Monday, September 28, 2015

बिम्ब नेपाली साप्ताहिक, मिति २०७२ साल असाेज १२ गते मंगलवार

xfdL g]kfnLx?df h'g;'s} If]qdf klg sfd u/]/ b]vfpg ;Sg] cj:yf 5 / ;kmn klg x'g ;lsG5 . gofF k|ljlw / gofF If]qx?df xfdL hfg}k5{ . d'VotM xfdLdf k|lta4tf, nugzLntf, cfF6 / ;fx; rflxG5 .
g]kfn ;/sf/
;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno
;"rgf ljefu
d'Vo ;dfrf/
cv08 eof], cj /fhwfgLsf nflu n8\5'
nfdf] ;do;Dd jGb /x]sf] lbkfon ladfg:ynsf] :t/f]GgtL x'g]
g]skf Pdfn]sf s]Gb|Lo a}slNks ;b:o Pj+ ;f+;b k|]djxfb'/ cfn]du/n] gofF ;+lawfgdf ;'b"/klZrdsf] ;+/rgf cv08 /x]sf] jtfpFb} cj k|b]z g+= & sf] /fhwfgL lbkfon sfod ug{sf nflu n8\g] jtfPsf 5g .
nfdf] ;dob]lv jGb /x]sf] lbkfon ladfg:ynsf] :t/pGglt / dd{t ;'wf/sf nflu ko{6g tyf gful/s p8\8og k|flws/0fsf al/i7 O{lGhlgo/ afns[i0f /]UdLsf ;fy 8f]6L k'u]sf ;f+;b cfn]n] ;f] s'/f jtfPsf x'g . pBf]u jfl0fHo ;+3 8f]6Låf/f ladfg:ynd} cfof]hgf ul/Psf] 5nkmn sfo{qmddf af]Nb} cfn]n] cfkm'n] ;'b"/klZrd Ps k|b]z geP ;ef;b\ kbjf6 /fhLgfdf u/]/ hgtfsf] lardf cfpg] s;d vfPsf] jtfpFb} cfkm\gf] pQm k|ltj4tf k'/f ePsf]  jtfP . …d}n] ;+lawfg;efsf] lgjf{rgd} ;'b"/klZrd Ps k|b]z / To;sf] /fhwfgL lbkfon eg]/ Jofg/d} /fv]/ lxF8]sf] lyPFÚ cfn]n] eg] …cj /fhwfgLsf nflu n8fO{ n8\5', To;sf nflu ;xsdL{ ;f+;b Ho"x?, oxfFsf] gful/s ;dfh, ;~rf/sdL{, :yfgLojf;Lx?, /fhgLlts bn ;j}sf] kxn x'g' h?/L 5 .Ú
nfdf] ;dob]lv aGb /x]sf] lbkfon ladfg:yn ;'rf? x'g' kg]{ eGb} :yfgLojf;Lx?n] p7fg u/]sf] d'4fnfO{ ;Djf]bg ug{sf nflu cfkm'n] k6s k6s k|of; u/]sf] jtfpFb} gful/s p8\8og k|flws/0fn] cj of] ladfg:ynsf] :t/ pGglt ug{ nfu]sf] jtfP . ;f+;b cfn]n] ltxf/leq} lbkfondf k/LIf0f p8fg x'g] jtfP . ladfg lgoldt ug{sf nflu :yfgLojf;Lx?n] klg ;xof]u ug'{ kg]{ cfn]sf] egfO{ lyof] . pgn] lbkfon /fhwfgL jgfpgsf nflu klg ladfg:yn k'jf{wf/ x'g] jtfP .
sfo{qmddf k|flws/0fsf al/i7 O{lGhlgo/ /]UdLn] b]ze–/Lsf] ;j}eGbf ;fgf] ladfn:yn lbkfon ladfg:yn ePsf] hfgsf/L lbP . pgn] eg] …ladfg :ynsf] wfjgdfu{sf] nDjfO{ sDtLdf kfFr ;o %) ld6/ x'g' kg]{ x'G5, t/ lbkfon ladfg :ynsf] wfjgdfu{sf] nDjfO{ hDdf rf/ ;o %) ld6/ dfq} 5 .Ú o; ladfg:ynsf] If]dtf a9fpgsf nflu hldg :yfgLojf;Lx?n] pknJw u/fpg' kg]{ larf/ JoQm ub}{ /]UdLn] o; jif{ ladfg:ynsf] dd{t / :t/ pGgltsf nflu b'O{ s/f]8 %) nfv /sd lalgof]hg ePsf] jtfP . pgn] eg] …o;sf] k"j{ ;DefJotf cWoogsf nflu xfdL cfPsf 5f}+, oxfFx?n] hldg pknJw u/fpg' eof] eg] kmfu'g b]lv :t/f]GgtLsf] sfd cuf8L j9\5 .Ú wfjgdfu{ lkr ug]{, 6fj/ jgfpg], 3]/jf/ ug]{ nufotsf sfo{x? ul/g] /]UdLn] hfgsf/L lbP . pgn] eg] …tTsfnsf nflu s]xL dd{t u/L ltxf/;Dd ladfg rNg ;Sg] jgfpF5f}+ .Ú ladfg ;'rf? ug]{ sfo{ k|flws/0fsf] geO{ Po/nfO{G;x?sf] x'g] ePsf sf/0f ;f+;b\ Ho"x?n] / ;/sf/n] kxn ug'{ kg]{ jtfpFb} /]UdLn] eg] …t/ ladfg:yn ltxf/leq} p8fg eg{ of]Uo jgfO{g]5 .Ú
8f]6Lsf k|d'v lhNnf clwsf/L o1/fh jf]x/fn] o; If]qsf] ko{6sLo lasf;sf nflu lbkfon ladfg:yn ;~rfngdf cfpg' clt cfjZos ePsf] jtfP . pgn] ladf:ynsf] :t/pGgtLsf nflu cfjZos hUuf pknJw u/fpg :yfgLo–jf;Lx?nfO{ cfu|x ub}{ o; If]qsf] ko{6sLo / ef}lts lasf;sf nflu cfkm' klg ;lqmo x'g] jtfP .
sfo{qmddf g]kfnL sf+u|]; 8f]6Lsf sfo{jxfs ;efklt /fdk|;fb pkfWofo / g]skf Pdfn] 8f]6Lsf k"j{ cWoIf gf/b dnf;Ln] lbkfon /fhwfgL x'g' kg]{ s'/fdf hf]8 lbPsf lyP . pgLx?n] ladfg:yn tTsfn ;'rf? x'g' kg]{ ;d]t dfu /fv]sf lyP .
;DkfbsLo
z'e xf];\ of] ofqf
nfdf] ;dob]lv k|of]ulxg /x]sf] lbkfon ladfg:yn ;'rf? ug{sf nflu ko{6g tyf gful/s p8\8og k|flws/0fn] sfo{ yfngL u/]sf] 5 . cj of] ladfg:yndf s'g} lbg ladfg cfpnf / < eGg] k|Zg ug]{ cj:yfdf k'lu;s]sf :yfgLojf;Lx?df ladfg:ynsf] dd{t / :t/f]GgtL x'g] s'/fn] Ps vfnsf] cfz hufPsf] 5 . k|flws/0fsf] of] ladfg Nofpg] ofqf ;kmn xf]; eGg] sfdgf 5 .
of] ladfg:yn ;~rfng ug]{ k|of; gf}nf] eg] xf]O{g . /fhfsf] k|To]If zf;gsf] ;dodf tTsfnLg If]qLo k|zf;s u0f]z z]/rgn] klg of] ladfg:ynsf] lgoldttf / :tf/f]GgtLsf nflu lgs} kxn u/]sf x'g . pgL lg/+s'z /fHo;Qfsf b't jg]/ ;'b"/–klZrddf cfPsf h?/ lyP t/ pgn] o; If]qsf] lasf;df rfF;f] eg] b]vfPs} x'g . Toltj]nf nf]stGq dfGg] gful/s, /fhgLlts bnx? / gful/s ;dfh Tof] ;Qfsf] la?4df ePsf sf/0f z]/rgn] vf;} s]xL ug{ ;s]gg\ . t/klg o; If]qsf afl;Gbfn] pgsf] k|of;sf] cjd'Noog ug'{ /fd|f] x'Fb}g .
nf]stflGqs ;/sf/sf] kfnfdf cfPsf csf{ If]qLo k|zf;s cfTdf/fd kf08]n] klg of] ladfg:yn ;"rf? ug{sf nflu u/]sf] w]/} 7'nf] s;/t jfn'jfsf] kfgL h:t} eof] . pgL klg ;'b"/–klZrd]nL hgtfn] :d/0f ug'{ kg]{ JolQm x'g . o; If]qsf] lasf;sf nflu pgn] klg gofFgofF of]hgf jgfP . pgn] cfkm'n] kfPsf] lhDd]jf/L cg';f/ cfkm\gf] sfo{sfnsf] clwsf+; ;do o;} If]qdf latfP . pgL cl3 / pgL kl5sf If]qLo k|zf;sx?n] Tolt klg ug{ ;s]sf 5}gg\ . clxn]sf If]qLo k|zf;snfO{ hfFRg' afFsL 5 . t/ of] ladfg:yn ;~rfngdf Nofpg kf08] klg c;kmn /x] .
Plss[t g]skf dfcf]jfbLsf hNbfaNbf g]tf tyf tTsfnLg ko{6g dGqL nf]s]Gb| lai6 du/n] @)^( ;fndf 8f]6Ld} cfP/ Ps xKtfleq lbkfon ladfg:ynnfO{ ;~rfngdf Nofpg] k|ltj4tf JoQm u/] . t/ pgsf] Tof] k|ltj4tf s0ff{nL jf/Lg} /x\of] . pgL cfkm' t s0ff{nL t/]/ /fhwfgL k'u] . k|ltj4tf ;fob s0ff{nLd} jufP . cfkm'n] k|ltj4tf u/]sf] s/Lj Psjif{kl5 pgL km]/L 8f]6L cfP Ps lbgdf nflu ladfg xfo/ u/]/ .
clxn] km]/L Pdfn] g]tf Pj+ ;f+;b k|]djxfb'/ cfn]du/ nfu]sf 5g ltxf/leq ladfg ;~rfngdf Nofpg] eg]/ . pgn] s] s] u/] ladfg:yn ;~rfngdf Nofpgsf nflu, To;sf] lx;fj 8f]6]nL hgtfn] clxn] ug]{ 5}gg\ . h'g lbg b]lv lgoldt ?kdf ladfg ;~rfngdf cfpg]5 Tof] lbg cfn]n] klg kSs} h; kfpg] 5g t/ ladfg ;~rfngsf nflu lautdf ePsf k|of;x? h:t} of] k|of; klg lakmn x'G5 eg] cfn]n] klg ;:tf] nf]slk|otfsf nflu of] ;j} gf6s u/]sf x'g eGg] cf/f]k nfUbf c:jefljs dfGg' kg]{ sf/0f 5}g .
v}/, k|of; ePsf] 5 . k|flws/0fn] ah]6 klg lalgof]hg u/]sf] 5 . cWoog u/]/ of]hgf jgfpg] r/0fdf klg 5 t/ k|flws/0fsf] sfd ladfg:ynsf] dd{t ul/lbg] xf], :t/f]GgtL ul/lbg] xf] / k/LIf0f p8fg;Dd el/lbg] xf] . Tof] b]lv jfx]s k|flws/0fn] lgoldt ladfg ;~rfng ug{ ;Sb}g . lgoldt ladfg ;~rfngsf nflu g]kfn Po/nfO{G; jf cGo gLlh If]qsf Po/nfO{G;x?n] tof/ x'g' kg]{ x'G5 . pgLx? tof/ x'gsf nflu oxfF ofq'x? kfpg' k¥of] . ofq'x? kfpgsf nflu o; If]qdf ko{6sLo cfsif{0f a9fpg' k¥of] . To;kl5 dfq} ladfg ;'rf? x'g ;S5 . o;sf nflu s;}nfO{ u'xf/ ug'{ eGbf klg xfdLx?n] cfwf/ tof/ ug'{ kg]{ b]lvG5 . o; If]qsf] ko{6sLo lasf;sf nflu rflxg] k"jf{wf/x? xfdL cfkm}n] tof/ ug'{ kg]{ x'G5 . cGoyf s;}n] cfP/ xfd|f nflu w]/} ul/lbg] jfnf 5}g .
yk ;dfrf/
8fS6/ ;fx]jn] pkxf/ lbPsf] hLjg
…la/fdL kbf{ t cj cfkm' klg jfFR5' ls afRb}g eGg] nfu]sf] lyof] t/ 8fS6/ ;fx]jn] jrfpg' eof] . d]/f] gofF hLjg / of] 5f]/f] t 8fS6/ ;fx]jn] pkxf/ lbP h:t} 7fg]sL 5' .Ú
8f]6L lhNnf vfltj8f ufla;–^, v'Nn]vLsL @@ jifL{of nIdL af]u6L s/Lj @) lbg klxn] 8f]6L lhNnf c:ktfndf cfO{g . pgL ;'Ts]/L lyO{g t/ k|;'ltsf nflu pgL c:ktfn cfPsL lyO{gg\ . :jf:Yodf ulDe/ ;d:of b]lvPkl5 pgL cflQP/ :jf:Yo ;+:yf k'u]sL lyO{g .
…lk;fjjf6 /ut jUg yfNof], clg cflQP/ cfPFÚ nIdLn] elgg\ …d cfkm} klg afFRg] cfzf lyPg t/ 8fS6/ ;fx]jx?n] jrfpg' eof] .Ú o; cl3 b'O{ k6s ue{ktg eP/ jRrf v;]kl5 nIdLnfO{ cj cfdf jGg ;Sb}g ls eGg] lrGtf klg nfu]sf] lyof] . t/ clxn] pgL v'zL l5g / lrlsT;sx?nfO{ wGojfb klg lblG5g .
pgsf] ;Nolqmofjf6 aRrf hlGdPsf] 5 . …gftL kfPF c:ktfnd} Gjf/g klg eof]Ú nIdLsL ;f;' b'uf{ jf]u6L elG5g\ …a'xf/Ln] gofF hLjg kfO{g, c:ktfnjf6} gftL klg jf]s]/ hfFb}5' .Ú c:ktfn cfpFbf a'xf/L klg kms]{/ cfpFlbgg\ ls eGg] lrGtfsf ;fy cfPsL b'uf{ 3/ kmls{Fbf t lgs} v'zL b]lvlG5g . gftLsf] gfd klg …cf/]gÚ /fv]sf] jtfpFb} b'uf{n] elgg\ …xfdL u/Lj dfG5] of] c:ktfndf pkrf/ gePsf] eP cGt uP/ pkrf/ ug{ ;Sg] cj:yf lyPg, a'xf/L / gftL b'j} u'dfpg' kYof]{ t/ oxfF 8fS6/ ;fx]jx?n] lgs} ;xof]u ug'{ eof], v'zL nfUof] .Ú
:jf:YosdL{x?sf] Jojxf/jf6 lgs} k|efljt ePsL nIdLn] ;w}+e/L ;j} la/fdL;+u o:t} Jojxf/ u/] /fd|f] x'g] ;'emfj klg lblG5g .
o:tf] vfnsf] s]z hf]lvdk"0f{ x'g] ePklg cfkm'x?n] ;kmn pkrf/ u/]sf]df ;Gtf]if JoQm u5{g nIdLsf] pkrf/df ;+nUg 8f]6L c:ktfnsf lrlsT;s 8f= lht]Gb| sF8]n . …pxfF a]yfF nfu]/ cfpg' ePsf] lyof]Ú 8f sF8]nn] eg] …pxfFsf] ;d:of a'em\b} hfFbf lk;fj r'lxg] / lk;fjjf6 /ut cfpg] /x]5, xfdLn] k|of; u¥of] / ;kmn klg eof}+ .Ú hfFrsf qmddf nIdLsf] kf7]3/ km'6]sf] / lk;fj y}nL klg km'6]sf] kfO{Psf]] jtfpFb} 8f sF8]nn] eg] …o:tf] ;d:ofx? w]/} sd b]lvg] u5{ / of] hf]lvdk"0f{ klg xf] .Ú pgn] eg] …o:tf] cj:yfdf cfdfnfO{ t Tolt hf]lvd x'Fb}g t/ jRrfnfO{ jrfpg uf¥xf] k5{, t/klg of] s]zdf cfdf / aRrf b'j} :j:y 5g .Ú
nIdLsf] kf7]3/ klg …l/se/Ú ePsfn] pgL km]/L cfdf jGg ;Sg] pkrf/df ;+nUg csf{ lrlsT;s 8f df]lxt cf]emf jtfpF5g . …s'g} ;d:of cfpF5 ls eg]/ cfkm'x?n] !$ lbg;Dd lk;fj y}nLdf kfO{k /fv]/ x]/]sf] jtfpFb} pgn] eg] …cj nIdLnfO{ s'g} k|sf/sf] ;d:of 5}g, pgL k"0f{ ?kdf :j:y l5g .Ú
o;}lar Ps PrcfO{eL ;+qmldtsf] xlg{ofsf] ;Nolqmof ;d]t ul/Psf] 8f cldt emfn] hfgsf/L lbPsf 5g . pgn] eg] …xfdLn] s'g} e]befj gu/L ;'/lIft tl/sfn] ;+qmldtnfO{ ;d]t ;]jf lbPsf 5f}+ .Ú
ef/tLo em08f hnfO{of]
Plss[t g]skf dfcf]jfbL lgs6 laBfyL{ ;+u7g clvn qmflGtsf/L 8f]6Ln] ;f]daf/ a]n'sf ef/tLo k|wfgdGqL g/]Gb| df]bLsf] k'Tnf bxg ug'{sf ;fy} ef/tLo em08f ;d]t hnfPsf] 5 .
g]kfnsf] ;+lawfg @)&@ hf/L eP nuQ} ef/tn] ;+lawfg k|lt b]vfPsf] c;Gt'i6L / gfsfdf nufPsf] c3f]lift gfsfaGbLn] ef/tLo k|wfgdGqL g/]Gb| df]bLsf] ;j{q la/f]w eO/x]sf a]nf 8f]6Ldf klg la/f]w ePsf] xf] .
lhNnf ;b/d'sfd l;nu9Ldf lhNnf k|x/L sfof{no cuf9L rf]sdf ef/tLo em08fsf ;fy} k'Tnf hnfPsf] xf] . sf]if;efnfO{ ;Daf]wg ub}{ clvn qmflGtsf/Lsf cWoIf /fdjxfb'/ v8sfn] ef/tLo gf+uf] x:tIf]k aGb ug'{ kg]{ atfP .
g]kfn e|d0fsf qmddf CifLdg lnP/ ;+lawfg lgdf{0fdf nfUg bnx?nfO{ ;'emfa lbg]  ef/tLo k|wfgdGqL df]bLn] ;+lawfg hf/L x'Fbf gs/fTds k|ltlqmof lbO{/x]sf 5g . 
ef/tLo k|wfgdGqL df]bLsf] 8f]6Lsf ufpF–ufpFdf k'Tnf bxg ul/Psf] 5 . /fli6«o hgdf]rf{ 8f]6Lsf] cfAxfgdf lhNnfdf e'ld/fhdf08f}+, ltvfQ/, skNn]sL / b'uf{df08f}+ ufla;df la/f]w ¥ofnL ;lxt k'Tnf bxg ul/Psf] xf] .
ef/tLo x:tIf]ksf la?4 /fli6«o hgdf]rf{n] laleGg sfo{qmd ub}{ cfPsf] 5 . ef/tLo x:tIf]k la?4 lg/Gt/ cfGbf]ng ug]{ /fli6«o hgdf]rf{ 8f]6Lsf ;lra s]zagfy of]uLn] atfP . of]uLn] eg] æe'kl/a]li7t b]zdfyL gfsfaGbL u/]/ ef/tn] cGt/fli6«o sfg'gsf] ;d]t pn+3g u/]sf] 5, of] cGt/fli6«o d'2f xf] .Æ
ef/tn] g]kfndfyL c3f]lift ?kaf6 nufPsf] gfsfaGbL ef/t ;'/Iff kl/ifb\df hfgsf nfuL ;+o'Qm /fi6« ;+3sf] of]Uo gePsf] rrf{ eO/x]sf] 5 . ef/tsf] kl5Nnf] xs{tsf] ;a{q la/f]w eO/x]sf] 5 .

b'gf6k/L pTkfbg z'?
ufO{ e}F;Lsf] uf]7df dn agfpgsf nfuL k|of]u x'g] ;fnsf] kftsf] b'gf 6k/L jGg yfn]kl5 /fgfufpF ufla;sf :yfgLo b+u k/]sf 5g . pgLx? eG5g æxfdLn] ;fnsf] kft laqmL u/]/ cfDbfgL x'G5 eGg] slxNn} ;f]r]sf lyPgf}F, ubf{ x'Fbf] /x]5 eGg] 7'nf] l;sfO{ ePsf] 5 .Æ
ax';/f]sf/jfnf jg sfo{qmd cGt/ut /fgfufp+ ufla;df ;~rflnt b'gf6k/L pBdaf6 pTkfbg z'? ul/Psf] 5 . k/Dk/fut ?kdf xftn] l;Gsfaf6 pTkfbg ul/b} cfPsf]df d]l;gaf6 pTkfbg x'g yfn]sf] s'/f pBd Aoj:yfkg ;ldltsf cWoIf o1 kfsL{n] hfgsf/L lbP .
pTkfbg ePsf b'gf 6k/Lsf] s]lx lbg cl3 pBdL, Aoj;foL, Aofkf/L tyf ;/f]sf/jfnflardf uf]i7Lsf] cfof]hgf ul/ ahf/sf] laZn]if0f ;d]t ul/Psf] lyof] . 8f]6L lhNnfsf] /fgfufp+, 5ltjg, a5}{gdf b'gf 6k/L pBd ;~rfng eO{/x]sf] ax';/f]sf/jfnf jg sfo{qmd 8f]6Lsf ;+of]hs hgs cfrf{on] hfgsf/L lbP .
5f]6s/L ;dfrf/
afnssf] /x:odo d[To'
8f]6L n8fu8f ufla;–! sf ( aifL{o afns ?b|f; las 3/ glhs}sf] h+undf d[t ca:yfdf e]l6Psf 5g .
cfO{taf/ ufO{a:t' r/fpg h+un uPsf las ;fFem 3/ gkmls{Pkl5 vf]hL x'Fbf a/d'08] ;fd'bflos agdf d[t ca:yfdf e]l6Psf] kl/jf/sf ;b:on] hfgsf/L lbPsf 5g .
afnssf] 6fpFsf], cg'xf/ / afFof  xftdf rf]6 /x]sf] lhNnf k|x/L sfof{no 8f]6Ln] hfgsf/L lbPsf] 5 . za vf]Nrf]df e]l6Psf] k|x/L lg/LIfs af]w /fh cf]emfn] hfgsf/L lbP .
afnssf] xTof ePsf] x'g ;Sg] k|x/Lsf] k|f/lDes cg'dfg 5 .

kl/rofTds sfo{qmd
efb| @^ ut] ;DkGg 8f]6L pBf]u jfl0fHo ;+3sf] lgjf{rgjf6 lgjf{lrt sfo{ ;ldltn] ;/f]sf/jfnfx?aLr kl/rofTds sfo{qmd u/]sf] 5 .
z'qmjf/ ;DkGg pQm kl/rofTds sfo{qmddf ;+3n] cfufdL lbgx?sf nflu ;/f]sf/jfnf;+u ;'emfj ;d]t ;+sng u/]sf] lyof] . ;f] qmddf ;/f]sf/jfnfx?n] pBf]u jfl0fHo ;+3n] ;lqmo gful/s ;dfhsf] e'ldsf lgjf{x ug'{ kg]{, jhf/df eO{/x]sf] d'Nodf clgoldttf /f]Sg' kg]{, Jofkf/Lx?nfO{ pkef]Qmfd}qL jgfpg' kg]{ ;'emfj lbPsf lyP . ;'emfjbftfx?n] ;'b"/klZrd dxf]T;j lgoldt ?kdf ;~rfng ug'{ kg]{ nufotsf ;'emfj lbPsf 5g .

v]n ;dfrf/
PGkmfsf # pkfWoIf avf{:t
n ;]tf]kf6L cgnfO{gjf6
clvn g]kfn km'6an ;+3 PGkmfn] c;Gt'i6 /x]sf pkfWoIf qonfO{ cfufdL ;fwf/0f;ef;Ddsf nflu avf{:t u/]sf] 5 .
PGkmfsf] ;f]daf/ a;]sf] a}7sn] sdf{ l5l/ª z]kf{, ljhogf/fo0f dfgGw/ / lszf]/ /fO{nfO{ avf{:t u/]sf] xf] . ;b:o k+sh g]DjfªnfO{ klg cfufdL ;fwf/0f;ef ;Ddsf nflu avf{:t ug]{ lg0f{o a}7sn] u/]sf] PGkmfsf l;Ocf] OG›dfg t'nfw/n] ;]tf]kf6LnfO{ hfgsf/L lbP .
PGkmf ljwfg cg';f/ pgLx?nfO{ avf{:t ul/Psf] pgn] atfP . ;fwf/0f;ef eg] PGkmfsf] ca a:g] a}7sn] to ug]{5 . PGkmf lj?4 nfu]sf] cleof]udf pgLx?nfO{ avf{:t ul/Psf] pgn] atfP . pgsf cg';f/ pgLx? nfdf] ;dob]lv PGkmf a}7sdf ;d]t cfPsf lyPgg\ .
a}7sn] pgLx?sf] :yfgdf d0fL s'jF/, ;Gtf]if v8\sf / jL/axfb'/ v8\sfnfO{ pkfWoIfdf dgf]gog u/]sf] 5 . l/Qm /x]sf] ;b:o kbdf c?0fdfg hf]zLnfO{ rog ul/Psf] 5 . To:t} a}7sn] l/Qm /x]sf] pkfWoIf kbdf g/]G› >]i7nfO{ dgf]gog u/]sf] 5 .
pkfWoIf nlnts[i0f >]i7sf] s/]G6 nfu]/ d[To' ePkl5 ;f] kb l/Qm lyof] . cWoIf u0f]z yfkfn] cfly{s lxgfldgf u/]sf] eGb} pgLx?n] ;+;bLo ;ldlt, cbfnt u'xf/]sf lyP . t/ tL lgsfoaf6 klg  lxgfldgf u/]sf] k''li6 gePkl5 yfkf PGkmfdf kmls{sf 5g\ . cg';Gwfgdf ;xh xf]; eGg] x]t'n] yfkfn] # dlxgf PGkmfaf6 labf ;d]t lnPsf lyP .

cj /f]lxt /fli6«o lnudf b]lvg]
/fli6«o km'6an 6f]nLsf /Ifs /f]lxt rGbnfO{ ca 3/]n' lnudf b]Vg kfOg] ePsf] 5 . Jofj;flos v]n hLjgsf nflu emG8} rf/ jif{b]lv ljb]zdf /x]sf /f]lxt /fli6«o lnusf] t];|f] :yfgdf /x]sf] nIdL x'G8fO{ dgfª d:of{ª\bL Snaaf6 v]Ng] tof/Ldf 5g\ .
/fh'sfhL zfSosf] k|lzIf0fdf /x]sf] dgfª;Fu /f]lxtn] cfOtaf/ k|lzIf0f u/]sf lyP . dgfª ;|f]tsf cg';f/ /f]lxtsf] OG8f]g]l;og Snaaf6 OG6/g];gn 6«fG;km/ ;l6{lkms]6 -cfOl6;L_ gcfOk'u]sf]n] cflwsfl/s ?kdf ;Demf}tf gePsf] xf] .
dgfªn] PGkmf Ps]8]dLsf pTkfbg /f]lxt;Fu c;f]h #) ut] ;Ddsf] nflu ;Demf}tf ug]{ tof/L u/] klg /sd v'nfPsf] 5}g . /fli6«o 6f]nLsf lgoldt ;b:o /f]lxtn] @)^^÷^& sf] l;hgdf dl5G› Snaaf6 3/]n' lnudf Ú8]Ao"Ú u/]sf lyP . ToxL jif{ pgL lnusf] pTs[i6 /Ifs r'lgPsf lyP . To;kl5 pgn] ef/tsf] lxGb':tfg P/f]gf]l6S; lnld6]8af6 af6 b'O{ l;hg cfOlnu   vn] . kl5Nnf] b'O{ jif{ pgL OG8f]g]l;ofdf Jofj;flos km'6an v]Nb} lyP . t/, lkmkmfn] cGtl/s ljjfbdf km;]sf] OG8f]g]l;ofnfO{ h'gdf k|ltaGw nufPkl5 km'6an ultljlw 7Kk 5g\ .
rnlrq÷dgf]/~hg
cfof] …uf]/]Ú sf] lutL PNjd 
n lkmNdL vj/ 
rnlrq …uf]/]Úsf PNad ;fj{hlgs ul/Psf] 5 . /fhwflgsf] dxf/fhuGhdf cfof]lht Ps cgf}krfl/s sfo{qmdf lkmNdsf] PNad ;fj{hlgs ul/Psf] xf] . n]vs lgb]{zs cf]d k|lts u'?ª / kqsf/ ;fg' sfhL dxh{gsf ;fydf ;+uLtsf/, uLtsf/ / ufos uflosfn] ;+o'Qm ?kdf cl8of] ladf]rg u/]sf lyP .
sfo{qmddf ;+uLtsf/ lasfz rf}w/L / uLtsf/ z+s/ clwsf/L 3fonn] uLtsf af/]df hfgsf/L u/fPsf lyP . ;'o{ lhl;sf] k|:t'lt rnlrq uf]/]nfO{ ?kf lhl;n] lgdf{0f u/]sL x'g\ . rnlrqdf lblnk /fodfemL, cg' zfx, /fs]z s'df/ /fO, cleif]s lu/L, ladnf lu/L, ;'/la/ kl08t, dfwj kl08t nufotsf snfsf/sf] clego /x]sf] 5 .
;fy} laz]if e'ldsfdf v':j' v8\sfsf] klg clego /x]sf] 5 . rnlrqnfO xl/gf/fo0f rf}w/Ln] lvr]sf x'g\ eg] 4Gb lgb]{zg k|lbk v8\sfn] u/]sf 5g\ . rnlrqsf uLtdf sf]l/of]u|flkm /la sfsL{ / /fd a'9fyf]lsn] u/]sf 5g\ . rnlrqsf uLtdf lgTof lzjf, P]lg >]i7, h'gf k|;fO{, /lGht s'df/ ;xgL, 8]la8 z+s/ / lasfz  rf}w/Lsf] cfjfh ;'Gg ;lsg] 5 . rnlrqsf] l/lnh ldlt eg] to        ul/Psf] 5}g .

ef/tLo rnlrqdfyL k|ltjGw
c;f]h # ut] hf/L ePsf] g]kfnsf] gofF ;+lawfgdfyL ef/tn] cgfjZos c;Gt'li6 hgfPkl5 g]kfn–ef/taLr ;DjGw lr;f] x'Fb} uPsf] 5 . ef/tn] c3f]lift gfsfjGbL u/]sf] 5 eg] g]kfndf ef/tLo k|wfgdGqL g/]Gb| df]bLsf] k'Tnf / ef/tLo lt/Ëf hnfpg] sfd eO{/x]sf] 5 . ;fdflhs ;~hfndf ef/t ;/sf/la?4 gsf/fTds cleJolQmx? ;fj{hlgs x'g yfn]sf 5g .
la/f]wsf] l;nl;nf rnlrq If]qdf klg b]lvg yfn]sf] 5 . g]qljqmd rGb g]t[Tjsf] g]skf dfcf]fjfbLn] g]kfnleq ef/tLo lkmNd /f]Sg] gLlt NofPkl5 rnlrq xn ;~rfnsx?n] ;xdlt hgfPsf 5g\ . g]skf dfcf]jfbLsf] ef/tLo lkmNd /f]Sg] gLltdf ;dy{g hgfpFb} /fhwfgLsf] uf]kLs[i0f d'lehn] ;f]daf/b]lv lxGbL lkmNdsf] zf] aGb u/]sf] 5 .
xfn uf]kLs[i0f d'lehdf …s§L a§LÚ gfds lxGbL lkmNd rln/x]sf] lyof] . …xfdLn] ;f]daf/ laxfgb]lv lxGbL lkmNdsf] zf]x? x6fO;s]sf 5f}+Ú uf]kLs[i0f d'lehsf lg/h kf}8]nn] eg] …o;cl3 xfdLnfO{ lxGbL lkmNd /f]Sg cfu|x ;lxtsf] kq cfPsf] lyof] .Ú
To:t} dlG6Kn]S; xnx?n] g]kfn rnlrq ;+3sf] lg0f{o cg';f/ lxGbL lkmNdx? /f]Sg ;lsGg] hfgsf/L lbPsf] 5 . So'PkmPS;sf l;cf]O /f]zg clbufsf cg';f/ tTsfn g]kfnL efiffdf pNyf ul/Psf lxGbL lj1fkgx? lkmN6/ ug{ EofO;lsPsf] 5}g\ . pgn] eg] …of] ;ftf g]kfnsf xnx?df lxGbL lkmNd grn]sf] x'Fbf vf;} ;d:of cfPsf] 5}g\ . csf]{ ;ftfsf] nflu g]kfn rnlrq ;+3 u/]sf] lg0f{o xfd|f] xnsf] nflu dfGo x'g]5 . xfn xndf nfUg] /x]sf] g]kfnL efiffdf pNyf ul/Psf lxGbL lj1fkgdf lkmN6/ ug{ ;lsPsf] 5}g\ .Ú
o;cl3 g]skf dfcf]jfbLn] ;f]daf/af6 nfu" x'g] u/L g]kfndf ef/tLo lkmNd, Rofgn tyf lj1fkg /f]Sg] 3f]if0ff u/]sf] lyof] . kf6L{ k|jQmf v8sjxfb'/ laZjsdf{ …k|sf08Ú n] eg] …;f]daf/af6 g]kfndf ef/tLo lkmNd, Rofgn tyf lj1fkg aGb ug]{ lg0f{o u/]sf 5f}+ .Ú pgn] ef/tLo gDa/ Kn]6sf uf8Lx? klg g]kfnleq rNg /f]s nufOg] atfP . pgn] eg] …ef/tLo lkmNd tyf     6]lnl;l/onsf] ;f6f] g]kfnL lkmNd tyf lj1fkgx?nfO{ k|fyldstfdf /fVg klg ;a}df cfu|x u/]sf] 5 .Ú
g]skf dfcf]jfbLsf] g]t[Tjn] g]kfn leqsf xndf rln/x]sf lxGbL lkmNd ptf/]/ g]kfnL lkmNd nufpg cfu|x u/]sf] 5 .

n]v
afa'/fdsf] /fhgLlts alxu{dg / cjsf] af6f]
/fdxl/ cf]emf
laBfyL{ hLjgdf pgL slxNn} bf]>f] x'g hfg]gg\ t/ b'efUo{ nfdf] /fhgLlts hLjgdf pgn] klxnf] x'g] cj;/g} kfPgg\ . of] pgsf] cfkm\gf] sdhf]/L xf] jf km]/L pgn] jftfj/0f kfPgg\ Tof] eg] pgnfO{ jf pgsf ;dsIfLx?nfO{ hfgsf/L xf]nf t/ ;fdfGo dflg;n] a'em\g] s'/f s] xf] eg] pgn] /fhgLltdf cfkm'nfO{ klxnf] :yfgdf pleg] u/L slxNn} lasf; u/]gg\ . …lnulnusf]6Ú hxfFsf] /fhfsf] 5gf}6 bf}8 k|ltof]lutfjf6 ug]{ k|rng lyof] eGg] xfdLn] ;'g]sf 5f}+, k9]sf 5f}+, To;sf] km]bL cyf{t uf]/vf lhNnfsf] sf]knfª ufla;df ;fwf/0f s[ifs kl/jf/df hlGdPsf afj'/fd e§/fO{n] g]kfnsf] k|j]lzsf k/LIffdf af]8{ k|yd eP/ kl/jf/ / ;fyLefO{x?nfO{ rlst kf/] . k9fO{df pgn] g]kfndf dfq} xf]O{g ef/tdf klg lgs} rrf{ sdfP . /fhtGq la/f]wL cfkm\gf dfdfsf] ;+utjf6 /fhtGq la/f]wL ePsf afj'/fd ef/tdf k9\b} ubf{ dfS;{jfbL larf/wf/fn] k|efljt eP / /fhgLltdf nfu] . pgn] @)#^ ;fndf sDo'lgi6 kf6L{sf] ;b:otf lnP . @)$^ ;fnsf] hgcfGbf]ngtfsf pgL jfd 36sx?sf] df]rf{ …;+o'Qm hgcfGbf]ng df]rf{Ú sf] k|jQmf ;d]t eP . Toltj]nf pgL g]kfnL sDo'lgi6 cfGbf]ngsf of]4f df]xglaqmd l;+xn] g]t[Tj u/]sf] g]skf d;fndf cfj4 lyP .
k|jQmf eGgfn] s/Lj s/Lj ;+of]hs h:t} e'ldsfdf x'g] u/]sf] ePklg pgnfO{ ;+of]hs elgPsf] lyPg . cfGbf]ngn] /fhgLlts kl/jt{g u¥of] / ;+a}wflgs /fhtGq / ax'bnLo k|hftGqsf] Uof/]06L u¥of] . ;f]xL cg'?k ;+lawfg ;'emfj cfof]u jGof] / @)$& ;fn sflt{s @# ut] …g]kfn clw/fHosf] ;+lawfg @)$&Ú hf/L eof] . gofF ;+lawfgsf] laifodf g]skf d;fndf lajfb ;[hgf eof] . afj'/fd hL l;tn s'df/sf] g]t[Tjdf PdaL g]t[Tjsf] d;fnjf6 jflxl/P . kl5 @)$& ;fndf kfFr ;fgf sDo'lgi6 36sx? ldn]/ g]skf Pstf s]Gb| lgdf{0f eof] . afj'/fd hLx? klg To;df ;dflxt x'g'eof] . Pstf s]Gb|sf] a}wflgs df]rf{ …;+o'Qm hgdf]rf{Ú n] @)$* ;fndf cfd lgjf{rgdf efu lnof] . afa'/fd cfkm' t r'gfj n8]gg\ t/ df]rf{ b]zs} t]>f] 7'nf] bn eof] . Toltj]nf df]rf{n] ( l;6 lhTof] . Pstf s]Gb|df hgo'4df hfg] jf zflGtk"0f{ ;+3if{jf6 ;/sf/nfO{ bjfj lbg] eGg] laifodf lajfb ;[hgf eof] . ToxL lajfbsf sf/0f afj'/fd hLx?n] @)%! ;fnsf] lgjf{rgdf efu lnPgg\ . lajfb rs{b} uPkl5 Pstf s]Gb| klg laefhg eof] . To;kl5 g]skf dfcf]jfbLsf] hGd eof] . kf6L{sf] g]t[Tj …5jLnfnÚ, …k'iksdnÚ, …k|r08Ú n] u/] . pQm g]skf dfcf]jfbLsf] tkm{jf6 dfu k'/f geP hgo'4df hfg] k"j{ pb\3f]if ;lxt afj'/fd hLx?n] tTsfnLg;/sf/;dIf $) ;'qLo dfu /fv] . pQm dfu k'/f gx'g] ;+s]t b]lvPkl5 @)%@ ;fn kmfu'g ! ut] hgo'4 ;'? ePsf] 3f]if0ff eof] .  
dfcf]jfbLsf] zJbdf hgo'4 egL ;'? ePsf] pQm ;z:q lab|f]xdf afa'/fd e§/fO{ …lhtjL/Ú, …nfnWjhÚ nufotsf e'ldut gfdn] e'ldut /fhgLltdf rrf{df cfP . kf6L{leq} klg j]nfj]nfdf afj'/fdn] JoQm u/]sf larf/x?nfO{ lnP/ lgs} l6sfl6Kk0fL / cfnf]rgfsf ;fy;fy} ;dy{g klg x'g] u/]sf lyP . Ps k6s t pgnfO{ dfcf]jfbL n8fs'x?sf] 3]/fd} /flvof] eGg] rrf{ ;d]t jflx/ cfof] . Tof] s'/fsf] 5gs jfj'/fdn] cfkm' Pdfcf]jfbLjf6 k"0f{ ?kdf cnu ePsf] 3f]if0ff u/]sf] sfo{qmddf klg b]vfP . ;z:q ;+3if{kl5 dfcf]jfbL klg g]kfndf /fhgLltdf zflGtk"0f{ cjt/0f u¥of] . afj'/fdsf] rrf{ r'lnFb} uof] . @)^$ ;fnsf] lgjf{rgdf tTsfnLg g]skf dfcf]jfbLn] xft kf/]sf] P]ltxfl;s lhtn] dfcf]jfbLsf ;fy;fy} k|r08 / afj'/fdnfO{ lgs} rrf{df Nofof] . @)^% ;fndf jg]sf] k|r08 g]t[Tjsf] ;/sf/df cy{dGqL jg]sf afj'/fdsf] nf]slk|otf clxn] klg sfod} 5 t/ b'ef{Uo hj pgL cfkm} k|wfgdGqL jg] tj pgsf] nf]slk|otf 36\b} uof] . @)^* ;fn efb} !! ut] pgn] b]zsf] #% cf}+ k|wfgdGqLsf] ?kdf zky u|x0f ul//xFbf clwsf+; g]kfnLx? d'n'sn] s'zn g]t[Tj kfPsf]df v'zL JoQm u/]sf lyP . t/, Tof] v'zL If]l0fs dfq eof] .
;/sf/sf] g]t[Tjdf /x]sfn] klxnf] ;+lawfg;efsf] clGtd ;+:sf/ ug]{ lhDdf klg afj'/fds} 6fpsf]df cfO{nfUof] . …d':tfª uf8LÚ, …xnf] ;/sf/Ú, …hgtf;+u k|wfgdGqLÚ, …hgtfsf] 3/df k|wfdGqLÚ h:tf sfo{qmdx?d} pgsf] k|wfgdGqL sfo{sfn e'; eof] . csf]{ ;+lawfg;efsf] lgjf{rg cufj} Plss[t g]skf dfcf]jfbL gfdfs/0f eO{;s]sf] kf6L{n] bf]>f] lgjf{rgdf ckTofl/nf] xf/ Joxf]g'{ k¥of] . pQm xf/;+u} kf6L{leq klxn]b]lvg} x'ls{/x]sf] larf/ / g]t[Tjsf] n8fO{ rs{b} uof] . Tof] n8fO{n]g} cGttM afa'/fdnfO{ alxu{dgsf] 9f]sf;Dd k'¥of] . cfh pgL pgs} zJbdf :jtGq gful/s ePsf 5g . o;f] x]bf{ pgn] /fhgLlts bnsf] ;b:otf lnPsf] #^ jif{ k'/f eO{;s]5 . Ps /fhgLlts k|f0fL h;n] cfkm\gf] hLjgsf] pj{/s ;do /fhgLltdf latfof], cfd'n kl/jt{gsf nflu Hofgsf] afhL nufP/ v's'/Lsf] wf/df lx8\of], Tof] JolQm sltlbg;Dd :jtGq gful/s eP/ j:g ;S5 Tof] eg] x]g{ jfFsL 5 .
afa'/fd M g]t[Tj ls of]hgfsf/ <
dfyL pNn]v ul/Psf s]xL x/kmx? / afj'/fdn] k6sk6s b]vfPsf ;+s]tx?n] klg afa'/fd s'zn of]hgfsf/ x'g t/ s'zn g]t[Tjstf{ xf]O{gg\ eGg] b]lvG5 . pgn] cfkm\gf] ;DjGw laR5]b kqsf/ ;Dd]ngdf @)$^ ;fnsf] cfGbf]ngtfsf cfkm'n] ;+lawfg;efsf] dfu p7fPsf] bfjL u/]sf 5g . oBkL pgsf] Tof] dfu slt ;To xf] pgsf ;dsfnLgx?n] l6Kk0fL unf{g t/ Toltj]nf pgL PdaL g]t[Tjsf] d;fndf lyP / PdaLn] @)!( ;fndf tTsfnLg sDo'lgi6 kf6L{leq cflwsf– l/s ?kdf ;+lawfg;efdfkm{t gofF ;+lawfg jgfpg' kg]{ Ph]08f bh{ u/]sf lyP . To;sf/0f ;+lawfg;efsf] Ph]08f pgsf] Ph]08f xf]O{g . pgn] Tof] Ph]08fsf] laifodf ;z:q ;+3if{sf] bf}/fgdf tTsfnLg dfcf]jfbLleq eg] hf]8\tf]8sf ;fy p7fP . To;f] t pgn] ;/sf/nfO{ k]z u/]sf] $) ;'qLo dfudf klg hgtfjf6 r'lgPsf k|ltlglwx?åf/f gofF ;+lawfg lgdf{0f ug'{ kg]{ dfu         /fv]sf lyP . g]skf dfcf]jfbLsf dxfdGqL k|r08 ;+lawfg;efsf] la?4df ePsf sf/0f klg pgnfO{ dfcf]jfbLleq ;+lawfg;efsf] nfO{g :yflkt ug{ lgs} ;d:of ePsf] x'g ;S5 . h] xf]; cGttM g]skf dfcf]jfbLn] afa'/fdsf] nfO{gd} cfpg' k¥of] t/ g]t[Tj pgsf] xf]O{g, g]t[Tj k|r08s} xf] . To;}n] pgL ToxfF klg g]t[Tjstf{ b]lvPgg\, of]hgfsf/ dfq} b]lvP .
To:t} eof] pgsf] ;/sf/ rnfpg] s'/f klg . pgL cy{dGqL x'Fbf hlt xfO{xfO{ sdfP, k|wfgdGqL x'Fbf Toltg} a9L ufnL kfP . oBkL tTsfnLg /fhgLlts kl/l:yltn] klg pgnfO{ c;kmn jgfpgdf ;xof]u k'¥ofPsf] xf]nf t/ klg ToxfF klg pgL g]t[Tjstf{ b]lvPgg\, of]hgfsf/ dfq} b]lvP . kf6L{sf] dxflwj]zg x'Fbf klg pgn] g]t[Tj xft kfg{sf nflu sfo{stf{x?nfO{ l/emfpg ;s]gg\ jf egf}+ pgn] cfkm\g} u'6sf] klg ;xL g]t[Tj ug{ ;s]gg\ . cfh pgL jflxl/Fbf pgs} u'6sfx? klg cfnf]rgf ul//x]sf 5g . To;sf/0f klg pgnfO{ ;xL g]t[Tj dfGg ;lsGg ls eGg] xf] .
s] afa'/fd b]zb|f]xL x'g <
…x'/Lsf] rNg] a]nf, ?vsf] 9Ng] a]nfÚ eg] h:t} ePsf] klg x'g ;S5 . otf afa'/fdn] gofF ;+lawfgdf l;df+sg gldn]sf], plTkl8t ;d'bfon] ;dfg'kflts ;dfj]zL k|ltlglwTjsf] clwsf/ gkfPsf] eGb} c;xdlt hgfPsf j]nf l5d]sL ef/tn] klg pgs} nfO{gjf6 lta| c;Gt'li6 hgfof] . Tof] lajfbn] c3f]lift gfsfjGbLsf] cj:yf ;d]t ;[hgf u¥of] . To;sf/0f afj'/fdnfO{ ef/tnfO{ v'zL kfg{sf nflu pgn] ;+lawfgdf c;xdlt /fv], clg g;s]kl5 kf6L{ / ;+f;b kb b'j} 5f]8] eGg] cf/f]k v]Kg' k¥of] . af:tlastf Tof] gxf]nf t/ cj:yfn] To:tf] b]vfPsf] 5 . t/, lglZrt ?kdf klg l;df+sgsf] laifo gldn]s} sf/0f lbgx'F h;f] Hofg uO{/x]sf 5g, ;fj{hlgs ;DklQsf] If]lt eO{/x]sf] 5, ;j{;fwf/0fsf] hghLjg k|efljt ePsf] 5 eGg] s'/f t ;To xf] lgÚ ef/tsf] c;Gt'li6 / afa'/fdsf] c;Gt'li6 d]n vfg' ;+of]u dfq} klg x'g ;S5 . ;fob b]zsf] k|wfgdGqL eO{;s]sf] JolQmnfO{ …n]08'kÚ aGg]    /x/ knfPsf] 5}g xf]nf .
afa'/fdsf] cjsf] jf6f]
nfdf] /fhgLlts hLjg latfPsf JolQm :jtGq gful/s eP/ a:g] s'/f xf:of:kb\ dfq} xf]O{g xfjfbf/L klg xf] . pgL :jtGq eP/ a:g ;Sg] cj:yf 5}g . kf6L{leq nfdf] ;do;Dd klg g]t[Tj gkfpg' / cem} s]xL ;do g]t[Tj gkfpg] kSsfkSsL ePkl5 pgn] tTsfn Pdfcf]jfbL kl/Tofu ug'{g} pko'Qm 7fg] . cj pgL lasNksf] vf]hLdf 5g . pgn] o;cl3g} g]kfndf gofF zlQmsf] vfFrf] cf}Nofpb} cfPsf klg x'g . Tof] gofF zlQm jgfpg]df pgL cj nfUg]5g . To;sf nflu pgL Pdfcf]jfbLleq /x]sf c;Gt'i6 JolQmx?nfO{ l/emfpg] k|oTg ug]{5g, g]skf–dfcf]jfbL, g]skf dfcf]jfbL, Pdfn] nufotsf sDo'lgi6 36sdf /x]sf c;Gt'i6 kIfx?nfO{ klg ;fydf lng]5g . pgL gofF zlQm jgfpg] k|oTg ug]{5g .
Tof] cfwf/ gjg];Dd pgL cfnf]rgfTds l6Kk0fLsf/ x'g]5g, n]vx? k|sfzg ug]{, larf/x? ;fj{hlgs ug]{, gofF /fhgLlts larf/sf] vf]hL ug]{ sfo{df lgs6 eljZosf lbgx? laTg]5g . To;}n] pgsf] cjsf] jf6f] km]/L klg /fhgLlts g} x'g]5, :jtGq gful/s xf]O{g . 

cGt/jftf{
d'QmLsf] 3f]if0ff ePkl5 w]/} v'zL ePF
uf]/v ;fsL{, ;+of]hs
/fli6«o xlnof d'QmL ;dfh 8f]6L
8f]6L lhNnfdf klxnf] xlnof cleofgstf{ aGg' eof], clxn];Dd nflu–/xg' ePsf] 5, s;/L lng'xG5 xlnof cfGbf]ng <
— xlnof cfGbf]ng Ps lalzi6 cfGbf]ng xf] . of] lalzi6 kl/l:yltdf p7]sf]   lyof] . g]kfndf ePsf sd}of, x?jf r?jf, ls;fg jf dHfb'/ cfGbf]ng oL ;a} ;fdGtjfbsf la?4sf cfGbf]ng lyP / >dLs hgtfsf] d'lQmsf nfuL ePsf cGbf]ngx? lyP . hgtfn] k|hftGq jf nf]stGq pkef]u ug{ kfpg] cg'e'lt ug{ kfpg] lx;fan] xlnof cfGbf]ng p7]sf] xf] / xlnof cfGbf]ng Ps /fhg}lts cfGbf]ng klg xf] aw'jfF ls;fgsf] d'QmL / g]kfnL gful/s x'g'sf] gftfn] g]kfndf /x]sf] k|fs[lts >f]t ;fwgdf dfly c+l;of/ jf xsbaL /fVg] jf lx:;]bf/L x'g] ?kdf xlnof cfGbf]ngnfO{ lnG5' .
of] cleofgdf nfUg] xf};nf, pTk|]/0ff sxfF÷sf]af6 k|fKt ug'{ eof] <
— x]g'{; ha dfG5] dfyL lae]b x'G5 ta p;n] lab|f]x u5{ . d ;fwf/0f blnt kl/jf/sf] ;bZo x'F . d}n] @)$& ;fndf !) jf P;Pn;L kf; ubf{ )$* df d :yfoL lzIfs klg x'Gy] . t/ ;dfhn] tyfslyt blnt jf tNnf] hftsf] gfddf of] aftfa/0f ldn]g Pp6f ;fgf] Snadf sfd uy]{ ToxfFaf6 lgsflnG5 . ef/t uO{ # aif{ ahf/df rf}lsbf/ u5{', kmngfsf] r]nf] k9]/ ef/tdf 808f ahfpF5 egL x]nf ul/G5 . o:tf] sfd klg Tolx ;dfhaf6 x'G5 . @)%* ;fndf 8f]6Lsf blnt cfGbf]ngsf g]tf l6sf/fd kfsL{, blnt g]tf u0f]z la=s], /laGb| uxt/fh, x/L >LkfO{nL nufotsf g]tfx?;+u e]6 eof] . g]kfn /fli6«o blnt ;dfh sNof0f ;+3 s}nfnL;+u n'y|g laZj km]8/]zg g]kfn;+usf] sfo{qmddf cfa4 x'g] ca;/ kfOof] . h;n] ubf{ blnt cfGbf]ngdf nfUg] ca;/ ldNof] . clg d}n] kfPsf] b'Mv ;dfhn] u/]sf] lk8fsf la?4df gnfuL s] ug]{ . )@& ;fndf a'afn] ( sIff kf; ug'{eof] . pxfFsf ;fyLefO{ * sIff k9]sf :yfoL lzIfs x'g] blnts} sf/0f d]/f a'jf xnf] hf]t/ a:g] ;a} lain]z0f ul/of] / of] cfGbf]ngdf nfUg] Pp6f alnof] >f]t d]/f k'HogLo a'jf klg x'g'x'G5 . pxfFsf] ;d:ofn] klg d]/f] zlQmnfO{ k|:km'6g u/fO{ lbof] h;n] ubf{ of] cfGbf]ngdf nfUg] pTk|]/0ff cfof] .
aiff}{+b]lv dflnssf] 3/df xlnof a;]sfx? @)^% ;fndf d'Qm eP, sltko k'g{:yfkgf x'Fb}5g, pxfFx?sf] s:tf] k|ltlqmof kfpg' x'G5 <
— sNkgf gul/Psf] lrh kfpbf dfG5]df v'zLsf] l;df klg gfU5 eG5g lxhf] ;ldt dfG5] cfGbf]ngdf nfu]sf lyP, cfh ;a} d'Qm xlnofsf] l9nf]–rfF8f] ;/sf/n] 3/df uO{ af]nfP/ k'g:yfkgf ub}{ 5 . k'g:yfkgf kfPsf d'Qm xlnofx? xfdLnfO{ :jtGq agfpg ;xof] ug{'[ eof], 3/ af; gePsfnfO{ 3/ af;sf] Aoa:yf agfpg' eof] eg]/ v'zLsf] cleAoQmL lbO{ /x]sf 5g . of] aif{ 8f]6Ldf !) hgf d'Qm xlnofsf o'jfo'atLnfO{ a}b]lzs /f]huf/sf nfuL tflnd lbg] / kf;kf]6{ agfpg] sfo{qmd    5 . Tof] yfxf kfPkl5 emg} d'Qm xlnofx? v'zL ePsf 5g . To;sf] ;fy;fy} k'g:yfkgfsf] Kofs]hsf] /sd sd ePsf] u'gf;f] klg d'Qm xlnofaf6 cfPsf] 5 . ;'?df xlnof cfGbf]ng oxfF;Dd k'U5 eGg] nfu]sf] lyof] <
— d cfkm'df t xlnofsf] d'lQm x'G5 / k'g:yfkgf klg x'G5, eGg] cfTdlaZjf; lyof] lsgeg] g]kfndf ePsf laleGg dHfb'/x?sf cfGbf]ng h:t} glhs}sf] sd}of cfGbf]ng ;kmn ePsf] lyof] . @)%& df sd}of d'Qm 3f]if0f ubf{ )%* df sd}of >df lgif]w ug{ ag]sf] P]gdf xln eGg] zAb /v]sf] lyof] . h:n] ubf{ xfdLn] dfns la?4 lhNnf k|zf;gdf d'4f btf{ ubf{ o;} P]gnfO{ 6]s]/ sltko xlnofsf] d'Qm u/fPsf lyof+} t/ ;dfhdf a}slNks xlnofsf] Aoa:yf gx'Fbf slx cfGbf]ng t'lxg] xf]ls eGg] 8/ klg lyof] . uf]/v ;fsL{ kfun eof], xlnof jf blntsf] pl7af; nufpg yfNof], a}slNks Aoa:yf 5}g eGg]x?sf] klg sdL lyPg . t/klg 8f]6Lsf ;a} ;r]t gful/sx?n] ;fy lbg'eof]], xlnof cfgbf]ng of] r/0fdf cfO{k'Uof] .
xlnof cfGbf]ngsf qmddf s'g} To:tf] b'Mvsf] 36gf ;Demg' x'G5 <
— b'Mvb 36gf t d}n] ;fdfGo ?kdf dfyL cf}NofPF . tdfdf 36gfx? w]/} 5g . of] cleofg xf], 36gf cfp5g g} t/klg @)^! ;fndf d}n] sd}of >d lgif]w ug{ ag]sf] P]gdf 6]s]/ d]/f ufpn] afh] b]p/fd e'nsf] dflns la?4 d'4f btf{ u/fP . 8f]6Lsf] of] klxnf] d'4f lyof] / d]/} ufpsf] lyof] . d}n] >fa0f @) ut] d'4f btf{ u/] . d]/f] ufpdf Toxfsf dflns cfP/ d]/f] 3/df 3]/faGbL u/] . a'jf n]sdf e};L uf]7df x'g'x'GYof], 3/df cfpg ;Sg] ca:yf ePg . ebf} ! ut] cf]Ns] ltxf/ dgfpg d klg 3/df hfg ;s]g . ufpF 3/df Ps lsl;dsf] v}nfa}nf eof] . ;a} d]/f la?4 vlgP . a'jfn] /ftf/ft e};L lalqm u/L ca oxfF a:g g;lsg] eof], t/fO{ emg'{ k¥of] elg dnfO{ o:tf sfddf PSn} gnfUg ;'emfa k7fpg' eof] . ;fxF'x?n] af6f]df ;d]t lx88'n ug{ glbg] / dfg]{ ;d]t wDsL lbPsf lyP . of] 36gfn] emg} cfGbf]ng c;kmn x'g] lyof] . ufpsf blnt ;d'bfon] ;a}n] ;fy lbP, 3/ 5f]8\g' k/]g . btf{ u/fPsf] d'4f lkmtf{ lng bafj cfof] . lhNnf k|zf;g sfof{no 8f]6Lsf tTsfnLg k|d'v lhNnf clwsf/L a]b k|sfz n]vsn] ;fxF' / xfdL /fvL d]ndnfk u/L C0f vf/]hL u/L xlnof d'QmL u/L lbg'eof] . olb of] klxnf] d'4f c;kmn x'g] lyof] eg] sf]xL klg xlnof cfGbf]ngdf nfUg] lyPgg\, d c;kmn ;flat x'g] lyPF .
v'zLsf] 36gf ;Demg' k¥of] eg] <
— @)^% ;fn cfiff9 @( b]lv xlnofsf] cfGbf]ng lg0ff{os cfGbf]ng ug]{ 88]nw'/fdf ;'ksf ;a} xlnof cfGbf]ngsdL{ a;]/ of]hgf agfof}+ . of]hgf d'tflas lhNnf lhNnfdf cfGbf]ng p7\of] . lhNnfaf6 p7]sf] cfGbf]ngsf] ;/sf/n] ;'g'jfO{ gu/]kl5 @)^% ebf} !) b]lv sf7df08f}+ s]lGb|t cfGbf]ng ul/of] . cfGbf]ng dfO{tL3/ d08]nfdf ( lbg wgf{ al;of] . !) lbgdf ;+lawfg;ef eagnfO{ 3]g]{ of]hgf ;/sf/n] yfxf kfPkl5 aftf{df af]nfof] . aftf{ 6f]nLsf] ;bZo d klg lyP . aftf{df a;L % aF'b] ;xldt eof] . xlnofsf] C0f vf/]hL ;lxt xlnof k|yfsf] cf}krfl/s ?kd} @! ebf}df d'QmLsf] 3f]if0f eof] . xlnofx? ;jtGq eP . k'g:yfkgf ug]{ lhDdf ;/sf/n] lnof] . k'g:yfkgf gu/] ;/sf/;+u n8fO{ ug]{ Pp6f a}wflgs ca;/ ldNof] . olx lbg lyof] v'zLsf] lbg .
d'Qm xlnofnfO{ k|d'v lhNnf clwsf/L dgf]x/k|zfb vgfnn] @)&! c;f/df ut] nfnk'hf{ x:tfGt/0f ubf{ tkfO{n] s:tf] dxz'; ug'{ eof] <
— of] cfGbf]ngsf] k|ltkmn lyof] . s;}sf] nfuL uf}0f lyof] xf]nf d]/f] nfuL dxfg lyof] . 8f]6Lsf] xlnof cfGbf]ngsf] of] Pp6f P]ltxfl;s lbg jf 36gfsf] ?kdf d lnG5' . xlnof ;jfnnfO{ ;fdfGo ?kdf lng] AolQmx?sf nfuL of] 36gf ;zlQms–  /0f ;flat ePsf] 5 . of] 36gf d]/f] dfq geO{ xlnof cfGbf]ngnfO{ dfof ug]{ ;xof]u ug]{ ;a} JolQm ;d'bfosf] v'zLsf] 36gf xf] . !# aif{ sf] cfGbf]ngsf] ofqf kl5 d'Qm xlnofn] nfnk'hf{ kfof], 3/ agfpg /sd kfof] . cfkm\gf] Pp6f p2]Zo k|fKt ePsf] dx;'; ePsf] 5 . xlnofsf] k'g:yfkgfsf] af6f] v'n]sf] cg'e'lt ePsf] 5 . xlnof cGbf]ngn] d't{ ?k kfPsf] dx;'; u/]sf] 5' . a'jfn] xnf] hf]lt /xFbf k};f ltg{ g;ls d[To' ePdf 5f]/fn] xlnof a:g' kg]{ x'GYof] . cyjf Ps k':tfn] csf]{ k':tfnfO{ l8s aGwg /fVg' kg]{ laqmL ug'{ kg]{ ca:yf lyof] . of] 36gfn] of] hGhL/ 6'6fO{ lbPsf] 5 . xnf] hf]Tg hfGg]x?;+u hldgsf c+l;of/ lyPg . ;fg} ePklg nfnk'hf{ kfO{ hldgsf c+l;of/ ePsf 5g . Pp6f xlnof clwsf/sf x}l;otn] d nfO{ of] eGbf s] v'zL x'G5 / < ;/sf/af6 yk ;'lawf kfpgsf nfuL n8fO{ ug]{ phf{ ldn]sf] dx;'; ePsf] 5 .
laleGg ;dodf ePsf cfGbf]ngdf xlnof tyf e"ldlxg ls;fgsf  af/]df cfjfh p7]sf] ePtf klg ;+ul7t ?kdf @)%( ;fndf bfr{'nfsf] ps' uf=la=;=df blnt cled'vLs/0f uf]i7L ul//xFbf Ps hgf bflg/fd lt?jfn] cfkm" k':tf}+ b]lv xlnof a;]/ sfd ul//x]sf] jtfPkl5 xlnofsf] af/]df Aofks 5nkmn ;'? eof], clxn] pxfFsf] ca:yf s] 5 <
— Pp6f k':tfnfO{ ;'v lbgsf nfuL Ps k':tfn] b'v ug}{ kg]{ x'G5 . of] cfGbf]ng xfd|f k'vf{n] u/]sf] eP xfdL yk ;'lawf kfpgfsf nfuL n8\Yof}+ . cfh xfdLn] of] cfGbf]ng ug'{ kg]{ eof] . of] cfGbf]ng lsg eof] < of] t s'g} k':tfnfO{ ;'v lbgsf nfuL klg xf] . xfd|f h:tf] aw'jf hLjg afFRg gk/f]; eGgfsf nfuL klg xf] . ;lxb led bQ kGtn] ;'b"/klZrddf xlnof / aw'jf ls;fgx?sf] d'lQmsf nfuL cfGbf]ng p7fP . æls t hf]t xnf] lst 5f]8 ynf], xf]O{g eg] ca 5}g enf]Æ eGg] d'n gf/f sf ;fy cfGbf]ng ug'[ ePsf] lyof] . log} gf/fnfO{ cfTd;fy u/L xlnof cfGbf]ng p7fPsf xf}+ . O{ltxf;sf] Pp6f o'un] ledbQnfO{ ;Dem]sf] ;Ddfg u/]sf] 5 . o:t} bflg/fd lt?jf bfr'{nf lhNnf a:g] ;dfGo xlnof kl/jf/sf ;b:o x'g . ;/sf/ af6 lbg] xlnofsf Kofs]hsf sfo{qmdx? ;dfg ?kdf lat/0f x'G5g . of] cGbf]ng– stf{, of] u}/ cfGbf]ngstf{ eGg] xF'b}g . ;/sf/n] lbg] ;'lawfdf t bflg/fd bfO{ ;xefuL ePsf 5g . o;sf] ;fy;fy} cfb/0fLo bflg/fd bfO{n] ;fdflhs ;Ddfg kfPsf 5g . ! /f]kgL hldg lsgL 3/ ;d]t agfP/ a;]sf bflg/fd cfh lhNnfdf xlnofsf g]tf eg]/ lrlgPsf 5g . xlnof dxf;+3sf] s]Gb|Lo ;ldltdf cfa4 eO{ g]t[Tj ul//x]sf 5g .
8f]6L lhNnfsf @^ ufla;df /x]sf xlnofx?sf] tYofª\s ;+sng x'g ;s]sf] 5}g, afFsL slxn];Dd ;+sng ug'{x'G5 <
— of] clxn]sf] xlnof cfGbf]ngsf] ;a} eGbf 7'nf] r'gf}tL xf] . of] ca;/ klg xf], lsgsL r'gf}tLn] cfGbf]ngsf] ;[hgf ub{5 . ca;/ / r'gf}tLsf] lardf xfdL 5f}+ . 5'6]sf d'Qm xlnofx? lsg xfdL 5'6\of}+ eg]/ xlnof d'lQm ;dfh dfnkf]t sfof{no wfO{/x]sf 5g . lhNnfdf /x]sf] xlnof ;d:of ;dfwfg tyf k'g:yfkgf ;ldltnfO{ xlnofsf] tYofs ;+sng ug]{ clwsf/ lbPsf] 5}g . u};;n] u/]sf] tYofsnfO{ ;/sf/n] dfGotf lbb}g ;/sf/n] tYofFs lnPsfsf] k'g:yfkgfkl5 tYofFs lng] s'/f ub}{ 5 . t/klg xfdLnfO{ ;To / tYok/s ?kdf / k|df0fsf cfwf/df cfGbf]ng ubf{ ;kmntf kfOG5 eGg] l;sfO{ ePsf] 5 . xlnof cfGbf]ng k|df0fdf cfwfl/t eP/ ;kmntf kfPsf xf}+ . To;}n] xfdL ufla; / lhla;;+u ;dGjo ub}{ 5f}+ . b'a} kIfsf] ckgTj x'g] u/L kf}if;Dd tYofs ;+sng u/L ;Sg] of]hgfdf 5f+} . :yfgLo lgsfo;+u xfdLn] ;dGjo u¥of+} eg] of] ;d:ofdf ;a} lhDd]jf/ x'g] 5f+} / ;+sng u/]sf] tYofFsnfO{ a}wflgstf lbg ;lhnf] x'g] 5 .
xlnof cfGbf]ng ca s;/L cuf9L a9\nf <
— of] cfGbf]ng ca Plss[t ?kdf cuf8L a9\5 . of] cfGbf]ng s;}n] /f]Sg rfx] klg /f]lsb}g . of] s;} AolQm laif]zsf] cfGbf]ng x'g ;Sb}g . of] ;femf / ;fd'lxs cfGbf]ng xf] of] ;a}sf] k|of; ;xof]u / ;dy{gn] ;kmn ePsf]n] ;femf ?kd} of] cleofgn] ;kmntf kfp5 .  k|d'v /fhg}lts bnx?n] r'gfaL 3f]if0ff kqdf xlnofsf] ;jfnnfO{ ;Daf]wg u/]sf 5g . xfdLn] a'emfpg ;s]sf 5}gf}+, xfd|f] sDfhf]/L /x]sf] 5 . l56k'6 ?kdf la/f]w ug]{ o;} sf/0fn] klg xf] . dfgaclwsf/sdL{, jsLn, kqsf/ ;+3;+:yf ;a}n] ;xof]u u/]sf 5g / ;xof]u ug'{k5{ . 5'6]sf xlnofsf] ;d:of, P]g agfpg], auL{s/0f ;'wf/, cfof]u agfpg], ;/sf/n] df]8fln6Ldf # /f]kgL hldg lbg] eg]sf] 5 t/ xlnofn] ^ cfgf b]lv # /f]kgL;Dd hldg vl/b u/]sf 5g of] ;d:of, ;/sf/n] # aif{df xlnofsf] k'g:yfkgf ug]{ eg]/ of]hgf kf; u/]sf] 5 t/ lhNnfdf  aflif{s %) b]lv ^) hgfsf] Kofs]h lbg] u/]sf] 5 . o;/L x]bf{ @) aif{ nfUg ;S5 . log} d'2f p7fP/ xlnof cfGbf]ng cuf8L a9fpg' kb{5 .
;do / ;Dafbsf nfuL wGoafb .
— d'Qm xlnof h:tf] ;d:ofsf af/]sf laDa ;fKtflxs klqsfn] cGt/jftf{ lnO{ cfkm\gf] larf/ /fVg] df}sf lbg' eof] o;sf] nfuL cfef/ k|s6 ub{5' . xlnofsf If]qsf] cfGbf]ngdf laDa ;fKtflxs kl/jf/n] v]n]sf] e'ldsfk|lt ;Ddfg ub{5' . ;w} xlnof cfGbf]ngdf ;xof]u / ;dy{g /xg] 5 eGg] cfzf klg /fVb5' . n8\g] 5f+}, lhTg] 5f+}, wgoafb .
nf]s;]jfsf] tof/Lsf nflu pkof]uL
a:t'ut k|Zgx?
!= l;lgo/ /fli6«o k'?if / dlxnf l6d tyf l6–6\jfG6L lqms]6 RoflDkog;Lksf] k|fof]hs agL g]kfnL v]ns'bdf lslt{dfgL k|fof]hg ug]{ ;+:yf s'g ag]sf] 5 <
— g]kfnL 6]lnsd
@= :k]gl:yt ljhg]; OgL;LP6Le 8fO{/]S;gsf] OG6/g];gn cfs{ ckm o'/f]k -uf]N8 Sof6fuf]/L_ cjf8{ @)!% s;nfO{ k|bfg ul/of] <
— hnljB't nufgL tyf ljsf; sDkgL
#= ;/sf/n] sf7df08f}+ pkTosfnfO{ slxn]b]lv kf]lnlyg emf]nfd'Qm zx/sf ?kdf 3f]lift u/]sf] 5 <
— lj=;+ @)&@ j}zfv !
$= …hLjgsf] b'Mvb kIf s] xf] eg] xfdL rf8}F a'9f] x'G5f}+ t/ ;dembf/ l9nfÚ eGg]   ljrf/s sf] x'g\ <
— a]Ghfldg k|m\of+slng
%= u}/cfjfzLo g]kfnL ;+3 -Pgcf/Pg_ sf] ;ftf}+ ljZj ;Dd]ng slxn] x'g] ePsf] 5 <
— ;g\ @)!% cS6f]a/ !$ b]lv !&
^= dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nosf] %@ cf}+ k|ltj]bg cg';f/ cfly{s aif{ @)&)÷)&! df cl3Nnf] aif{sf] t'ngfdf aif{sf] t'ngfdf a]?h' slt k|ltzt a9]sf] 5 <
— !@=#% k|ltzt
&= æ;+u7g?kL zlQm cg'zfl;t eof] eg] 7"N7"nf sfd ug{ ;lsG5Æ, eGg] ljrf/ssf] x'g <
— ljj]sfgGb
*= :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnon] pTs[i6 :jf:Yo ;]jf k'/:sf/ @)&! s;nfO{ k|bfg u¥of] <
— 8f= tf/fk|;fb kf}8]n
(= afUn'ª lhNnfsf] If]q g+ ! df pklgjf{rg slxn] ;DkGg eof] <
— lj=;+ @)&! r}q @*
!)= s[lif tyf ag lj1fg ljZjljBfnon] b]zdf klxnf] lj1fg s]G› sxfF :yfkgf ug]{ ePsf] 5 <
— bfdg, dsjfgk'/
!!= lj=;+ @)&! df cflbjf;L /fi6"uf}/j k'/:sf/ s;nfO{ k|bfg ul/of] <
— 8f= xs{ u'?ª / Odfgl;+x r]Dhf]ª
!@= kfFrf} /fli6«o nlntsnf k|bz{gL slxn] cfof]hgf ul/g] ePsf] 5 <
— lj=;+ @)&@ j}zfv @ b]vL h]7 @ ;Dd
!#= lj=;+ @)&! r}q @) df a;]sf] dlGqkl/ifb\ a}7sn] s'g lbgnfO{ pBf]u lbj;sf ?kdf 3f]if0ff ug]{ lg0f{o uof]{ <
— d+l;/ ( ut]
!$=@)&! r}q !( c:6]«lnofdf ;Dks{ sfof{no vf]Ng] g]kfnsf] klxnf] a}Í s'g xf] <
— Unf]an cfO{PdO{ a}Í ln=
!%= g]kfn /fli6«o tyf cGt/fli6«o v]nf8L ;+3 -PgPglkP_ åf/f uh/fh :d[lt cfbz{ v]n JolQmTj k'/:sf/ s;nfO{ k|bfg ul/of] <
— a}s'07 dfgGw/
!^= /fli6«o uf}/jsf] cfof]hgf e]/L aaO{ 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfsf] lznfGof; slxn] ul/of] <
— lj=;+ @)&! r}q !(
!&= lj=;+ @)&! r}q !^ df /fhwfgLdf ;DkGg ld; g]kfn sNr/n @)!% sf] pkflw lhTg] o'jtL sf] x'g\ <
— ;+uLtf gflkt
!*= g]kfn a'l4rfn ;+3sf] cfof]hgfdf @)&! r}q !# b]lv !* df ;DkGg Pl;og hf]gn r]; RoflDkog;Lksf] pkflw s;n] lht] <
— lhofp/ /xdfg
!(= @)!% km]a|'c/Ldf gfO{h]l/ofdf ;DkGg /fi6«ktLo lgjf{rgdf ljhoL x'g] g]tf sf] x'g\ <
— dxdb' a'xf/L
@) afudlt ;kmfO{ cleofg slxn]af6 ;'? ul/Psf] xf] <
— lj=;+ @)&) h]7 % ut]
@!= xfn ;DkGg ld; g]kfn -@)!%sf] pkfwL s;n] lhltg <
— Oefgf  dfgGw/
;|f]t ;+sns M /fd lai6

;flxTo÷;[hgf
uhn
cfplbg cw'/f] Tof] sxflgdf km]/L
cfplbg lg/f; Tof] hjfgLdf km]/L
d cfpFbf p:;' jlg 5]ls lbG5f} eg]
cfplbg p:;' nfUg] ljxfgLdf km]/L
cfplbg cw'/f] Tof] sxflgdf km]/L
cfplbg lg/f; Tof] hjfgLdf km]/L

ld7f] lyof] ;kgL t eml:sP t/ d
cfplbg em:sfpg] ;klgdf km]/L
cfplbg cw'/f] Tof] sxflgdf km]/L
cfplbg lg/f; Tof] hjfgLdf km]/L
em'6f] /}5 jfrf ltd|f] 9fF6]/ uof]
cfplbg 96fpg] ljklgdf km]/L
cfplbg cw'/f] Tof] sxflgdf km]/L
cfplbg lg/f; Tof] hjfgLdf km]/L
;'lhtf cof{n 
x]6f}F8f–* sdfg]Ú



d'Qms–!
;+;f/ 5f]l8 uPF eg] pgnfO{ af]ln lbg' .
;Demgfsf] lg;fgL Pp6f j[If /f]lk lbg' .
d h'g b]zdf d/] klg g]kfnL gful/s x'F,
d]/f] nf; dfly /fli6«o em08f /fvL lbg' .
d'Qms–@
?Fbf;+u} xfdL xfF:bf;+u} xfF;f}F g]kfnL .
of] 5ftLdf b]zsf] dfof 6fF;f}F g]kfnL .
b]z Pp6f 8fnL xf] xfdL 8fnLsf] km"n,
;a} ldln Pstfsf] dfnf ufF;f}F g]kfnL .
d'Qms–#
sfnfkfgL, gfnfkfgL xfd|} xf] dfUg'k5{ ca .
xfd|f] l;lSsd, ;':tf arfpg nfUg'k5{ ca .
k|s[ltsf] cbe"t snf clg :ju{ h:t} b]z,
lbg' x'Gg lab]zLnfO{ Ps};fy hfUg'k5{ ca .
d'Qms–$
s'/Llt / s';+:sf/x? x6fpg' 5 oxfF .
;a}n] gjLg cleofg rnfpg' 5 oxfF .
ltdL k'a{af6 p7 d klZrdaf6 p7\g] 5' ,
ca Pp6f ;Eo ;dfh agfpg' 5 oxfF .
6+saxfb'/ emfFqmLdu/ -;dLk a}/fuL_
ld?n, /f]Nkf
xfn ;Ldfkfl/ .

/Ë gDj/
>[ªvnf *
dnfO{ ToxfF af]nfP/, cfkm' cGt} nfUg] s:tL :jf:gL dfG5], dhfs ug]{ klg xb x'G5 , ca t e]l6P klg s] af]Ng', o:tfsf] ;+ut s;/L ug'{ o:t} s'/f v]Nb} lyof] d]/f] dgdf, kmf]g l/8fon u/]F  ;Dks{ x'g ;s]g eGof] . vfgf ksfpg efG;f lt/ k;]sf] lyPF . df]jfO{nsf] 306L aHof], ld:sn /x]5 306L aHg aGb eof], nuQ} x]l/g . k|];/ s's/df rfdn /fv]/ r'nf]df /fv]F clg df]jfO{n x]/FF] pxL gv/dfpnLsf] ld:sn /x]5 . s]xL cfqmf];, s]xL lh1f;f laraf6 kmf]g 8fon u/]F . df]jfO{ndf Aofn]G; ;lsPsf] /x]5 . cfdfsf] sf]7fdf /x]sf] n]08nfO{gaf6 kmf]g ug]{ p2]Zosf ;fy cfdfsf] sf]7f leq l5/]F . c?n] yfxf kfpnfg sL eg]/ kmf]gsf] l/;Le/ p7fP/ gDa/ 8fon u/]F . klxnf] 306Ld} kmf]g p7\of] .
lxlxlxxL====
s] xf;]Fsf] <
To:t} .
dnfO{ hf]s/ agfP eg]/ <
xf]O{g .
clg lsg < 
s]6L eGg] lalQs} slt x'?Ss} x'Fbf] /x]5 df]/f], s]6L eg] kl5 ;ft ;d'Gb| kf/L k'U5f} ls Sof xf] <
v'a gf6s u5f}{ x}g o:tf s'/f dnfO{ dg kb}{g .
d gf6ssf/ h:tf] nfU5 <
l;NnL gf6ssf/ eGbf klg sd 5}gf}F .
-l/;n] cfuf] x'Fb} egL_  d l;NnL Û
xf] l;NnL .
d c? h:tf] s]6L xf]O{g <
d klg c? h:tf] s]6f xf]O{g . e}uf] 5f]8 lo s'/f .
ltdL sxfF 5f}F .
lbkfon 5', xf]6ndf a;]sf] 5' . tkfO{n] tn x]g'{ eof] eg] dnfO{ b]Vg' x'G5 d tkfO{nfO{ b]V5' lrGtf gu/ l8o/ o;f] elGbg . clxn] d sf7df08f}Fdf 5'  . 
lbkfon cfPsf] eg]/ lsg em'§f af]n]sf] < -dg gnfu]/} ePklg ;f]w]Fsf] lyPF_
r]s ug{sf nfuL
r]s ug{nfO{ ltdLn] lbPsf] xf]d js{ xf] / d <
xf]O{g,
clg s] <
d]/f] dfofF r]s u/]sf] <
dfofF klg o;/L r]s u5{g / <
xf] cfhsfn o;/L g} dfofF r]s u5{g . dfofF gfKg] oGq t ag]sf] 5}g, log} ;"rsx? t x'g dfofF gfKg] ltdL klg Sof s'/f u5f}{ l8o/ .

;"rgf÷;Gb]z÷la1fkg
sd{rf/L cfjZostf ;DaGwL ;"rgf
;dfg k'xFr lasf; s]Gb| -l;8_ g]kfn / jN8{ lehg 8f]6Lsf] ;fem]bf/Ldf ;+rflnt afn :kf]G;/;Lk sfo{qmd cGt/ut 8f]6L lhNnfsf] aun]s, vfltj8f, 8f}8, lv/;}g, sn]gf / u}/fuFfp uflj; cGt/ut /x]/ afn ;d[l4sf nflu ;+rflnt afn :kf]G;/;Lk ;DjlGw ljleGg lqmofsnfkx? ;+rfng ug{, ljz]if u/L sfo{qmdsf] nlIft ju{ blnt, ckfËtf ePsf, ljkGg / ;LdfGts[t ;d'bfosf afnaflnsfx?, ltgsf kl/jf/ / ;d'bfonfO{ ;xhLs/0f / kl/rfng ul/ afn ;d[l4df 6]jf k'¥ofpg] p2]Zon] afn ;d[l4 cg'udgstf{ (Child wellbeing Monitor) sf] cfjZostf k/]sf] of]Uotf k'u]sf O{R5's g]kfnL gful/sx?af6 of] ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] & lbgleq b/vf:t cfJÅfg ul/G5 .    

;"rgf k|sfl;t ldlt M @)&@÷)^÷!! ut],                    lj1fkg g+=))@÷)&@÷)&#     sfo{qmd cjlw M sfo{qmdsf] ;Demf}tf cg';f/                 ;Dks{ ldlt M @)&@÷)^÷!* ut] k/LIffsf] lsl;d M 5f]6f] ;"rL, lnlvt / cGt/jftf{
!= afn ;d[l4 cg'udgstf{ (Child wellbeing Monitor)
cfjZos ;+Vof M ^ hgf -sDtLdf %)Ü dlxnf_
cfjZos of]Uotf, cg'ej / ;Lk M
¨ ;DalGwt ljifo tyf lglZrt If]qdf ;d'bfosf] k|ltlglwTj u/L :jo+;]jL efjgfn] sfd ug{ OR5's                          
¨ pd]/sf] xsdf !* aif{ k'/f eO{ #) jif{ ggf3]sf] x'g'kg]{                                                                                      
¨ ;DalGwt If]qdf slDtdf Ps aif{ sfd u/]sf] cg'ej k|fKt JflQm .                                                                                        
¨ ;+DalGwt uflj;df :yfoL 3/ tyf j;f]jf; ePsf] / ;d'bfodf a;]/ sfd ug{ OR5's .
¨ z}lIfs of]Uotfsf] xsdf slDtdf P;Pn;L pQL0f{ u/]sf] x'g'kg]{ 5 .
¨ ;~rf/ tyf ;xhLs/0f ;DalGw 1fg, zLk ePsf] .
¨ :yfgLo efiffdf -8f]6]nL_ ;Djfb / n]vg ug{ hfGg] .
¨ ;d'bfonfO{ oy]:6 ;do lbg;Sg] .
¨ ;d'bfodf /x]sf x/]s au{, tx / lgsfosf JolQmx?;+u lgZkIf / t6:y /x]/ sfd ug{ ;Sg] .
¨ ;d'bfo:t/df 3'nldn eO{ afnd}qL tl/sfn] sfd ug{ dg k/fpg] jf cg'ej ePsf] . 
¨ Odfgbf/, ldng;f/, kf/bzL{ tyf tf]lsPsf] lhDd]jf/L k'/f ug{ ;Sg]                                            
¨ :yfgLo AolQm, ;d'bfo, tyf ltgLx?sf] efiff, ;+:s[ltsf] ;Ddfg ug{] / s'g} afn cleof]u jf ck/flws ultljlwdf ;+nUg gePsf] .
k]z ug'{ kg]{ sfuhftx? M
¨ x:t lnlvt lgj]bg ! k|lt / ;+:yfsf] cfj]bg kmf/fd ! k|tL
¨ gful/stfsf] k|ltlnkL / z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkqsf] k|ltlnkLx? .
¨ k|fKt tflnd÷sfo{ cg'ejsf] k|df0fkqsf] k|ltlnkLx? .
;]jf ;'ljwf M ;]jf ;'ljwf kl/of]hgfsf] ;Demf}tf-kqdf pNn]v u/LP adf]hLd x'g]5 .
b/vf:t k]z ug]{ :yfg M ;+:yfsf] ;Dks{ sfof{no l;nu9L @ 8f]6L -s[i0ffno 6f]n_
;Dks{ kmf]g M )($-$!!)!!, email:cead.doti@gmail.com
u|fÅotf          M ;DjlGwt laifodf pRr of]Uotf tyf cg'ej ePsf pDd]bjf/x?nfO{ u|fÅotf lbO{g]5 .
gf]6 M Dofb gf3L cfPsf lgj]bg pk/ s'g} sf/jfxL x'g]5}g .
b/vf:t b:t'/     M ? @)).–                                                 kbk'lt{ ;ldlt


;"rgf Û ;"rgf ÛÛ ;"rgf ÛÛÛ
o; >L 306]Zj/ pRr dfla hf]/fon 8f]6Lsf] ±@ txdf k|flalws tyf Joj;flos wf/ cGt/ut s[lif jfnL la1fg ;d"x -I.Sc. AG_ sf] egf{ k|lqmof ;'? ePsf]n] cfjZos of]Uotf k'u]sf laBfyL{x?n] ;dod} egf{ eO{ cfkm\gf] l;6 ;'/lIft /fVg' x'g ;"lrt ul/G5 .
egf{ k|lqmof M c;f]hsf] bf]>f] ;ftf b]lv
k9fO{ ;'? M c;f]h t]>f] ;ftfb]lv
k|frfo{
w06]Zj/ pRr dfla hf]/fon, 8f]6L


;"rgf Û  ;"rgf ÛÛ  ;"rgf ÛÛÛ
>L z}n]Zj/L dftfsf] dlGb/df k|To]s !@ jif{df x'g] sf]6Lxjg   -s'De_ ut @)&! ;fn df3 !! ut] a;Gt k~rdL b]lv P]= df3 @) ut] k"l0f{df;Dd ;'–;DkGg ePsf] oxfFx?nfO{ :d/0f u/fpg rfxfG5f}+ . ;f]xL pknIfnfO{ ;Djf]wg ug{ 8f]6]nL ;dfh sf7df08f}+ / z}n]Zj/L If]q lasf; ;ldlt 8f]6Lsf] tTjfjwfgdf pQm sf]6Lxjg dxfo1sf] ;Djf]wg u/L æ:dfl/sfÆ k|sfzg ug]{ lg0f{o ePsf]n] pQm dxfo1 / >L z}n]Zj/L dlGb/sf] dlxdf cflb laifodf cfkm\gf] cd'No n]v /rgf eP n]v /rgf, n]v /rgf geP cfkm\gf] cd'No ;'emfj ;d]t /flvlbgx'g lagd|  cg'/f]w ub{5f}+ . ;fy} n]v /rgf @)&@ ;fn d+l;/ d;fGtleq pknJw u/fO{ lbgx'g ;d]t cg'/f]w ub{5f}+ .
k|]dz+s/ e§ -cWoIf_
>L z}n]Zj/L If]q lasf; ;ldlt, 8f]6L

g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
s[lif ljefu
;'=k=If]qLo s[lif lgb{]zgfno, lbkfon
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, 8f]6L
k|yd k6s ;"rgf k|sflzt ldlt M @)&@÷)%÷@)
o; sfof{nosf] cf=j=@)&@÷)&# sf] ;xsf/L v]tL, ;xsf/L l:sd tyf ;fgf l;+rfO{+ sfo{qmd cg';f/ l;+rfO{+ s'nf] dd{t÷lgdf{0f, kf]v/L lgdf{0f, Knfli6s kf]v/L lgdf{0f, yf]kf l;+rfO{+, l:k|ª\sn, l;+rfO{+ kDk ;]6 cflb l;+rfO{+ sfo{qmd ;~rfngsf nflu lhNnf s[lif ljsf; sfof{nodf btf{ ePsf s[ifs ;d"x / l8lehg ;xsf/L sfof{nodf btf{ ePsf s[lif Pj+ ax' p4]ZoLo ;xsf/L ;F:yfn] tkl;n cg';f/sf sfuhftx? ;+nUg /fvL of] ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] #% -k}+lt;_ lbgleq lhNnf s[lif ljsf; sfof{no l;nu9L, 8f]6L jf glhssf] s[lif ;]jf s]Gb|df cfj]bg lbg'x'g of] ;"rgf k|sflzt ul/Psf] 5 . Dofb gfl3 cfP jf l/t gk'u]sf b/vf:t pk/ s'g} sf/jfxL gx'g] Joxf]/f ;d]t cg'/f]w ul/G5 .
;+nUg ug{'kg{] sfuhftx? M
!_ ;xsf/L ;F:yf jf s[ifs ;d"x btf{ k|df0f kqsf] k|ltlnkL ! k|lt
@_ ;DalGwt s[lif ;]jf s]Gb|sf] l;kmfl/; ! yfg
#_ ;DalGwt uflj;sf] l;kmfl/; ! yfg
$_ ;d"xsf] lg0f{osf] k|ltlnkL ! yfg
%_ l:sdsf] lj:t[t ljj/0f ! yfg
^_ ;fgf l;+rfO{+sf nflu ? !)).– lt/]sf] /l;b ! yfg
&_ ;xsf/L v]tLsf nflu #)).– lt/]sf] /l;b ! yfg
gf]6 M !–l;+rfO{+ sfo{qmd ;~rfng kZrft ;f] If]qdf kg{] k|efjsf af/]df k|i6 ljj/0f v'nfO{ k]z ug{'kg{] 5 . l;+rfO{+ kZrft s]–s:tf afnL nufpg] of]hgf 5 ;f] sf] hfgsf/L k|:tfj ;fy k]z ug{'kg{] 5 .
@_ cfj]bg kmf/fdsf] 9fFrf / yk hfgsf/Lsf nflu lhNnf s[lif ljsf; sfof{no 8f]6L jf glhssf] s[lif ;]jf s]Gb|x?df ;Dks{ ug{'x'g ;d]t ;"lrt ul/G5 .
#_ cfj]bg a'emfpg ;DalGwt ;F:yf jf s[ifs ;d"xsf cWoIf / Ps hgf kbflwsf/L clgjfo{ pkl:yt x'g'kg{] 5 .
$_ cfj]bg kmf/fddf pNn]v ePsf sfuhftx? k"/f gePdf ;f] kmf/fdx? pk/ s'g} sf/jfxL x'g]5}g
%_ ut ljut jif{sf] cg'ej s]lx ;d"x / ;xsf/L ;F:yfx?n] cfj]bg ubf{ cfkm\gf ;b:ox?nfO{ hfgsf/L gu/fpg] u/]sf] ;'Ggdf cfPsf]n] ;d"x / ;xsf/Lsf] a}7s al; lg0f{o u/]sf] k|ltlnkL ;d]t k]z ug{'kg{] 5 eg] ;d"x tyf ;xsf/Ln] cfkm'n] nufpg] of]ubfg ;d]t k]z ug{'kg{]5 .
^_ lgj]bg k]z ubf{ ;xsf/L tyf s[ifs ;d"xsf lhDd]jf/ JolQmsf] kmf]g gDa/ clgjfo{ /fVg'     kg{]5 . olb kmf]g gDa/ ;d"x;Fu gePdf cfkm'nfO{ ;"rgf lbg;Sg] JolQmsf] gDa/ n]v]sf] x'g'kg{]5 . olb s'g} klg kmf]g gDa/ gePdf ;f] sf] Joxf]/f ;d]t v'nfpg'kg{] 5 .
&_ ;xsf/L l;+rfO{+ sfo{qmddf l:sd / ;xsf/L 5'6\ofO{ cfj]bg kmf/fd el/ k]z ug{'kg{]5 .
*_ cfj]bg kmf/fd kfO{g] :yfg M lhNnf s[lif ljsf; sfof{no 8f]6L / s[lif ;]jf s]Gb|x?df .
lhNnf s[lif lasf; sfof{no, 8f]6L

cfjZostf ;DjlGw ;"rgf
k|yd k6s ;"rgf k|sflzt ldlt M @)&@÷^÷^
8f]6L lhNnf 8f}8 ufla;–^ dt]nLdf /x]sf] o; >L lznf ;fd'bflos afn lasf; s]Gb|df tklzn cg';f/sf] l/Qm kbdf v'nf k|ltof]lutfåf/f kbk'lt{ ug'{ kg]{ ePsf]n] of]Uotf k'u]sf O{R5's g]kfnL gful/sx?jf6 of] ;"rgf k|sfl;t ePsf] ldltn] !% lbgleq b/vf:t k]z ug{ cfAxfg ul/G5 .
tkl;n
la1fkg g+= )!÷)&@÷)&#,
kb M afnlasf; ;xof]uL sfo{stf{
;+Vof M ! hgf -dlxnf_
z}lIfs of]Uotf M P;Pn;L kf; .
pd]/ M !* jif{ k'/f eO{ $) ggf3]sf]
cj]bg b:t'/ M ?= #,)) dfq .
k/LIffsf] lsl;d M lnlvt / cGt/jftf{
;Dk{s ldlt M @)&@÷^÷@! ut]
cfaZos sfuhft M g]kfnL gful/stfsf] k|ltlnlk, z}lIfs of]Uotfsf k|df0f kq, lajfx btf{sf] k|df0fkq .
gf]6 M pDd]bjf/n] cGt/jftf{df ;Ssn k|df0f kq ;lxt pkl:yt x'g' kg]{5 . Dofb gfF3L tyf l/t gk'uL cfPsf lga]bg pk/ s'g} sf/jfxL x'g] 5}g .
;Dks{ (*$*$*(#^), cWoIf ledaxfb'/ af]u6L

dfnkf]t sfof{no 8f]6Laf6 hf/L ul/Psf] xsbfjL ;DjlGw, #% lbg] ;fj{hlgs ;"rgf
;"rgf k|sflzt ldlt M @)&@÷^÷!)

lnlvtd\ lhNnf 8f]6L aun]v uf=la=;= j8f g+= $ ls=g+= !*, @), ^!, !^*, !(%, @!*, @&^, ##(, %^) sf] h=w= k|df0f k"hf{df d]/f] gfd ho l;+ cf]nL, xfnsf] pd]/ %! jif{ / d}n] k|fKt u/]sf] gf=k|=k=g+=(%÷!#)@ ldlt M @)$$÷!@÷( sf] g]kfnL gful/stfsf] k|df0f kqdf d]/f] gfd v8s l;+ cf]nL, xfnsf] pd]/ $* jif{ e} km/s kg{ uO{ d]/f] gfd / pd]/ km/s kg{ uPsf] ePtf klg ho l;+ cf]nL / v8s l;+ cf]nL km/s km/s JolQm ge} d ho l;+ cf]nL eGg] v8s l;+ cf]nL ePsf] xF'bf d}n] k|fKt u/]sf] g]=gf=k|=k= adf]lhd x'g] u/L h=w=k|= k'hf{df gfd ;RRofO{ v8s l;+ cf]nL sfod u/L kfpF egL uf=la=;= aun]v 8f]6L sf] r=g+=@% ldlt M @)&@÷^÷& sf] ls6fgL l;kmfl/; h=w=k|=k'hf{, g]kfnL gf=k|=k, dfnkf]t a'emfPsf] /l;b ;+nUg u/L v8s l;+ cf]nLn] ldlt M @)&@÷^÷& df dfnkf]t sfof{no 8f]6Ldf lgj]bg lbg' ePsf] x'bfF pQm hUuf ;DjGwdf s'g} s;}sf] xsbfjL k'Ug] eP, b'a} gfd u/]sf JolQm km/s km/s JolQm eP jf gfd / pd]/ ;+;f]wg ug{ gkg]{ s'g} sf/0f eP of] ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] af6fsf Dofb afx]s #% -k}lt;_ lbgleq cfkm";Fu ePsf ;Ssn k|df0f ;fy sfof{nodf ph'/ bfjL ug{ cfpg' xf]nf . cGoyf Dofbleq s'g} s;}n] ph'/L bfjL gu/] lgodfg';f/ e} hfg] Joxf]/f o;} ;"rgfåf/f hfgsf/L u/fO{G5 .