो नागरिकता हेर्नुहोस” भन्दै स्थानीय महिलाहरुलाई नागरिकता देखाउने गरेको उनीहरुको भनाई छ । दिउसो आएका सेनाका मान्छेहरुमध्ये एक जनाले आफु डोटी मुड्भरा गाबिसको वासिन्दा भएको र अर्कोले कास्की जिल्लाको निवासी भएको वताएका स्थानीयवासीहरुको भनाई छ । राती आएको व्यक्ति दिउसो आफुलाई कास्कीको हुँ भन्ने नै भएको लक्ष्मीको दावी छ ।
“चाहिँदैन हामीलाई सेनाको क्याम्प, हाम्रो सुरक्षा हामी आफैं गर्छौ” स्थानीय ताराप्रसाद जोशीले भने–राती राती गाउँमा आएर जनतालाई त्रसाउनेहरुलाई यहाँवाट हटाउनु पर्छ । अहिलेसम्म यो गाउँमा त्यस्तो घटना नभएको र अहिले एकाएक यस्तो घटना सेनाकै मान्छेहरुवाट भएको जोशीको भनाई छ । जनताको घरघरमै गएर यहाँको शान्ति सुरक्षा खल्वल्याउने काम गरेको वताउँछन स्थानीय हर्कवहादुर सिंह । सिंहले भने–यदि यस्तै गर्ने हुन भने हामीलाई सेनाको कुनै आवश्यकता छैन । तपाईहरु यो कुरा कहाँ भन्नुपर्छ भन्नुहोस ।
आफुले पनि यस घटनाको वारेमा सुन्दा दुःख लागेको वताउँछन जनता जनार्दन उच्च माबिका शिक्षक टिकादत्त जोशी । जोशीले भने–यस्तो अमानवीय घटना सुनियो, यस बिषयमा मैले पनि सेनाको क्याप्टेनसंग कुरा गरेको थिएँ तर उनले सेनावाट त्यस्तो घटना नभएको वताए । पहिले डौडमा यस्तो घटना नभएको शिक्षक जोशीको भनाई छ । यस्तै कुरा सुनाउँछन स्थानीय समाजसेवी चेतराज जोशी । सेनानै चाँहिदैन त म भन्दिन, सेना कहाँ वस्ने भन्ने कुरा उनीहरुको कुरा हो तर गाउँमा आएर यस्ता क्रियाकलापहरु गर्न नहुने जोशीको भनाई छ ।
यदि यस्ता गतिबिधिहरु दोहोरिए आफुहरु सेनाका बिरुद्धमा प्रतिकारमा लाग्ने वताउँछन स्थानीय कमल परियार । त्रासमय वातावरणमा वाँच्नु भन्दा परम्परागत हातहतियारले भएपनि गाउँलेले प्रतिकार गर्ने उनी वताउँछन ।
प्रहरी चौकी डौडका ईन्चार्ज प्रहरी सहायक निरीक्षक योगेन्द्र देउवा पनि यो घटना यस क्षेत्रका लागि नौलो भएको वताउँछन । “मलाई यस क्षेत्रमा करीव तीन वर्ष हुन थाल्यो” देउवाले भने–यस अघि यस्तो घटना भएको थिएन । घटनाको जानकारी आउनासाथ आफुले स्थानीय वासीहरु र सेनाका क्याप्टेनलाई राखेर कुराकानी गरेको ईन्चार्ज देउवाको भनाई छ ।
के सैनिकहरुद्वारानै भएको हो त यो घटना ? डौडमा रहेको नेपाली सेनाको क्याम्पका सहसेनानी (क्याप्टेन) चुडामणी पौडेल सेनाको संलग्नता नरहेको दावी गर्छन । पौडेलले सेनालाई वद्नाम गराउनका लागि कुनै अर्कै समूहले यस्तो गरेको हुन सक्ने वताए । उनले चुनावको बिरुद्धमा लागेका राजनीतिक दलहरुवाट यस्तो घटना भएको हुन सक्ने समेत वताए । नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार बीरवहादुर वलायर आप्mनो चुनावी अभियानको क्रममा डौड आउनु भएको वेला यस्तो घटना भएको वताउँदै क्याप्टेन पौडेलले भने–यो राजनीतिक घटना हुन सक्छ । स्थानीयवासीहरुले आफुलाई जानकारी गराउँदा आफुले तुरुन्तै आप्mनो क्याम्पमा सोधपुछ गरेको वताउँदै उनले भने–राती हाम्रो क्याम्पवाट कुनै पनि मान्छे वाहिर गएको छैन ।
वलायरको सुरक्षाका लागि सेनाको क्याम्पवाट सुरक्षाकर्मी नखटिएको पौडेलले वताए ।
आश्वासन वाँड्दै नेताहरु
“तेरो छोरालाई जागिर लाई दिन्छु, तँ मेरो पार्टीमा आ भन्यो, मेरो छोरालाई जागिर लाईदिने भए म जान्छु भने” तोलेनीका एक मतदाता नेताको आश्वासनपछि मख्ख छन । उनी छोराको जागिरको आशमा एक पार्टी परित्याग गरी अर्को पार्टीमा गएका छन ।
मंसिर ४ मा हुने अर्को संबिधानसभाको निर्वाचनको मिति नजिँकिदै जाँदा मत माग्न जनताको घरदैलोमा पुगेका उम्मेदवारहरुले जनतालाई ठुला ठुला आश्वासन दिन थालेका छन । “म जित्नु मात्रै प¥यो यो गाउँमा खानेपानी ल्याईदिन्छु, यो गाउँमा सिँचाई पोखरी निर्माण गरिदिन्छु, यो गाउँको बिद्यालयमा दरवन्दी ल्याईदिन्छु, सेती नदीको पानी तानेर खानेपानी योजना वनाईदिन्छु” यस्तायस्तै योजनाहरु भाषणमा निर्माण हुन थालेका छन ।
खेतीपातीमा व्यस्त रहेका ग्रामिण क्षेत्रका जनता अहिले आप्mनो अन्नवालीसंगै नेताका आश्वासन समेत भित्राईरहेका छन । चुनावको नतिजा आप्mनो पोल्टामा पार्नका नेताहरुले सडक यातायत नदेखेका जनतालाई हवाई जहाजसम्मका आश्वासन दिन थालेका छन ।
पुल, खानेपानी, सिँचाई पोखरी, जागिर जस्ता बिषयहरु चुनावका वेला प्रधान हुने गरेका छन । बिगतका चुनावहरुमा पनि यि मुद्धाहरुलेनै प्राथमिकता पाउने गरेको थियो । आफ्नो पक्षमा नतिजा ल्याउन जोसिलो भाषण गर्ने र झुट्टा आश्वासन दिने नेताहरुको वानीले स्थानीय वासीहरुमा राजनीतिक बितृष्णा फैलिएको छ । बिगतका चुनावहरुझैं यसपालीको चुनावमा पनि कोरा भाषण र झुट्टा आश्वासनमै मस्त देखिएका छन ।
संबिधानसभाको निर्वाचन भईरहेका वेला नेताहरु भने कुलो, जागिर, दरवन्दी, मन्दिर जस्ता बिषयहरु जनताका अगाडी खोक्रा योजनाको रुपमा प्रस्तुत गरिरहेका छन । नयाँ संबिधान निर्माणका क्रममा आफ्नो भुमिका के हुने र डोटी जिल्ला तथा सुदुरपश्चिमको समग्र बिकासका लागि अव वन्ने संबिधानमा कस्तो प्रकारको व्यवस्था गरिने भन्ने बिषयमा अहिलेसम्म उम्मेदवारहरुले खासै वोल्न सकेका छैनन् ।
मंसिर ४ मा हुने अर्को संबिधानसभाको निर्वाचनको मिति नजिँकिदै जाँदा मत माग्न जनताको घरदैलोमा पुगेका उम्मेदवारहरुले जनतालाई ठुला ठुला आश्वासन दिन थालेका छन । “म जित्नु मात्रै प¥यो यो गाउँमा खानेपानी ल्याईदिन्छु, यो गाउँमा सिँचाई पोखरी निर्माण गरिदिन्छु, यो गाउँको बिद्यालयमा दरवन्दी ल्याईदिन्छु, सेती नदीको पानी तानेर खानेपानी योजना वनाईदिन्छु” यस्तायस्तै योजनाहरु भाषणमा निर्माण हुन थालेका छन ।
खेतीपातीमा व्यस्त रहेका ग्रामिण क्षेत्रका जनता अहिले आप्mनो अन्नवालीसंगै नेताका आश्वासन समेत भित्राईरहेका छन । चुनावको नतिजा आप्mनो पोल्टामा पार्नका नेताहरुले सडक यातायत नदेखेका जनतालाई हवाई जहाजसम्मका आश्वासन दिन थालेका छन ।
पुल, खानेपानी, सिँचाई पोखरी, जागिर जस्ता बिषयहरु चुनावका वेला प्रधान हुने गरेका छन । बिगतका चुनावहरुमा पनि यि मुद्धाहरुलेनै प्राथमिकता पाउने गरेको थियो । आफ्नो पक्षमा नतिजा ल्याउन जोसिलो भाषण गर्ने र झुट्टा आश्वासन दिने नेताहरुको वानीले स्थानीय वासीहरुमा राजनीतिक बितृष्णा फैलिएको छ । बिगतका चुनावहरुझैं यसपालीको चुनावमा पनि कोरा भाषण र झुट्टा आश्वासनमै मस्त देखिएका छन ।
संबिधानसभाको निर्वाचन भईरहेका वेला नेताहरु भने कुलो, जागिर, दरवन्दी, मन्दिर जस्ता बिषयहरु जनताका अगाडी खोक्रा योजनाको रुपमा प्रस्तुत गरिरहेका छन । नयाँ संबिधान निर्माणका क्रममा आफ्नो भुमिका के हुने र डोटी जिल्ला तथा सुदुरपश्चिमको समग्र बिकासका लागि अव वन्ने संबिधानमा कस्तो प्रकारको व्यवस्था गरिने भन्ने बिषयमा अहिलेसम्म उम्मेदवारहरुले खासै वोल्न सकेका छैनन् ।
छोटकरी समाचार
पोषणभत्ता वितरण
कञ्चनपुर जिल्लाका विपन्न दलित समुदायका ११ हजार दुुई सय ४० बालबालिकालाई पोषणभत्ता बापतको रकम वितरण गरिएको छ ।
जिल्ला विकास समिति कञ्चनपुरमार्फत त्यहाँका १९ वटै गाविस र भीमदत्तनगरपालिकाले पोषणभत्ताको रकम वितरण गरेको हो । पाँच वर्षमुनिका एक घरका दुई बालबालिकालाई मासिक रुपमा दुुई सय रुपैयाँका दरले रकम उपलब्ध गराइएको जिल्ला विकास समितिका लेखा अधिकृत लक्ष्मण भण्डारीले बताए । श्रावण, भदौ, असोज र कात्तिक महिनाको गरी ८९ लाख ९२ हजार रकम विपन्न दलित बालबालिकाको प्रथम चौमासिक बापत भत्ता वितरण गरिएको भण्डारीको भनाई थियो ।
जिल्ला विकास समिति कञ्चनपुरमार्फत त्यहाँका १९ वटै गाविस र भीमदत्तनगरपालिकाले पोषणभत्ताको रकम वितरण गरेको हो । पाँच वर्षमुनिका एक घरका दुई बालबालिकालाई मासिक रुपमा दुुई सय रुपैयाँका दरले रकम उपलब्ध गराइएको जिल्ला विकास समितिका लेखा अधिकृत लक्ष्मण भण्डारीले बताए । श्रावण, भदौ, असोज र कात्तिक महिनाको गरी ८९ लाख ९२ हजार रकम विपन्न दलित बालबालिकाको प्रथम चौमासिक बापत भत्ता वितरण गरिएको भण्डारीको भनाई थियो ।
तिहारमा ५ घटना
भरखरै बिदा भएको हिन्दुहरुको महान चाँड तिहारमा डोटी जिल्लामा कुटपिटका पाँचवटा घटना भएका छन ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय डोटीको मुद्धा शाखाले दिएको जानकारी अनुसार दिपालय सिलगढी नगरपालिकामा तीनवटा घटना भएका छन । यस्तै डौड गाबिसमा एक र चवारा चौतारा गाबिसमा एक घटना भएको प्रहरीको मुद्धा शाखामा अभिलेख छ ।
दशैं तिहार लगायतका चाँडवाडहरुमा मदिरा सेवन गरी झैझगडाका घटनाहरु हुने गरेको नौलो कुरा होईन । संबिधानसभाको निर्वाचन भएकाले यस पटक भने सामान्य कुटपिटका घटनाहरु समेत राजनीतिक रंग लिन थालेका छन ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय डोटीको मुद्धा शाखाले दिएको जानकारी अनुसार दिपालय सिलगढी नगरपालिकामा तीनवटा घटना भएका छन । यस्तै डौड गाबिसमा एक र चवारा चौतारा गाबिसमा एक घटना भएको प्रहरीको मुद्धा शाखामा अभिलेख छ ।
दशैं तिहार लगायतका चाँडवाडहरुमा मदिरा सेवन गरी झैझगडाका घटनाहरु हुने गरेको नौलो कुरा होईन । संबिधानसभाको निर्वाचन भएकाले यस पटक भने सामान्य कुटपिटका घटनाहरु समेत राजनीतिक रंग लिन थालेका छन ।
खेल तथा पर्यटन समाचार
वारईन लारा नेपाल आउने
क्रिकेटको क्षेत्रमा महान वल्लेवाजको रुपमा परिचित वारईन लारा नेपाल आउने भएको छन ।
वेस्ट ईण्डिसका पूर्व कप्तान समेत रहेका लाराले टुईट गर्दै नेपाल आउन लागेको वताएका छन । आगामी नोभेम्वरमा भारत र वेष्ट ईण्डिज बिच भारतमा हुने टेष्ट सिरिजका वेला लाराले नेपाल आउने संकेत दिएका हुन । दुई दिनका लागि नेपाल आउन लागेका लारा नोभेम्वर ११ तारिखमा नेपाल आईपुग्ने नेपाली समर्थकहरुलाई जानकारी दिएका छन ।
वेस्ट ईण्डिसका पूर्व कप्तान समेत रहेका लाराले टुईट गर्दै नेपाल आउन लागेको वताएका छन । आगामी नोभेम्वरमा भारत र वेष्ट ईण्डिज बिच भारतमा हुने टेष्ट सिरिजका वेला लाराले नेपाल आउने संकेत दिएका हुन । दुई दिनका लागि नेपाल आउन लागेका लारा नोभेम्वर ११ तारिखमा नेपाल आईपुग्ने नेपाली समर्थकहरुलाई जानकारी दिएका छन ।
बैतडीका पर्यटकीय स्थलहरु ओझेलमा
यातायतका साधनहरु नपुग्दा बैतडीका अधिकांश धार्मिक तथा ऐतिहासिक महत्व बोकेका पर्यटकीय स्थलहरु ओझेलमा परेका छन् ।
बैतडी जिल्लाका विभिन्न क्षेत्रमा पर्ने प्राकृतिक सुन्दरताले भरिएका डाँडा पाखा र धार्मिक रुपमा पुरातात्विक महत्व बोकेका मन्दिरहरु संरक्षणको अभाव जिर्ण भएको स्थानीयबासिन्दाहरुले बताएका छन् । बैतडी जिल्लाबाट एक दिनको पैदल दुरीमा रहेको बैतडीको तल्लो स्वराडमा पर्ने प्रसिद्ध धार्मिकस्थल मेलौली भगवती मन्दिरमा समेत यातायतका साधनहरु नपुग्दा त्यस क्षेत्रको परिचय ओझेलमा परेको हो ।
यसैगरी सदरमुकामदेखि डेढ दिनको दुरीमा पर्ने बैतडीको च्वाँगड क्षेत्रमा रहेको सिगास धुराको परिचय ओझेलमा परेको छ । जिल्लाका पर्यटकीय क्षेत्रहरु पहिचान र प्रवद्र्धनका लागि यातायत सेवा सहितका कार्यक्रम ल्याउनु पर्ने सरोकारवालाहरुको भनाइ छ ।
बैतडी जिल्लाका विभिन्न क्षेत्रमा पर्ने प्राकृतिक सुन्दरताले भरिएका डाँडा पाखा र धार्मिक रुपमा पुरातात्विक महत्व बोकेका मन्दिरहरु संरक्षणको अभाव जिर्ण भएको स्थानीयबासिन्दाहरुले बताएका छन् । बैतडी जिल्लाबाट एक दिनको पैदल दुरीमा रहेको बैतडीको तल्लो स्वराडमा पर्ने प्रसिद्ध धार्मिकस्थल मेलौली भगवती मन्दिरमा समेत यातायतका साधनहरु नपुग्दा त्यस क्षेत्रको परिचय ओझेलमा परेको हो ।
यसैगरी सदरमुकामदेखि डेढ दिनको दुरीमा पर्ने बैतडीको च्वाँगड क्षेत्रमा रहेको सिगास धुराको परिचय ओझेलमा परेको छ । जिल्लाका पर्यटकीय क्षेत्रहरु पहिचान र प्रवद्र्धनका लागि यातायत सेवा सहितका कार्यक्रम ल्याउनु पर्ने सरोकारवालाहरुको भनाइ छ ।
ओझेलमा परेको गहनान
डोटी जिल्ला सदरमुकाम देखि करीव ३५ किलोमिटर टाढा रहेको गंगास्नान (गहनान) क्षेत्र धार्मिक पर्यटनको महत्व वोकेको क्षेत्र भएपनि सो क्षेत्र भने ओझेलमा परेको छ ।
डोटी जिल्लाभरीमा एकमात्र गायत्री माताको मन्दिर रहेको उक्त क्षेत्रमा विभिन्न देवी देवताहरुको मन्दीर रहेका छन् । गहनान परिषरभित्र यज्ञकुण्ड, विवाहमण्डप, नामसंकृतिन भवन, प्रवचन गृह, अथिति गृहका साथै सदावहार सो स्थानमा बस्ने सन्यासी जीवनमा रहेका माता महात्माहरुका लागी बस्न र खानका लागी भण्डारनका साथै आश्रमहरुको व्यवस्था गरिएको छ । डोटी जिल्लाभरीमै सबै भन्दा व्यवस्थित रुपमा रहेको उक्त क्षेत्रभित्र गौलाशाला रहेको छ ।
डोटी जिल्लाको वनलेक गाविस र डडेल्धुराको बेलापुर गाविसको विचमा रहेको उक्त क्षेत्रमा नियमित रुपमा प्रबचन नामसंकृतनहरुको आयोजना गरिने गरिएको भएपनि भक्तहरुको सो क्षेत्रको महिमा र महत्वको बारेमा जानकारी नभएका कारण ओझेलमा परेको हुन सक्ने स्थानीयबासीहरु बताउँछन् । पुष मसान्तका दिन जाग्राम बसी मंकर संक्रान्तिका दिन विशेष पुजा आजाका साथै हजाराँैको संखयामा भक्तजनहरुको उपस्थितिमा मेला लाग्ने उक्त क्षेत्रमा पुजापाठ गर्नाले सन्तान प्राप्ति हुने, धनसम्पत्ति बढ्ने, दुःख कष्ठ नास हुने जनविश्वास गरिन्छ । उक्त क्षेत्रमा जाने जो कोहीले आफ्नो यात्रा सफल भएको महसुस गर्न सक्ने भएपनि प्रचारप्रसारको पर्खाईमा गहनान क्षेत्र रहेको छ ।
डोटी जिल्लाभरीमा एकमात्र गायत्री माताको मन्दिर रहेको उक्त क्षेत्रमा विभिन्न देवी देवताहरुको मन्दीर रहेका छन् । गहनान परिषरभित्र यज्ञकुण्ड, विवाहमण्डप, नामसंकृतिन भवन, प्रवचन गृह, अथिति गृहका साथै सदावहार सो स्थानमा बस्ने सन्यासी जीवनमा रहेका माता महात्माहरुका लागी बस्न र खानका लागी भण्डारनका साथै आश्रमहरुको व्यवस्था गरिएको छ । डोटी जिल्लाभरीमै सबै भन्दा व्यवस्थित रुपमा रहेको उक्त क्षेत्रभित्र गौलाशाला रहेको छ ।
डोटी जिल्लाको वनलेक गाविस र डडेल्धुराको बेलापुर गाविसको विचमा रहेको उक्त क्षेत्रमा नियमित रुपमा प्रबचन नामसंकृतनहरुको आयोजना गरिने गरिएको भएपनि भक्तहरुको सो क्षेत्रको महिमा र महत्वको बारेमा जानकारी नभएका कारण ओझेलमा परेको हुन सक्ने स्थानीयबासीहरु बताउँछन् । पुष मसान्तका दिन जाग्राम बसी मंकर संक्रान्तिका दिन विशेष पुजा आजाका साथै हजाराँैको संखयामा भक्तजनहरुको उपस्थितिमा मेला लाग्ने उक्त क्षेत्रमा पुजापाठ गर्नाले सन्तान प्राप्ति हुने, धनसम्पत्ति बढ्ने, दुःख कष्ठ नास हुने जनविश्वास गरिन्छ । उक्त क्षेत्रमा जाने जो कोहीले आफ्नो यात्रा सफल भएको महसुस गर्न सक्ने भएपनि प्रचारप्रसारको पर्खाईमा गहनान क्षेत्र रहेको छ ।
चलचित्र÷मनोरञ्चन समाचार
यसरी गरिन अभिनेत्रीहरुले लक्ष्मीपुजा
यम पञ्चकको तेश्रो दिन अर्थात औंशीको दिन धनधान्यकी देशी लक्ष्मीको पुजा आराधना गरी श्रद्धाभक्तीपूर्वक लक्ष्मीको पुजा गर्ने गरिन्छ । यसै पुजा गर्ने परम्परा अनुसार नेपाली चलचित्रका चर्चित अभिनेत्रीहरुले पनि बिभिन्न प्रकारले लक्ष्मीको पुजा आराधना गरेकी छन ।
अभिनेत्री करिश्मा मानान्धरले गोदावरी निवासमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । पति बिनोद मानान्धरका साथ करिश्माले लक्ष्मीको पुजा गरिन । यसैगरी अर्की अभिनेत्री रेखा थााले गोरीघाटस्थित अम्वे अपार्टमेण्टमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । रेखा भाईटिका मनाउनका लागि भने गृहजिल्ला मोरङ पुगिन । टिकाकै दिन उनी मोरङवाट काठमाण्डौं फर्किईन ।
त्यसैरी अर्की अभिनेत्री नन्दिता केसीले नयाँ वानेश्वरस्थित आप्mनै निवासमा लक्ष्मी पुजा गरिन । नन्दिताले भाईटिका पनि काठमाण्डौंमै लगाईन । चलचित्र मेघाकी अभिनेत्री नम्रता श्रेष्ठले पनि धनकी देवी लक्ष्मीको पुजा आराधना गरेकी छिन । आप्mनो निवास अनामनगर र लाजिम्पाटको एटिक रेष्टुरेण्टमा नम्रताले लक्ष्मीको पुजा गरिन । बितेका पलकी अभिनेत्री केकी अधिकारीले जोरपाटीस्थित घरमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । अभिनेत्री अशिष्मा नकर्मीले अनामनगरस्थित आप्mनै निवासमा बिधिपूर्वक लक्ष्मीको पुजा गरिन । अशिष्माले भाई टिका भने लगाउने गरेकि छैनन् ।
अभिनेत्री बिनिता वरालले पनि आफुु बस्दै आएको लाजिम्पाट निवासमा लक्ष्मीको पुजा गरेकी छिन । गृहजिल्ला चितवन भएकी बरालले दाजु बिदेश भएका कारण भाईटिका भने लगाउन पाईनन् । दाजु घर नभएका कारण चितवन पनि नगएको उनको भनाई छ । अभिनेत्री रिमा बिश्वकर्माले पनि वानेश्वर निवासमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । रिमाको परिवार केही बर्षदेखि काठमाणठौंमा बस्दै आईरको छ । यस्तै टलक जग भर्सेस टुल्के चलचित्रमा व्यस्त अभिनेत्री ऋचा शर्माले पनि घरमा दिपावली गरेकी छिन ।
अभिनेत्री करिश्मा मानान्धरले गोदावरी निवासमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । पति बिनोद मानान्धरका साथ करिश्माले लक्ष्मीको पुजा गरिन । यसैगरी अर्की अभिनेत्री रेखा थााले गोरीघाटस्थित अम्वे अपार्टमेण्टमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । रेखा भाईटिका मनाउनका लागि भने गृहजिल्ला मोरङ पुगिन । टिकाकै दिन उनी मोरङवाट काठमाण्डौं फर्किईन ।
त्यसैरी अर्की अभिनेत्री नन्दिता केसीले नयाँ वानेश्वरस्थित आप्mनै निवासमा लक्ष्मी पुजा गरिन । नन्दिताले भाईटिका पनि काठमाण्डौंमै लगाईन । चलचित्र मेघाकी अभिनेत्री नम्रता श्रेष्ठले पनि धनकी देवी लक्ष्मीको पुजा आराधना गरेकी छिन । आप्mनो निवास अनामनगर र लाजिम्पाटको एटिक रेष्टुरेण्टमा नम्रताले लक्ष्मीको पुजा गरिन । बितेका पलकी अभिनेत्री केकी अधिकारीले जोरपाटीस्थित घरमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । अभिनेत्री अशिष्मा नकर्मीले अनामनगरस्थित आप्mनै निवासमा बिधिपूर्वक लक्ष्मीको पुजा गरिन । अशिष्माले भाई टिका भने लगाउने गरेकि छैनन् ।
अभिनेत्री बिनिता वरालले पनि आफुु बस्दै आएको लाजिम्पाट निवासमा लक्ष्मीको पुजा गरेकी छिन । गृहजिल्ला चितवन भएकी बरालले दाजु बिदेश भएका कारण भाईटिका भने लगाउन पाईनन् । दाजु घर नभएका कारण चितवन पनि नगएको उनको भनाई छ । अभिनेत्री रिमा बिश्वकर्माले पनि वानेश्वर निवासमा लक्ष्मीको पुजा गरिन । रिमाको परिवार केही बर्षदेखि काठमाणठौंमा बस्दै आईरको छ । यस्तै टलक जग भर्सेस टुल्के चलचित्रमा व्यस्त अभिनेत्री ऋचा शर्माले पनि घरमा दिपावली गरेकी छिन ।
ईसा र बिपासामा झगडा छैन
केही समय पहिले हिन्दी चलचित्र अभिनेत्री बिपासा बसु र ईशा गुप्ताबीच बिवाद चलिरहेको भन्ने समाचारलाई ईशा गुप्ताले भुटो भएको दावी गरेकी छन ।
केही सञ्चारमाध्यमममा ईशा र बिपासाका बिचमा घमासान बिवाद चलिरहेको खवर प्रकासति भएको थियो । सो खवर प्रकाशित भएलगत्तै बिपासाले उक्त समाचारको खण्डन गरेकी थिईन । ईशाले पनि सो सामाचार निराधार भएको दावी गरेकी छन । ईशाले बिपासा आफुभन्दा सिनियर अभिनेतृ भएका कारण उनलाई आफुले सम्मान गर्ने गरेको समेत दावी गरेकी छन ।
ईशाले बिपाससंग चलचित्रमा कुनै सिन पनि नभएको वताईन । बिपासा र रितेश देशमुखको जोडी र ईशासंग सैफ अलि खानको जोडी रहेको छ । यसकारण बिपासासंग कुनै पनि प्रकारको प्रतिस्पर्धा नभएको ईशाको भनाई छ ।
ईशाको भनाई छ “बिपासा म भन्दा सिनियर अभिनेतृ हुनुहुन्छ र म उहाँको सम्मान गर्छु । बिपासाको बिरुद्धमा आफ्नो मनमा कुनै पनि प्रकारको बैमनस्यता नभएको ईशाले स्पष्ट पारिन । ईशाले बिपासा र आफुबिचको सम्वन्धका वारेमा फैलाईएको भ्रम झुटो भएको दावी गरेकी छन । ईशा अहिले हिन्दी चलचित्र “हमसक्ल” को छायाँकनमा व्यक्त रहेकी छन ।
केही सञ्चारमाध्यमममा ईशा र बिपासाका बिचमा घमासान बिवाद चलिरहेको खवर प्रकासति भएको थियो । सो खवर प्रकाशित भएलगत्तै बिपासाले उक्त समाचारको खण्डन गरेकी थिईन । ईशाले पनि सो सामाचार निराधार भएको दावी गरेकी छन । ईशाले बिपासा आफुभन्दा सिनियर अभिनेतृ भएका कारण उनलाई आफुले सम्मान गर्ने गरेको समेत दावी गरेकी छन ।
ईशाले बिपाससंग चलचित्रमा कुनै सिन पनि नभएको वताईन । बिपासा र रितेश देशमुखको जोडी र ईशासंग सैफ अलि खानको जोडी रहेको छ । यसकारण बिपासासंग कुनै पनि प्रकारको प्रतिस्पर्धा नभएको ईशाको भनाई छ ।
ईशाको भनाई छ “बिपासा म भन्दा सिनियर अभिनेतृ हुनुहुन्छ र म उहाँको सम्मान गर्छु । बिपासाको बिरुद्धमा आफ्नो मनमा कुनै पनि प्रकारको बैमनस्यता नभएको ईशाले स्पष्ट पारिन । ईशाले बिपासा र आफुबिचको सम्वन्धका वारेमा फैलाईएको भ्रम झुटो भएको दावी गरेकी छन । ईशा अहिले हिन्दी चलचित्र “हमसक्ल” को छायाँकनमा व्यक्त रहेकी छन ।
लेख
मंसिर ४ को चुनाव र सहमतिको राजनीति
रामहरी ओझा
२०६४ साल चैत्र २८ गते भएको ऐतिहासिक संबिधानसभाको निर्वाचनवाट संबिधानसभामा प्रतिनिधित्व गर्ने दलहरुका बीचमा राजनीतिक सहमति हुन नसकेपछि दुई वर्षे संबिधानसभा चार वर्षसम्म जिवित रहँदा पनि कुनै उपलव्धी हुन सकेन । संबिधानसभा गठन भएको एक वर्षमै संबिधान निर्माणको ८० प्रतिसत काम भएको भन्ने कुरा दलका नेताहरुले सार्वजनिक गर्दै आए । वाँकी तीन वर्षसम्म पनि त्यो ८० प्रतिसतको ८१ प्रतिसत हुन सकेन । अन्तत्वगत्वा व्यवस्थापिका–संसदमा सत्ता पक्ष र प्रतिपक्षको लडाईका कारण अन्तरीम संबिधान २०६३ को धारा ८२ बिपरित संबिधानसभा भंग भयो । संबिधानको धारा ८२ मा “संबिधानसभाको बिघटन” भन्ने शिर्षक अन्तरगत “संबिधानभाले पारित गरेको संबिधान प्रारम्भ भएको दिनदेखि संबिधानसभाको काम समाप्त हुनेछ ।” भन्ने वाक्याँक रहेको कुरा पाठक वर्गमा पुनःस्मरण गराउनु सान्दर्भिक होला । यस धारालाई मान्ने हो भने संबिधानसभा कुनै दलले वा कुनै प्रधानमन्त्रीले बिघटन गर्न सक्ने संस्था थिएन । अन्तरीम संबिधानको कुनै पनि धारा वा उपधारामा प्रधानमन्त्रीको सिफारिसमा राष्ट्रपतिले संबिधानसभा बिघटन गर्ने भन्ने उल्लेख गरेको छैन । तर, तत्कालीन प्रधानमन्त्रीले २०४७ सालको संबिधानको शैलीमा संबिधानसभा बिघटन गरी अर्को निर्वाचनका लागि राष्ट्रप्रमुखसमक्ष सिफारिस गरे ।
अन्तरीम संबिधान मिच्ने काम यहीँवाट सुरु भएको भन्दा कसैलाई चिसो नपसोस । उसो त यस अघि २०६८ साल मंसिर ९ गते तत्कालीन सर्वोच्चका न्यायाधिश तथा वर्तमान सरकारका प्रमुख खिलराज रेग्मीले व्यवस्थापिका संसदको अधिकार कुण्ठित हुने गरी संबिधान संसोधन गर्न नपाउने भनि गरेको आदेशवाटै अन्तरीम संबिधानमाथी प्रहार हुने काम भईसकेको थियो । त्यसपछिका दिनहरुमा जति पनि कामहरु भएका छन ति सवै असंबैधानिक हुन । वावुराम भट्टराईको २०६९ साल मंसिर ७ गते गर्ने भनिएको चुनावी नाटक, वाधा अड्काउ फुकाउने नाममा भएको नाटक, प्रधानन्यायाधिशलाई प्रधानमन्त्री वनाउने नाटक र निर्वाचन आयोग र अन्य संबैधानिक निकायमा भएका नियुक्तीको नाटक यि सवैलाई हेर्दा नेपालको वर्तमान संबिधान बिपरित छन भन्ने कुरामा कसैको पनि बिमति छैन ।
खैर, दलहरुको भनाई अनुसार नयाँ संबिधान निर्माणको २० प्रतिसत काम वाँकी भनेको तिन प्रमुख कुरा हुन । १. राज्यको पुनःसंरचना वा संघीयता, २. राज्यको शासकीय स्वरुप र ३. न्यायपालिका । यि तिनवटै मुद्धामा अहिलेसम्म पनि कुनै एक दलको अर्को दलसंग कुरा मिलेको छैन । अर्थात राजनीतिक सहमति अहिले पनि कायम हुन सकेको अवस्था छैन । तर चुनाव अर्को हुँदैछ । के भनेर भने अव प्रक्रियामा गएर हामी नयाँ संबिधान वनाउँछौं । त्यसैकारण ठुला दलहरुले आप्mनो पक्षमा वहुमत र आफु निकट रहेका दलहरुको दुई तिहाई वहुमतको कुरा अगाडी सारेका छन । तर किन र कसरी माग्दैछन भन्ने कुराको चर्चा हुनु जरुरी छ । दलहरुले संबिधानसभावाट मुलुकको हित हुने गरी नयाँ संबिधान जारी गर्नका लागि बहुमत माग्दै छैनन् । चार वर्षसम्म सत्ताको एकलौटी दुरुपयोग गर्नका लागि उनीहरुले बहुमतको कुरा गर्दैछन । होसियार !
अन्तरीम संबिधानको वाधा अड्काउको असंबैधानिक नाटक अव निर्वाचन भएपछि स्वतः समाप्त हुनेछ । बाधा अड्काउ फुकाउने भनेको “संबिधान कार्यान्वयनका क्रममा कुनै वाधा भए” भन्ने हो तर संबिधानको अपव्याख्या गर्ने अधिकार कसैलाई पनि छैन । अन्तरीम संबिधानको धारा १५८ मा “वाधा अड्काउ फुकाउने अधिकार” अन्तरगत “यो संबिधानको कार्यान्वयन गर्न कुनै वाधा अड्काउ परेमा राष्ट्रपतिले मन्त्रीपरिषद्को सिफारिसमा त्यस्तो वाधा अड्काउ फुकाउन आदेश जारी गर्न सक्नेछ र त्यस्तो आदेश व्यवस्थापिका संसद वा संबिधानसभावाट एक महिनाभित्र अनुमोदन गराउनु पर्नेछ ।” भन्ने वाक्याँस छ । अव २०६९ चैत्र १ गते भएको वाधा अड्काउ फुकाउको आदेश कहिले व्यवस्थापिका संसदवाट अनुमोदन हुने हो त ? त्यसै पनि त्यो आदेश चुनावसम्मका लागि मात्र हो । त्यसपछि अन्तरीम संबिधान आप्mनो ठाउँमा आउँछ होला । यदि अन्तरीम संबिधान आप्mनो ठाउँमा आयो भने धारा ३८ (१) अनुसार मन्त्रीपरिषद गठन गर्नु पर्ने हुन्छ । जसमा राजनीतिक सहमतिका आधारमा मन्त्रीपरिषद् गठन हुने व्यवस्था छ ।
यदि त्यसो हो भने मंसिर ४ गते हुने संबिधानसभामा दलहरुले किन बहुमत माग्दै हिडेका छन त ? अव के राजनीतिक सहमति चाँहिदैन त ? त्यसो त पक्कै पनि होईन होला । नयाँ संबिधान निर्माण गर्नु छ भने राजनीतिक सहमति आवश्यक छ । यदि राजनीतिक सहमति भएन भने संबिधान सवैले मान्न सक्ने वन्ने छैन र फेरी देशमा राजनीतिक अस्थिरता उत्पन्न हुनेछ । त्यसैकारण पनि राजनीतिक सहमति आवश्यक छ । चुनाव लगत्तै संबिधानसभामा प्रवेश पाएका दलहरु र अन्य राजनीतिक शक्तिहरुका बिचमा सहमति भयो भने मात्रै नयाँ संबिधान जारी हुन सक्छ होईन भने पहिलो संबिधानसभाको जस्तै ताल यो संबिधानसभाको पनि हुनेछ ।
संका त नगरिहालौं तरपनि जुन प्रकारले घटनाक्रम अगाडी वढेको छ यसरी हेर्दा अर्को संबिधानसभाको निर्वाचन मंसिर ४ मै हुुन्छ भनि ठोकुुवा गरिहाल्ने अवस्था पनि छैन । राज्यको प्रमुख सुरक्षा शक्ति सेना समेत परिचालन भईसकेको छ, चुनाव आउन अझै १२ दिन वाँकी पनि छन तर अहिले देखिनै त्रासको वातावरण सृजना हुन थालेको छ । यो हिसावले हेर्दा चुनाव त सम्पन्न होला तर चुनावमा आम जनताको सहभागिताको बिषयमा भने संकै छ ।
चुनाव हुने कि नहुने भन्ने प्रश्न एउटा हो, अर्को महान प्रश्न भनेको चुनाव भएर वनेको संबिधानसभाले आप्mनो काम गर्न सक्ने कि नसक्ने भन्ने हो । नयाँ संबिधान जारी गर्नका लागि भरसक सहमति होईन भने संबिधानसभामा दुुईतिहाई वहुुमत चाहिन्छ संबिधानसभामा । यो प्राव्धान यिनै दलहरुले जारी गरेको अन्तरीम संबिधानको धारा ७० मा रहेको सायद दलहरुले बिर्सेका छैनन् होला । जाहेर छ अहिलेको अवस्थामा दुुईतिहाई बहुमत कुनै पनि दलको आउनेवाला छैन । यदि दुुईतिहाई बहुमत आएन भने के संबिधानै नवनाउने वा नवन्ने हो त ? त्यसैले पनि राजनीतिक सहमति त आवश्यक पर्ला नि !
ल मानिलिऊ दलहरुले मागेको जस्तो कुनै एक दललाई बहुमत र बिचार नजिक भएका पक्षलाई दुई तिहाई बहुमत जनताले दिए रे । अनि के संबिधानसभाले निर्माण गरेको संबिधान सवैका लागि स्वीकार्य हुन्छ ? २०४७ सालको नेपाल अधिराज्यको संबिधानलाई बिश्वकै उत्कृष्ठ संबिधान भन्नेहरु, आलोचनात्मक समर्थन गर्नेहरु र कालो संबिधान भनेर जलाउनेहरु अन्ततः करीव करीव १५ वर्षपछि यो संबिधान गलतै रहेछ भन्ने निश्कर्षमा पुगे । संबिधानले राजालाई दिएको अधिकार, जनताको सार्वभौमसत्ताको ग्यारेण्टी जस्ता बिषयहरु सवै धारा १२७ ले सोझै निल्न सक्ने रहेछ भन्ने कुरा तव मात्र थाह भयो जव २०५९ असोज १८ गते तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्र शाहले निले । फेरी पनि चेतेका थिएनन् केही दलहरु । उनीहरुले फेरी पनि संबैधानिक राजतन्त्रको मोह त्याग्न सकेका थिएनन् तर २०६२÷०६३ को आन्दोलनले राजतन्त्रलाई नामेट पा¥यो अनि दलहरु धरमराउँदै आफ्नो खुट्टामा उभिने प्रयास गर्न थालेका हुन । २०४७ कार्तिक २३ गते जारी भएको संबिधान सोही दिन र सो को भोलीपल्ट पनि देशका अधिकांस भागहरुमा जलाईयो । व्यापक बिरोध भयो । संबिधान जारी भएको ६ महिनापछि भएको संसदीय निर्वाचन समेत बहिस्कार भयो । संबिधानिक व्यवस्थाकै कारण देशमा जनयुद्धको नाममा हिंसात्मक बिद्रोह सुरु भयो । १६ हजार नेपालीहरुले ज्यान गुमाउनु प¥यो । वेपत्ता, अङ्गभङ्ग, टुहुरा, बिधवा, बिदुर, कोख रित्तिएका व्यक्तिहरुको त हिसाव गर्नै गा¥हो छ राज्यलाई ।
भनेपछि के अव वन्ने संबिधानलाई पनि हामीले कसैले सोही दिन देशव्यापी रुपमा जलाउन, कसैले फेरी पनि आलोचनात्मक समर्थन गरुन र लेखन कार्यमा सहभागि भएकाहरुले मात्रै उत्कृष्ठ संबिधान भनुन भन्ने योजना वनाएका हौं त ? फेरी पनि हामीले अव वन्ने संबिधान मातहतमा हुने निर्वाचनहरु कुनै दलले बहिस्कार गरोस भन्ने चाहेका हौं वा फेरी पनि कुनै शक्तिले हतियार उठाओस आम जनताको नरसंहार गरोस भन्ने चाहेका छौं त ? यस्तो कसैले पनि कदापी चाहानु हुँदैन । सशस्त्र बिद्रोहको अवसान भएको आज सात वर्ष भएको छ तर अहिले पनि ग्रामिण क्षेत्रमा युद्धको धङ्धङी कायमै छ । सिकारीले वन्दुक पड्काएपनि जनताको मुटु थर्किरहेको हुन्छ । यस्तो अवस्थामा संबिधानसभाको निर्वाचन हुँदैछ, जसमा सवैको सहभागिता भएको छैन । तर दलहरु अहिले पनि संबिधानसभाको निर्वाचनमा बहुमत माग्दैछन र दुईतिहाई वहुमत माग्दैछन ।
२०१५ सालदेखिनै जनताको मतको हुर्मत गर्दै आएका यि दलहरुले देशमा जनता भोट हाल्ने दिन मात्रै भईदिए हुन्थ्यो भन्ने सोचेका छन । जनताका आधारभुत आवश्यकता परिपुर्तिका लागि आवाज उठाउँदा, देशमा शान्ति सुरक्षा कायम गर्न, स्थिरता कायम गर्न, बिकास निर्माण गर्न जनताले आवाज उठाउँदा सर्वसाधारणलाई समेत फरक पार्टीको कार्यकर्ता ठान्ने डेढ अक्कले नेताहरु अहिले फेरी संबिधानसभाको निर्वाचनमा बहुमत माग्दै हिँडेका छन । जनताले पटक पटकका चुनावमाहरुमा बहुमत दिएकै हुन नि ! २०१५ सालमा एउटै दललाई दुई तिहाई मत दिए, २०४८ सालमा एउटै दललाई अत्याधिक मत दिए, २०५६ सालमा एउटै दललाई अत्याधिक मत दिए तर के भयो त ? २०१५ सालको दुईतिहाई बहुमतले प्रजातन्त्रलाई दरवारमा पु¥यायो । २०४८ सालको बहुमतले २०५१ सालमा मध्यावति निर्वाचन गरायो र सशस्त्र बिद्रोहको जग निर्माण ग¥यो । २०५६ सालको बहुमतले फेरी प्रजातन्त्र लगेर दरवारलाई भेट दियो । साँचो कुरा त यही हो नि ! यिनीहरुले फेरी के खोज्दैछन भन्ने कुराको जानकारीनै हुन सकेको छैन ।
त्यसकारणले पनि यो देशमा जवसम्म राजनीतिक स्थिरता कायम हुन सक्दैन, यहाँ गणितीय बहुमतको काम छैन, गणितीय बहुमतले २०१७ साल, २०५१ साल र २०५९ साल दोहोरिन सक्ला तर नयाँ संबिधान निर्माण हुन सक्ने अवस्था छैन । धेरै भईहाले छ भने बहुमत पाउने दलका कार्यकर्ताहरुले भुडी भर्नेछन, अख्तियारले जेल हाल्नेछ फेरी सय किलोको माला तयार गर्नु पर्नेछ । त्यत्ति हो ।
निश्चित रुपमा राजनीतिक सहमति हुनु आवश्यक छ । त्यो राजनीतिक सहमतिका लागि अहिलेको चार दलीय संयन्त्रले पहल गर्नु पर्छ र सेना परिचालन गरेर भएपनि चुनाव गराएर आप्mनो जुंगा ठुलो देखाउँने दाऊमा रहेका श्रीमान प्रधानमन्त्रीले पनि दलहरुका बीचमा राजनीतिक सहमतिको वातावरण तयार गरिदिनुपर्छ । मंसिर ४ गते हुने संबिधानसभाको निर्वाचनलाई यथावत् राख्दै ३३ दलीय मोर्चालाई सहमतिमा ल्याउनु जरुरी छ । यदि राजनीतिक सहमति हुन सकेन भने यो निर्वाचनको कुनै औचित्य छैन र निर्वाचनवाट वन्ने संबिधानसभाको पनि कुनै औचित्य छैन । दुई÷चार वर्ष ६ सय एक जनाको जागिर खाने थलो मात्र हुनेछ अव वन्ने संबिधानसभा पनि ।
अन्तरीम संबिधान मिच्ने काम यहीँवाट सुरु भएको भन्दा कसैलाई चिसो नपसोस । उसो त यस अघि २०६८ साल मंसिर ९ गते तत्कालीन सर्वोच्चका न्यायाधिश तथा वर्तमान सरकारका प्रमुख खिलराज रेग्मीले व्यवस्थापिका संसदको अधिकार कुण्ठित हुने गरी संबिधान संसोधन गर्न नपाउने भनि गरेको आदेशवाटै अन्तरीम संबिधानमाथी प्रहार हुने काम भईसकेको थियो । त्यसपछिका दिनहरुमा जति पनि कामहरु भएका छन ति सवै असंबैधानिक हुन । वावुराम भट्टराईको २०६९ साल मंसिर ७ गते गर्ने भनिएको चुनावी नाटक, वाधा अड्काउ फुकाउने नाममा भएको नाटक, प्रधानन्यायाधिशलाई प्रधानमन्त्री वनाउने नाटक र निर्वाचन आयोग र अन्य संबैधानिक निकायमा भएका नियुक्तीको नाटक यि सवैलाई हेर्दा नेपालको वर्तमान संबिधान बिपरित छन भन्ने कुरामा कसैको पनि बिमति छैन ।
खैर, दलहरुको भनाई अनुसार नयाँ संबिधान निर्माणको २० प्रतिसत काम वाँकी भनेको तिन प्रमुख कुरा हुन । १. राज्यको पुनःसंरचना वा संघीयता, २. राज्यको शासकीय स्वरुप र ३. न्यायपालिका । यि तिनवटै मुद्धामा अहिलेसम्म पनि कुनै एक दलको अर्को दलसंग कुरा मिलेको छैन । अर्थात राजनीतिक सहमति अहिले पनि कायम हुन सकेको अवस्था छैन । तर चुनाव अर्को हुँदैछ । के भनेर भने अव प्रक्रियामा गएर हामी नयाँ संबिधान वनाउँछौं । त्यसैकारण ठुला दलहरुले आप्mनो पक्षमा वहुमत र आफु निकट रहेका दलहरुको दुई तिहाई वहुमतको कुरा अगाडी सारेका छन । तर किन र कसरी माग्दैछन भन्ने कुराको चर्चा हुनु जरुरी छ । दलहरुले संबिधानसभावाट मुलुकको हित हुने गरी नयाँ संबिधान जारी गर्नका लागि बहुमत माग्दै छैनन् । चार वर्षसम्म सत्ताको एकलौटी दुरुपयोग गर्नका लागि उनीहरुले बहुमतको कुरा गर्दैछन । होसियार !
अन्तरीम संबिधानको वाधा अड्काउको असंबैधानिक नाटक अव निर्वाचन भएपछि स्वतः समाप्त हुनेछ । बाधा अड्काउ फुकाउने भनेको “संबिधान कार्यान्वयनका क्रममा कुनै वाधा भए” भन्ने हो तर संबिधानको अपव्याख्या गर्ने अधिकार कसैलाई पनि छैन । अन्तरीम संबिधानको धारा १५८ मा “वाधा अड्काउ फुकाउने अधिकार” अन्तरगत “यो संबिधानको कार्यान्वयन गर्न कुनै वाधा अड्काउ परेमा राष्ट्रपतिले मन्त्रीपरिषद्को सिफारिसमा त्यस्तो वाधा अड्काउ फुकाउन आदेश जारी गर्न सक्नेछ र त्यस्तो आदेश व्यवस्थापिका संसद वा संबिधानसभावाट एक महिनाभित्र अनुमोदन गराउनु पर्नेछ ।” भन्ने वाक्याँस छ । अव २०६९ चैत्र १ गते भएको वाधा अड्काउ फुकाउको आदेश कहिले व्यवस्थापिका संसदवाट अनुमोदन हुने हो त ? त्यसै पनि त्यो आदेश चुनावसम्मका लागि मात्र हो । त्यसपछि अन्तरीम संबिधान आप्mनो ठाउँमा आउँछ होला । यदि अन्तरीम संबिधान आप्mनो ठाउँमा आयो भने धारा ३८ (१) अनुसार मन्त्रीपरिषद गठन गर्नु पर्ने हुन्छ । जसमा राजनीतिक सहमतिका आधारमा मन्त्रीपरिषद् गठन हुने व्यवस्था छ ।
यदि त्यसो हो भने मंसिर ४ गते हुने संबिधानसभामा दलहरुले किन बहुमत माग्दै हिडेका छन त ? अव के राजनीतिक सहमति चाँहिदैन त ? त्यसो त पक्कै पनि होईन होला । नयाँ संबिधान निर्माण गर्नु छ भने राजनीतिक सहमति आवश्यक छ । यदि राजनीतिक सहमति भएन भने संबिधान सवैले मान्न सक्ने वन्ने छैन र फेरी देशमा राजनीतिक अस्थिरता उत्पन्न हुनेछ । त्यसैकारण पनि राजनीतिक सहमति आवश्यक छ । चुनाव लगत्तै संबिधानसभामा प्रवेश पाएका दलहरु र अन्य राजनीतिक शक्तिहरुका बिचमा सहमति भयो भने मात्रै नयाँ संबिधान जारी हुन सक्छ होईन भने पहिलो संबिधानसभाको जस्तै ताल यो संबिधानसभाको पनि हुनेछ ।
संका त नगरिहालौं तरपनि जुन प्रकारले घटनाक्रम अगाडी वढेको छ यसरी हेर्दा अर्को संबिधानसभाको निर्वाचन मंसिर ४ मै हुुन्छ भनि ठोकुुवा गरिहाल्ने अवस्था पनि छैन । राज्यको प्रमुख सुरक्षा शक्ति सेना समेत परिचालन भईसकेको छ, चुनाव आउन अझै १२ दिन वाँकी पनि छन तर अहिले देखिनै त्रासको वातावरण सृजना हुन थालेको छ । यो हिसावले हेर्दा चुनाव त सम्पन्न होला तर चुनावमा आम जनताको सहभागिताको बिषयमा भने संकै छ ।
चुनाव हुने कि नहुने भन्ने प्रश्न एउटा हो, अर्को महान प्रश्न भनेको चुनाव भएर वनेको संबिधानसभाले आप्mनो काम गर्न सक्ने कि नसक्ने भन्ने हो । नयाँ संबिधान जारी गर्नका लागि भरसक सहमति होईन भने संबिधानसभामा दुुईतिहाई वहुुमत चाहिन्छ संबिधानसभामा । यो प्राव्धान यिनै दलहरुले जारी गरेको अन्तरीम संबिधानको धारा ७० मा रहेको सायद दलहरुले बिर्सेका छैनन् होला । जाहेर छ अहिलेको अवस्थामा दुुईतिहाई बहुमत कुनै पनि दलको आउनेवाला छैन । यदि दुुईतिहाई बहुमत आएन भने के संबिधानै नवनाउने वा नवन्ने हो त ? त्यसैले पनि राजनीतिक सहमति त आवश्यक पर्ला नि !
ल मानिलिऊ दलहरुले मागेको जस्तो कुनै एक दललाई बहुमत र बिचार नजिक भएका पक्षलाई दुई तिहाई बहुमत जनताले दिए रे । अनि के संबिधानसभाले निर्माण गरेको संबिधान सवैका लागि स्वीकार्य हुन्छ ? २०४७ सालको नेपाल अधिराज्यको संबिधानलाई बिश्वकै उत्कृष्ठ संबिधान भन्नेहरु, आलोचनात्मक समर्थन गर्नेहरु र कालो संबिधान भनेर जलाउनेहरु अन्ततः करीव करीव १५ वर्षपछि यो संबिधान गलतै रहेछ भन्ने निश्कर्षमा पुगे । संबिधानले राजालाई दिएको अधिकार, जनताको सार्वभौमसत्ताको ग्यारेण्टी जस्ता बिषयहरु सवै धारा १२७ ले सोझै निल्न सक्ने रहेछ भन्ने कुरा तव मात्र थाह भयो जव २०५९ असोज १८ गते तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्र शाहले निले । फेरी पनि चेतेका थिएनन् केही दलहरु । उनीहरुले फेरी पनि संबैधानिक राजतन्त्रको मोह त्याग्न सकेका थिएनन् तर २०६२÷०६३ को आन्दोलनले राजतन्त्रलाई नामेट पा¥यो अनि दलहरु धरमराउँदै आफ्नो खुट्टामा उभिने प्रयास गर्न थालेका हुन । २०४७ कार्तिक २३ गते जारी भएको संबिधान सोही दिन र सो को भोलीपल्ट पनि देशका अधिकांस भागहरुमा जलाईयो । व्यापक बिरोध भयो । संबिधान जारी भएको ६ महिनापछि भएको संसदीय निर्वाचन समेत बहिस्कार भयो । संबिधानिक व्यवस्थाकै कारण देशमा जनयुद्धको नाममा हिंसात्मक बिद्रोह सुरु भयो । १६ हजार नेपालीहरुले ज्यान गुमाउनु प¥यो । वेपत्ता, अङ्गभङ्ग, टुहुरा, बिधवा, बिदुर, कोख रित्तिएका व्यक्तिहरुको त हिसाव गर्नै गा¥हो छ राज्यलाई ।
भनेपछि के अव वन्ने संबिधानलाई पनि हामीले कसैले सोही दिन देशव्यापी रुपमा जलाउन, कसैले फेरी पनि आलोचनात्मक समर्थन गरुन र लेखन कार्यमा सहभागि भएकाहरुले मात्रै उत्कृष्ठ संबिधान भनुन भन्ने योजना वनाएका हौं त ? फेरी पनि हामीले अव वन्ने संबिधान मातहतमा हुने निर्वाचनहरु कुनै दलले बहिस्कार गरोस भन्ने चाहेका हौं वा फेरी पनि कुनै शक्तिले हतियार उठाओस आम जनताको नरसंहार गरोस भन्ने चाहेका छौं त ? यस्तो कसैले पनि कदापी चाहानु हुँदैन । सशस्त्र बिद्रोहको अवसान भएको आज सात वर्ष भएको छ तर अहिले पनि ग्रामिण क्षेत्रमा युद्धको धङ्धङी कायमै छ । सिकारीले वन्दुक पड्काएपनि जनताको मुटु थर्किरहेको हुन्छ । यस्तो अवस्थामा संबिधानसभाको निर्वाचन हुँदैछ, जसमा सवैको सहभागिता भएको छैन । तर दलहरु अहिले पनि संबिधानसभाको निर्वाचनमा बहुमत माग्दैछन र दुईतिहाई वहुमत माग्दैछन ।
२०१५ सालदेखिनै जनताको मतको हुर्मत गर्दै आएका यि दलहरुले देशमा जनता भोट हाल्ने दिन मात्रै भईदिए हुन्थ्यो भन्ने सोचेका छन । जनताका आधारभुत आवश्यकता परिपुर्तिका लागि आवाज उठाउँदा, देशमा शान्ति सुरक्षा कायम गर्न, स्थिरता कायम गर्न, बिकास निर्माण गर्न जनताले आवाज उठाउँदा सर्वसाधारणलाई समेत फरक पार्टीको कार्यकर्ता ठान्ने डेढ अक्कले नेताहरु अहिले फेरी संबिधानसभाको निर्वाचनमा बहुमत माग्दै हिँडेका छन । जनताले पटक पटकका चुनावमाहरुमा बहुमत दिएकै हुन नि ! २०१५ सालमा एउटै दललाई दुई तिहाई मत दिए, २०४८ सालमा एउटै दललाई अत्याधिक मत दिए, २०५६ सालमा एउटै दललाई अत्याधिक मत दिए तर के भयो त ? २०१५ सालको दुईतिहाई बहुमतले प्रजातन्त्रलाई दरवारमा पु¥यायो । २०४८ सालको बहुमतले २०५१ सालमा मध्यावति निर्वाचन गरायो र सशस्त्र बिद्रोहको जग निर्माण ग¥यो । २०५६ सालको बहुमतले फेरी प्रजातन्त्र लगेर दरवारलाई भेट दियो । साँचो कुरा त यही हो नि ! यिनीहरुले फेरी के खोज्दैछन भन्ने कुराको जानकारीनै हुन सकेको छैन ।
त्यसकारणले पनि यो देशमा जवसम्म राजनीतिक स्थिरता कायम हुन सक्दैन, यहाँ गणितीय बहुमतको काम छैन, गणितीय बहुमतले २०१७ साल, २०५१ साल र २०५९ साल दोहोरिन सक्ला तर नयाँ संबिधान निर्माण हुन सक्ने अवस्था छैन । धेरै भईहाले छ भने बहुमत पाउने दलका कार्यकर्ताहरुले भुडी भर्नेछन, अख्तियारले जेल हाल्नेछ फेरी सय किलोको माला तयार गर्नु पर्नेछ । त्यत्ति हो ।
निश्चित रुपमा राजनीतिक सहमति हुनु आवश्यक छ । त्यो राजनीतिक सहमतिका लागि अहिलेको चार दलीय संयन्त्रले पहल गर्नु पर्छ र सेना परिचालन गरेर भएपनि चुनाव गराएर आप्mनो जुंगा ठुलो देखाउँने दाऊमा रहेका श्रीमान प्रधानमन्त्रीले पनि दलहरुका बीचमा राजनीतिक सहमतिको वातावरण तयार गरिदिनुपर्छ । मंसिर ४ गते हुने संबिधानसभाको निर्वाचनलाई यथावत् राख्दै ३३ दलीय मोर्चालाई सहमतिमा ल्याउनु जरुरी छ । यदि राजनीतिक सहमति हुन सकेन भने यो निर्वाचनको कुनै औचित्य छैन र निर्वाचनवाट वन्ने संबिधानसभाको पनि कुनै औचित्य छैन । दुई÷चार वर्ष ६ सय एक जनाको जागिर खाने थलो मात्र हुनेछ अव वन्ने संबिधानसभा पनि ।
मोफसल पत्रकारिता
काम केही नपाएपछि पत्रकारितामा छिरेका छन्
देबेन्द्र कार्की (सम्पादक)
जनता टाईम्स साप्ताहिक, सप्तरी
तपार्इंको पुरा परिचय पाउँ न ?
मेरो नाम देबेन्द्र कार्की हो । भोजपुरमा जन्मिएर २०५८ सालदेखि सप्तरीको फत्तेपुरमा बस्दै आएको छु । मेरो कक्षा ७ सम्म भोजपुरको पञ्चकन्या निमाविमा अध्ययन गरे । मााध्यमिक तह खोटाङको चिसापानीबाट, स्नातक तह धरानस्थित महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पसबाट र विराटनगरबाट समाजशास्त्रमा स्नाकोत्तर अध्ययन गरिरहेको छु । २०६५ सालदेखि सप्तरीको जिल्ला सदरमुकाम बाहिर सानो गाविसको परिधिधित्र रहेर “जनता टाईम्स साप्ताहिक” पत्रिका प्रकासन गरिरहेको छु ।
तपाईले किन पत्रकारिता पेशा रोज्नु भयो ?
पिछाडीएका समुदायको उत्थानमा पहल गर्न र आवाज विहीनहरुको आवाज संचार गर्न मैले पत्रकारिता रोजेको हो ।
कति समय भयो यस पेशामा लागेको ?
मैले २०५६ सालदेखि यो पेसामा लागेको हो ।
कस्तो खालको पत्रकारिता गर्न रुचाउनु हुन्छ ?
मैले गर्ने पत्रकारिता सामाजिक, मानवअधिकार, बालबालिका, महिलाको विषयहरु नै हुन ।
सप्तरी जिल्लावाट पत्रकारिता गरिरहनु भएको छ, कस्तो सम्भावना छ ?
मोफसलमा पत्रकारित गर्नु फलामको चिउरा चपाउनु सरह हो । स्थानीय मिडिया बचाउन गा¥हो छ । राज्यबाट पनि कुनै सहयोग मिलेको छैन । मोफसलको पनि मोफसल (जिल्ला सदरमुकाम बाहिरबाट) मा संचालन भएको जनता टाईम्स साप्ताहिक निरन्तरता दिन निकै चुनौतीहरु खेप्दै आएको छु । तर आफ्नो कामलाई निरन्तरता दिएर राज्यले स्थानीय पत्रपत्रिका व्यवस्थापनमा ध्यान दियो भने सम्भावना पनि छन् । स्थानीयको आवाज बुलन्द गर्ने भनेको स्थानीय पत्रिका बाहेक अरु हुन सक्दैनन् ।
पत्रकार भएर आईपर्ने समस्याहरु के के देख्नु भएको छ ?
व्यवसायिक र भौतिक सुरक्षा मुख्य समस्या हुन । आर्थिक रुपले सवलता हुन नसक्नु, पत्रकारिता मर्यादित नहुनु पनि पत्रकारितामा एउटा समस्याको विषय हो भन्ने मलाई लाग्छ ।
कसरी मुल्याँकन गर्नु भएको छ मोफसल पत्रकारितालाई ?
मोफसलको पत्रकारिता चुनौतीपूर्ण छ । यद्यपी आवजविहीनहरुको आवाज समेटी उनीहरुलाई सवल बनाउन भने मोफसलले नै सहयोग गरेको छ ।
तपाईले सम्पादन गर्दै आएको “जनता टाईम्स साप्ताहिक” कसरी चलिरहेको छ ?
अत्यन्तै कठिन अवस्थामा संचालन भईरहेको छ । विज्ञापन बजार साँगुरो छ । राज्यको सहयोग छैन् । सरकारी विज्ञापनको सिन्डीकेटले मोफसलका पत्रपत्रिकाहरु मारमा परेका छन् । प्रेस काउन्सिलको वर्गिकरणमा पनि विभेद भएको पाईन्छ ।
मोफसल पत्रकारिताका मुख्य मुख्य समस्याहरु के के हुन भन्ने लाग्छ तपाईलाई ?
मुख्य समस्या भनेको विज्ञापन बजार, सरकारी विज्ञापनमा सिण्डीकेट हुनु, व्यवसायी तथा आर्थिक संकट नै मुख्य समस्या हुन ।
मोफसल पत्रकारिताका समस्या समाधानका लागि नेपाल सरकारले कस्ता किसिमका कार्यक्रमहरु ल्याउनु पर्ला ?
सरकारले स्थानीय मिडिया व्यवस्थापनका लागि प्रभावकारी नीति ल्याउनु पर्छ । सरकारी विज्ञापन सबै पत्रपत्रिकाहरुलाई उपलब्द गराउनु पर्छ । उनीहरुको समस्या तथा व्यवस्थित गर्न नियमित अनुगमन तथा अन्र्तक्रिया गर्नु जरुरी छ ।
थुप्रै समस्याहरु छन मोफसल पत्रकारहरुका, नेपाल पत्रकार महासंघले मोफसल पत्रकारका समस्या समाधानका लागि कस्तो भुमिका निर्वाह गरेको पाउनुहुन्छ ?
यसले प्रभावकारी भूमिका निर्वाह गर्न सकेको छैन् । योजनाहरु ल्याएको छ तर कार्यन्वयनमा कमजोरी गरेको छ । पत्रकार महासंघ एउटो एनजिओको भूमिकामा अलमलिएको छ ।
तपाइकंो विचारमा पत्रकारिता के हो ?
समाजको ऐना हो, पत्रकारिता ।
अहिले पत्रकारिता क्षेत्र वद्नामित हुँदैछ, पत्रकारिता क्षेत्रमा लागेकैहरुले दिउँसै जाँड खाएर हल्ला गर्ने, केटी घुमाउन लैजाने, समाचारलाई लिएर मोलमोलाई गर्ने जस्ता प्रबृत्तिहरु पनि देखिएका छन भन्ने आरोप छ, तराईका जिल्लाहरुमा यस्ता समस्या बढीनै देखिएका छन, सप्तरीको अवस्था कस्तो पाउनु भएको छ ?
यथार्थ यही हो । पत्रकारिता पेसा मार्यादाबाहिर गएको छ । एसएसली फेल गर्ने वा कम नम्वर ल्याउनेहरु काम केही नपाएपछि पत्रकारितामा छिरेका छन् । उनीहरुले व्यवसायिक मर्यादा र मर्म बुझेका छैनन् । त्यही कारणले बद्नाम हुँदै गईरहेको छ । पत्रकारितामा नयाँ प्रवेश गराउने बेला अव नसोच्ने हो भने पत्रकारिता गयगुज्रेको पेसामा परिणत हुने निश्चित छ । सप्तरी पनि यसबाट अछुतो छैन् । यस्ता लगत कर्मले इमान्दार र निष्ठापूर्ण पत्रकारिता गर्नेहरुलाई समेत बद्नाम गराएको छ ।
तपाई कत्तिको लाग्नु भा छ, यस्ता कुराहरुमा !
म पैसा कमाउन पत्रकारितामा लागेको होईन । पैसा त ठेक्कापट्टा, व्यापार व्यवसायी केही गरेर कमाउन सकिन्छ । तँ गलत काम गरिस भनेर अहिलेसम्म कुनै माईकलालले औंलो ठड्याउन सक्ने वातावरण बनाएको छैन् । यसैमा मलाई गर्व लागेको छ । म अक्षरको खेती गरेर बाँच्न सक्छु भनेर यो पेसामा आएको मान्छे भएकाले निष्ठापूर्ण यही खेतीबाट मेरो दैनिकी चलेको छ । अहिलेसम्म तस्करी, घुसखोरहरुसँग मिल्नु परेको छैन् ।
तराईको पत्रकारितामा जोखिमका साथसाथै कमाई पनि धेरै राम्रो छ भन्ने सुनिन्छ, कत्तिको कमाउनु भयो ?
पत्रकारिता पेसा स्वभावैले जोखिमको पेसा हो । इमान्दार भएर आफ्नो कर्म निरन्तर गरिरह्यो भने पत्रकारिता गर्नेले पैसा कमाउन सक्छन् । तर तराईका पत्रकारहरु जो तस्कर, घुसखोरीसँग सम्झौता गर्छ उनीहरुले पैसा कमाएका छन् । इमान्दारीताका साथ श्रम बेच्नेहरुले जिविकोपार्जन गरेका छन् । पत्रकारिताबाट जिविकोपार्जन गरिरहेको मान्छे भित्र म पनि पर्छु ।
तपाईको पारिवारिक अवस्था वताउन मिल्छ कि !
आमा, बुवा, एक छोरा, श्रीमति, दाजु भाई छन् ।
तपाईका रुची र चहानाहरु के के हुन ?
अक्षरको खेती गरेर समाज बदल्ने । अर्को सकरात्मक पत्रकारिताबारे पैरवी गर्ने ।
मोफसल पत्रकारिता क्षेत्रमा सुधारका लागि तपाई नेपाल सरकारलाई के सुझाव दिन चाहानुहुन्छ ?
सरकारले मोफसललाई सौतेलो व्यवहार गरिनु हुँदैन । राज्यले दिने सेवा सुविधामा भेदभाव गरिनु हुँदैन । स्थानीय मिडियाको स्तरउन्नतीका लागि सोच्नु पर्छ । मुलुक संघीय राज्यमा जाने अन्तरीम संविधानमा उल्लेख गरिसकेको छ । संघीय राज्यमा स्थानीय मिडिया प्रभावकारी हुने छन् । यसको हेक्का राज्यले राख्नु पर्छ । मोफसलका मिडियालाई मर्न दिनु हुँदैन ।
अन्त्यमा केही भन्न मन लागेको छ ?
मेरा विचारहरुलाई सुृदुरमा फैलाउन सहयोग गर्ने बिम्ब साप्ताहिकलाई हार्दिक आभार व्यक्ति गर्दछु । यसको प्रगतीको कामना पनि । अन्त्यमा मोफसलका पत्रपत्रिकालाई माया गरांै ।उनीहरुको श्रीवृद्धिका लागि पहल गरांै । र पत्रकारिता पेसालाई मर्यादित र व्यवसायिक बनाऔं, धन्यवाद ।
तपाईले किन पत्रकारिता पेशा रोज्नु भयो ?
पिछाडीएका समुदायको उत्थानमा पहल गर्न र आवाज विहीनहरुको आवाज संचार गर्न मैले पत्रकारिता रोजेको हो ।
कति समय भयो यस पेशामा लागेको ?
मैले २०५६ सालदेखि यो पेसामा लागेको हो ।
कस्तो खालको पत्रकारिता गर्न रुचाउनु हुन्छ ?
मैले गर्ने पत्रकारिता सामाजिक, मानवअधिकार, बालबालिका, महिलाको विषयहरु नै हुन ।
सप्तरी जिल्लावाट पत्रकारिता गरिरहनु भएको छ, कस्तो सम्भावना छ ?
मोफसलमा पत्रकारित गर्नु फलामको चिउरा चपाउनु सरह हो । स्थानीय मिडिया बचाउन गा¥हो छ । राज्यबाट पनि कुनै सहयोग मिलेको छैन । मोफसलको पनि मोफसल (जिल्ला सदरमुकाम बाहिरबाट) मा संचालन भएको जनता टाईम्स साप्ताहिक निरन्तरता दिन निकै चुनौतीहरु खेप्दै आएको छु । तर आफ्नो कामलाई निरन्तरता दिएर राज्यले स्थानीय पत्रपत्रिका व्यवस्थापनमा ध्यान दियो भने सम्भावना पनि छन् । स्थानीयको आवाज बुलन्द गर्ने भनेको स्थानीय पत्रिका बाहेक अरु हुन सक्दैनन् ।
पत्रकार भएर आईपर्ने समस्याहरु के के देख्नु भएको छ ?
व्यवसायिक र भौतिक सुरक्षा मुख्य समस्या हुन । आर्थिक रुपले सवलता हुन नसक्नु, पत्रकारिता मर्यादित नहुनु पनि पत्रकारितामा एउटा समस्याको विषय हो भन्ने मलाई लाग्छ ।
कसरी मुल्याँकन गर्नु भएको छ मोफसल पत्रकारितालाई ?
मोफसलको पत्रकारिता चुनौतीपूर्ण छ । यद्यपी आवजविहीनहरुको आवाज समेटी उनीहरुलाई सवल बनाउन भने मोफसलले नै सहयोग गरेको छ ।
तपाईले सम्पादन गर्दै आएको “जनता टाईम्स साप्ताहिक” कसरी चलिरहेको छ ?
अत्यन्तै कठिन अवस्थामा संचालन भईरहेको छ । विज्ञापन बजार साँगुरो छ । राज्यको सहयोग छैन् । सरकारी विज्ञापनको सिन्डीकेटले मोफसलका पत्रपत्रिकाहरु मारमा परेका छन् । प्रेस काउन्सिलको वर्गिकरणमा पनि विभेद भएको पाईन्छ ।
मोफसल पत्रकारिताका मुख्य मुख्य समस्याहरु के के हुन भन्ने लाग्छ तपाईलाई ?
मुख्य समस्या भनेको विज्ञापन बजार, सरकारी विज्ञापनमा सिण्डीकेट हुनु, व्यवसायी तथा आर्थिक संकट नै मुख्य समस्या हुन ।
मोफसल पत्रकारिताका समस्या समाधानका लागि नेपाल सरकारले कस्ता किसिमका कार्यक्रमहरु ल्याउनु पर्ला ?
सरकारले स्थानीय मिडिया व्यवस्थापनका लागि प्रभावकारी नीति ल्याउनु पर्छ । सरकारी विज्ञापन सबै पत्रपत्रिकाहरुलाई उपलब्द गराउनु पर्छ । उनीहरुको समस्या तथा व्यवस्थित गर्न नियमित अनुगमन तथा अन्र्तक्रिया गर्नु जरुरी छ ।
थुप्रै समस्याहरु छन मोफसल पत्रकारहरुका, नेपाल पत्रकार महासंघले मोफसल पत्रकारका समस्या समाधानका लागि कस्तो भुमिका निर्वाह गरेको पाउनुहुन्छ ?
यसले प्रभावकारी भूमिका निर्वाह गर्न सकेको छैन् । योजनाहरु ल्याएको छ तर कार्यन्वयनमा कमजोरी गरेको छ । पत्रकार महासंघ एउटो एनजिओको भूमिकामा अलमलिएको छ ।
तपाइकंो विचारमा पत्रकारिता के हो ?
समाजको ऐना हो, पत्रकारिता ।
अहिले पत्रकारिता क्षेत्र वद्नामित हुँदैछ, पत्रकारिता क्षेत्रमा लागेकैहरुले दिउँसै जाँड खाएर हल्ला गर्ने, केटी घुमाउन लैजाने, समाचारलाई लिएर मोलमोलाई गर्ने जस्ता प्रबृत्तिहरु पनि देखिएका छन भन्ने आरोप छ, तराईका जिल्लाहरुमा यस्ता समस्या बढीनै देखिएका छन, सप्तरीको अवस्था कस्तो पाउनु भएको छ ?
यथार्थ यही हो । पत्रकारिता पेसा मार्यादाबाहिर गएको छ । एसएसली फेल गर्ने वा कम नम्वर ल्याउनेहरु काम केही नपाएपछि पत्रकारितामा छिरेका छन् । उनीहरुले व्यवसायिक मर्यादा र मर्म बुझेका छैनन् । त्यही कारणले बद्नाम हुँदै गईरहेको छ । पत्रकारितामा नयाँ प्रवेश गराउने बेला अव नसोच्ने हो भने पत्रकारिता गयगुज्रेको पेसामा परिणत हुने निश्चित छ । सप्तरी पनि यसबाट अछुतो छैन् । यस्ता लगत कर्मले इमान्दार र निष्ठापूर्ण पत्रकारिता गर्नेहरुलाई समेत बद्नाम गराएको छ ।
तपाई कत्तिको लाग्नु भा छ, यस्ता कुराहरुमा !
म पैसा कमाउन पत्रकारितामा लागेको होईन । पैसा त ठेक्कापट्टा, व्यापार व्यवसायी केही गरेर कमाउन सकिन्छ । तँ गलत काम गरिस भनेर अहिलेसम्म कुनै माईकलालले औंलो ठड्याउन सक्ने वातावरण बनाएको छैन् । यसैमा मलाई गर्व लागेको छ । म अक्षरको खेती गरेर बाँच्न सक्छु भनेर यो पेसामा आएको मान्छे भएकाले निष्ठापूर्ण यही खेतीबाट मेरो दैनिकी चलेको छ । अहिलेसम्म तस्करी, घुसखोरहरुसँग मिल्नु परेको छैन् ।
तराईको पत्रकारितामा जोखिमका साथसाथै कमाई पनि धेरै राम्रो छ भन्ने सुनिन्छ, कत्तिको कमाउनु भयो ?
पत्रकारिता पेसा स्वभावैले जोखिमको पेसा हो । इमान्दार भएर आफ्नो कर्म निरन्तर गरिरह्यो भने पत्रकारिता गर्नेले पैसा कमाउन सक्छन् । तर तराईका पत्रकारहरु जो तस्कर, घुसखोरीसँग सम्झौता गर्छ उनीहरुले पैसा कमाएका छन् । इमान्दारीताका साथ श्रम बेच्नेहरुले जिविकोपार्जन गरेका छन् । पत्रकारिताबाट जिविकोपार्जन गरिरहेको मान्छे भित्र म पनि पर्छु ।
तपाईको पारिवारिक अवस्था वताउन मिल्छ कि !
आमा, बुवा, एक छोरा, श्रीमति, दाजु भाई छन् ।
तपाईका रुची र चहानाहरु के के हुन ?
अक्षरको खेती गरेर समाज बदल्ने । अर्को सकरात्मक पत्रकारिताबारे पैरवी गर्ने ।
मोफसल पत्रकारिता क्षेत्रमा सुधारका लागि तपाई नेपाल सरकारलाई के सुझाव दिन चाहानुहुन्छ ?
सरकारले मोफसललाई सौतेलो व्यवहार गरिनु हुँदैन । राज्यले दिने सेवा सुविधामा भेदभाव गरिनु हुँदैन । स्थानीय मिडियाको स्तरउन्नतीका लागि सोच्नु पर्छ । मुलुक संघीय राज्यमा जाने अन्तरीम संविधानमा उल्लेख गरिसकेको छ । संघीय राज्यमा स्थानीय मिडिया प्रभावकारी हुने छन् । यसको हेक्का राज्यले राख्नु पर्छ । मोफसलका मिडियालाई मर्न दिनु हुँदैन ।
अन्त्यमा केही भन्न मन लागेको छ ?
मेरा विचारहरुलाई सुृदुरमा फैलाउन सहयोग गर्ने बिम्ब साप्ताहिकलाई हार्दिक आभार व्यक्ति गर्दछु । यसको प्रगतीको कामना पनि । अन्त्यमा मोफसलका पत्रपत्रिकालाई माया गरांै ।उनीहरुको श्रीवृद्धिका लागि पहल गरांै । र पत्रकारिता पेसालाई मर्यादित र व्यवसायिक बनाऔं, धन्यवाद ।
महत्वपूर्ण जानकारी
२०६४ साल चैत्र २८ गते सम्पन्न ऐतिहासिक संबिधानसभाको निर्वाचनमा समानुपातिक तर्फ दलहरुले प्राप्त गरेको मत ः–
१. नेकपा माओवादी — ३१४४२०४ (१००)
२. नेपाली कांग्रेस — २२६९८८३ (७३)
३. नेकपा एमाले — २१८३३७० (७०)
४. मधेशी जनअधिकार फोरम — ६७८३२७ (२२)
५. तराई–मधेश लोकतान्त्रिक पार्टी — ३३८९३० (११)
६. राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी — २६३४३१ (८)
७. नेकपा माले — २४३५४५ (८)
८. नेपाल सद्भावना पार्टी १६७५१७ (५)
९. जनमोर्चा नेपाल — १६४३८१ (५)
१०. नेकपा संयुक्त — १५४९६८ (५)
११. राप्रपा नेपाल — ११०५१९ (४)
१२. राष्ट्रिय जनमोर्चा — १०६२२४ (३)
१३. राष्ट्रिय जनशक्ति पार्टी — १०२१४७ (३)
१४. नेपाल मजदुर किसान पार्टी —७४०८९ (२)
१५. संघीय लोकतान्त्रिक राष्ट्रिय मञ्च —७१९५८ (२)
१६. नेसपा (आनन्ददेवी) —५५६७१ (२)
१७. राष्ट्रि जनमुक्ती पार्टी — ५३९१० (२)
१८. नेपाली जनता दल — ४८९९० (२)
१९. नेकपा एकिकृत — ४८६०० (२)
२०. दलित जनजाती पार्टी — ४०३४८ (१)
२१. नेपाः राष्ट्रिय पार्टी — ३७७५७ (१)
२२. समाजवादी प्रजातान्त्रिक जनता
पार्टी नेपाल —३५७५२ (१)
२३. चुरेभावर राष्ट्रिय एकता पार्टी — २८५७५ (१)
२४. नेपाल लोकतान्त्रिक समाजवादी दल २५०२२ (१)
२५. नेपाल परिवार दल — २३५१२ (१)
दशगजा भनेको के हो ?
नेपालीको दक्षिणी सिमानामा नेपाल र भारतबीचको सिमास्तम्भका रुपमा निर्धारण गरिएको दश गज चौडा जमिनलाई दशगजा क्षेत्र भनिन्छ । सन १८१६ मार्च ३ को सुगौली सन्धि पश्चात नेपाल र भारतको सिमाना छुट्टाउन यसको निर्माण गरिएको हो । यसले भारतको बिहार, उत्तर प्रदेश, तथा उत्तराञ्चल राज्यसंग नेपालको सिमाना छुट्याएको छ ।
ज्यचकभ त्चबमष्लन भनेको के हो ?
चुनावमा आप्mनो पार्टीलाई बिजयी वनाउन बिरोधी पार्टीमाथी गरिने स्तरहिन आक्रमणलाई ज्यचकभ तचबमष्लन भनिन्छ । यसमा बिपक्षी या बिरोधी पार्टीलाई नराम्रो किसिमले आलोचना गर्ने तथा गालीगलौज गर्ने जस्ता निन्दनीय कार्यहरु गरिन्छन ।
हवाई अविस्कारको क्षेत्रमा डाँफे भन्नाले के बुझिन्छ ?
पुल्चोक ईन्जिनियरिङ क्याम्पसका बिद्यार्थीहरुले ३ वर्ष लगातार बनाएको नेपालको पहिलो उड्ने बिमानको नाम डाँफे हो । २ जना मानिस बस्न सकिने यो बिमानको तौल एक सय ४० किलोग्राम रहेको छ । रु. १० लाख लागतमा निर्माण भएको यस बिमानले दुई सय किलोमिटर हवाई दुरी तय गर्न सक्छ । उक्त बिमानको सफल परिक्षण उडान २०६५ साल मंसिर २१ गते गरिएको थियो ।
इउभल ऋष्तथ भन्नाले के बुझिन्छ ?
जुन सहरमा सेना, प्रहरी र युद्धकासामग्री छैनन् त्यस्तो सहरलाई इउभल ऋष्तथ भनिन्छ । यस्तो किसिमको सहरलाई आरक्षित सहर पनि भनिन्छ । — बौद्धिक ज्ञानमालावाट
साहित्य
१. नेकपा माओवादी — ३१४४२०४ (१००)
२. नेपाली कांग्रेस — २२६९८८३ (७३)
३. नेकपा एमाले — २१८३३७० (७०)
४. मधेशी जनअधिकार फोरम — ६७८३२७ (२२)
५. तराई–मधेश लोकतान्त्रिक पार्टी — ३३८९३० (११)
६. राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी — २६३४३१ (८)
७. नेकपा माले — २४३५४५ (८)
८. नेपाल सद्भावना पार्टी १६७५१७ (५)
९. जनमोर्चा नेपाल — १६४३८१ (५)
१०. नेकपा संयुक्त — १५४९६८ (५)
११. राप्रपा नेपाल — ११०५१९ (४)
१२. राष्ट्रिय जनमोर्चा — १०६२२४ (३)
१३. राष्ट्रिय जनशक्ति पार्टी — १०२१४७ (३)
१४. नेपाल मजदुर किसान पार्टी —७४०८९ (२)
१५. संघीय लोकतान्त्रिक राष्ट्रिय मञ्च —७१९५८ (२)
१६. नेसपा (आनन्ददेवी) —५५६७१ (२)
१७. राष्ट्रि जनमुक्ती पार्टी — ५३९१० (२)
१८. नेपाली जनता दल — ४८९९० (२)
१९. नेकपा एकिकृत — ४८६०० (२)
२०. दलित जनजाती पार्टी — ४०३४८ (१)
२१. नेपाः राष्ट्रिय पार्टी — ३७७५७ (१)
२२. समाजवादी प्रजातान्त्रिक जनता
पार्टी नेपाल —३५७५२ (१)
२३. चुरेभावर राष्ट्रिय एकता पार्टी — २८५७५ (१)
२४. नेपाल लोकतान्त्रिक समाजवादी दल २५०२२ (१)
२५. नेपाल परिवार दल — २३५१२ (१)
दशगजा भनेको के हो ?
नेपालीको दक्षिणी सिमानामा नेपाल र भारतबीचको सिमास्तम्भका रुपमा निर्धारण गरिएको दश गज चौडा जमिनलाई दशगजा क्षेत्र भनिन्छ । सन १८१६ मार्च ३ को सुगौली सन्धि पश्चात नेपाल र भारतको सिमाना छुट्टाउन यसको निर्माण गरिएको हो । यसले भारतको बिहार, उत्तर प्रदेश, तथा उत्तराञ्चल राज्यसंग नेपालको सिमाना छुट्याएको छ ।
ज्यचकभ त्चबमष्लन भनेको के हो ?
चुनावमा आप्mनो पार्टीलाई बिजयी वनाउन बिरोधी पार्टीमाथी गरिने स्तरहिन आक्रमणलाई ज्यचकभ तचबमष्लन भनिन्छ । यसमा बिपक्षी या बिरोधी पार्टीलाई नराम्रो किसिमले आलोचना गर्ने तथा गालीगलौज गर्ने जस्ता निन्दनीय कार्यहरु गरिन्छन ।
हवाई अविस्कारको क्षेत्रमा डाँफे भन्नाले के बुझिन्छ ?
पुल्चोक ईन्जिनियरिङ क्याम्पसका बिद्यार्थीहरुले ३ वर्ष लगातार बनाएको नेपालको पहिलो उड्ने बिमानको नाम डाँफे हो । २ जना मानिस बस्न सकिने यो बिमानको तौल एक सय ४० किलोग्राम रहेको छ । रु. १० लाख लागतमा निर्माण भएको यस बिमानले दुई सय किलोमिटर हवाई दुरी तय गर्न सक्छ । उक्त बिमानको सफल परिक्षण उडान २०६५ साल मंसिर २१ गते गरिएको थियो ।
इउभल ऋष्तथ भन्नाले के बुझिन्छ ?
जुन सहरमा सेना, प्रहरी र युद्धकासामग्री छैनन् त्यस्तो सहरलाई इउभल ऋष्तथ भनिन्छ । यस्तो किसिमको सहरलाई आरक्षित सहर पनि भनिन्छ । — बौद्धिक ज्ञानमालावाट
साहित्य
भाउजुको सिँउदो
अग्नी बगेको खोला म तरुँ कसरी
पटक–पटकको विश्वासघात हरुँ कसरी
पानीको थोपा न हो यो जिन्दगी
बादल बन्न नपाउँदै म झरुँ कसरी
कण कणमा खोज्दैछु म आफ्नो नेपाल
बुद्धकोसामना अहो म गरुँ कसरी
हरेस खाएँ जब भाउजूको सिन्दुर पुछियो
आमाको रित्तो काख म भरुँ कसरी
जलिरहेछ मन आज आफन्तको पीडाले
शरीर निष्प्राण नहुदै कफनमा चढु कसरी
बलेका घरमा लाश खोज्दैछन् बुबा एक्लै
सहयोगी हात बढाउन अघि म सरुँ कसरी
स्वर्गसरि गाउँवस्तीको यस्तो भो हाल आज
जानी जानी त्यो नर्कमा म पनि परुँ कसरी
हेमन्ती जोशी
हाल कैलाली
मनहरु जित्न सके गजल संग्रह
पटक–पटकको विश्वासघात हरुँ कसरी
पानीको थोपा न हो यो जिन्दगी
बादल बन्न नपाउँदै म झरुँ कसरी
कण कणमा खोज्दैछु म आफ्नो नेपाल
बुद्धकोसामना अहो म गरुँ कसरी
हरेस खाएँ जब भाउजूको सिन्दुर पुछियो
आमाको रित्तो काख म भरुँ कसरी
जलिरहेछ मन आज आफन्तको पीडाले
शरीर निष्प्राण नहुदै कफनमा चढु कसरी
बलेका घरमा लाश खोज्दैछन् बुबा एक्लै
सहयोगी हात बढाउन अघि म सरुँ कसरी
स्वर्गसरि गाउँवस्तीको यस्तो भो हाल आज
जानी जानी त्यो नर्कमा म पनि परुँ कसरी
हेमन्ती जोशी
हाल कैलाली
मनहरु जित्न सके गजल संग्रह
जिउदो लास
श्वास फेरेर मात्रै के भो ?
खाना पचाएर मात्रै के भो ?
लुगा लगाएर मात्रै के भो ?
मानवता मानवीय धर्म छैन ।
देश र जनातको वारेमा कसैले सोच्या छैन,
यस्ता मृतलाई पनि कसरी जीवित भन्ने,
यस्तो जीवन त केवल जिउदो लास
शान्तिपूर्वक काम गर्न पाईदैन
स्वतन्त्रता पूर्वक जीवन जिउन पाईदैन
राष्ट्रको वारेमा त कहाू आफ्नै वारेमा पनि सोच्न सकिदैन
यस्तो जिन्देगी पनि के जिन्दगी ?
केवल जिउदो लास
फाईदा लिने को ? थाह छैन
व्यर्थै त जनताले पो मर्नु प¥यो
हत्या हिंसा स्वदेशमा गर्नेले त गर्नु ग¥यो
यस्तो जिन्देगीलाई कसरी पूर्णता दिने ?
केवल जिउदो लास
आखिर जनताले पो के पाए ?
के पाउछन ?
काले आए पनि उस्तै, माले आएपनि उस्तै
हुदाूहुदाू त एक गाूस खान नपाउने पनि भईसके
यो कस्तो देश जनतामा पिडा मात्र
जीवन जिउदो लास
भन्छन सवै जनताको लागि
वजेट खान्छन जनताकै नाम लिएर
द्वन्द्व गर्छन जनताकै नाम लिएर
तर हे जनता हाम्रा लागि सवै उस्तै
हामी दुःखी यो युगमा जन्मिने जिन्देगी जिउदो लास ।
खाना पचाएर मात्रै के भो ?
लुगा लगाएर मात्रै के भो ?
मानवता मानवीय धर्म छैन ।
देश र जनातको वारेमा कसैले सोच्या छैन,
यस्ता मृतलाई पनि कसरी जीवित भन्ने,
यस्तो जीवन त केवल जिउदो लास
शान्तिपूर्वक काम गर्न पाईदैन
स्वतन्त्रता पूर्वक जीवन जिउन पाईदैन
राष्ट्रको वारेमा त कहाू आफ्नै वारेमा पनि सोच्न सकिदैन
यस्तो जिन्देगी पनि के जिन्दगी ?
केवल जिउदो लास
फाईदा लिने को ? थाह छैन
व्यर्थै त जनताले पो मर्नु प¥यो
हत्या हिंसा स्वदेशमा गर्नेले त गर्नु ग¥यो
यस्तो जिन्देगीलाई कसरी पूर्णता दिने ?
केवल जिउदो लास
आखिर जनताले पो के पाए ?
के पाउछन ?
काले आए पनि उस्तै, माले आएपनि उस्तै
हुदाूहुदाू त एक गाूस खान नपाउने पनि भईसके
यो कस्तो देश जनतामा पिडा मात्र
जीवन जिउदो लास
भन्छन सवै जनताको लागि
वजेट खान्छन जनताकै नाम लिएर
द्वन्द्व गर्छन जनताकै नाम लिएर
तर हे जनता हाम्रा लागि सवै उस्तै
हामी दुःखी यो युगमा जन्मिने जिन्देगी जिउदो लास ।
No comments:
Post a Comment