Monday, January 22, 2018

बिम्ब नेपाली साप्ताहिक, २०७४ साल माघ ९ गते मंगलबार

नेपालको संबिधानमा अपाङ्गता भएकाहरुका लागि भएका व्यवस्था व्यवस्थाहरुको कार्यान्वयन गरौं ।
नेपाल सरकार
सूचना तथा सञ्चार मन्त्रालय
सूचना विभाग

मुख्य समाचार 

“बन्द” ले बनाईदिएको क्रिकेट मैदान

आईतवार बिहानै १०/१२ जना बालकहरुको एक हुल क्रिकेट खेल सामग्री बोक्दै निस्कियो । देख्नेहरुले अनुमान गरेका थिए उनीहरु कुनै मैदानमा गएर खेल्नेछन । तर त्यसो   भएन । १२/१५ उमेर समूहका ति बालकहरुले पिच सडकमै खेल सुरु गरे । खेलाडी बालकहरु चिच्याउँदै खेलमा रमाउन थाले । 
यो दृष्य डोटीको प्रमुख व्यापारिक केन्द्र पिपल्ला बजारको सडकको हो । के आई सिंह राजमार्ग अन्तरगत पर्ने उक्त सडक खण्ड अचेल बालबालिकाहरुको खेल मैदान बनेको छ । डोटी, अछाम र  बाजुराका लागि दिनहुँ सयौं यातायातका साधनहरु चल्ने उक्त सडक प्रदेश नं. ७ को राजधानी दिपायल माग गर्दै जारी आन्दोलनको क्रममा गत बुधवारदेखि आईतवार साँझसम्म बन्द भएपछि सुनसान बन्यो । दिउसो प्रदर्शनकारीहरुले जुलुश निकाल्न, राती टायर बालेर प्रहरी र प्रदर्शनकारीहरुले संगै आगो सेक्न र साँझ बिहान बालबालिकाहरुले क्रिकेट खेल्नमा प्रयोग भयो  उक्त सडक । वन्दका कारण फुर्सदिला बनेका युवा व्यापारीहरुले पनि बालबालिकाहरुको खेललाई सघाईरहे बन्द अवधीभर । बालबालिकाहरुसंगै क्रिकेट खेल्दै रमाईरहे उनीहरु पनि । अन्य व्यापारिकहरु पनि खेल हेरेर आनन्द लिईरहे ।
पुष १२ गते देखि जारी आन्दोलनका क्रममा पुष १९ देखि २४ सम्मको डोटी बन्दमा पनि यस्तै अवस्था थियो । २५ गतेदेखि खुलेको बन्द सरकारले माघ ३ गते प्रदेश नं. ७ को मुकाम कैलाली तोकेपछि फेरी उग्र बन्यो आन्दोलन । पछिल्लो बन्दको आज पाँच दिनसम्म एम्वुलेन्स र सुरक्षा निकायका बाहनहरु बाहेक अरु साधन चलेनन् सडकमा । आकास्मिक सामाजिक घटनाहरु भएमा आन्दोलनकारीहरुको स्वीकृति लिएर फाट्टफुट्ट अन्य बाहनहरु चले । 
के आई सिंह राजमार्ग मात्रै होईन बन्दका कारण भिमदत्त राजमार्गको बुडर–स्याउले खण्ड र पहलवानसिंह स्वार राजमार्ग (सिलगढी–साँफेवगर) पनि मस्त निन्द्रामा सुते । 
बिद्याय बन्द, शिक्षक–बिद्यार्थी आन्दोलनमा 
बन्दका कारण जिल्लाका अधिकांश बिद्यालयहरु ठप्प भए । बन्दले बिद्यालय शिक्षा परीक्षा (एसईई) को तयारी गरिरहेका बिद्यार्थीहरु आफ्नो पढाई बिग्रेको भन्दै चिन्तित देखिन्थे भने स–सना बालबालिका बिद्यालय बन्दको फुर्सदमा रमाई–रहेका थिए । केही बालबालिका प्रदर्शनकारीहरुसंग आन्दोलनमा जिन्दाबाद, मुर्दाबाद भन्दै हिडे । प्रदर्शनका क्रममा प्रहरीलाई ढुङ्गा प्रहार गर्नेमा पनि बिद्यालय उमेरका बालबालिकाहरुको संख्या बढी देखियो ।
छात्राबासमै डेरा गरेर बस्ने बालबालिकाहरु पनि माघी मनाउन घर आएका बेला एकाएक भएको बन्दले बिद्यालय जान पाएनन् । एकातिर छात्राबासको शुल्क पुरै तिर्नु पर्ने अर्कोतिर पढाई पनि छुट्ने उनीहरुको चिन्ता बेग्लै थियो । 
त्यसो त माघी मनाउन  घर गएका अधिकांश शिक्षकहरु पनि बिद्यालयमा आउन सकेका थिएनन् । जागिर पहाडको बसाई तराईको भएका शिक्षकहरु बन्दले तराईमै रोकिए । तिमध्ये केही त सोमवार साँझ कार्यक्षेत्रमा पुगेका छन्, कोही बाटोमै छन् । कार्यक्षेत्रमै भएका शिक्षकहरु पनि घाम ताप्दै दिन कटाउन बाध्य भए । केही शिक्षकहरु डोटेली जनताले राजधानीको माग गर्दै गरिरहेको आन्दोलनमा सरिक हुने गरेका देखिन्थे । 
नेताहरु मौन, जनता दुःखी 
राजधानीको माग गर्दै झण्डै एक महिनासम्म आन्दोलन चलिरहँदा पनि सरकारले कुनै वास्ता गरेको छैन । न त जिल्लाका नेताहरुले नै आन्दोलनमा सहभागिता जनाएका छन । आन्दोलनका अनेक स्वरुप लिएर जनता सडकमा आईरहे र आईरहेका छन तर नेताहरु आफ्नै दुनो सोझ्यानमा व्यस्त छन । 
मन्त्रीपरिषद्मा डोटीकै नेता भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री बिरवहादुर बलायर हुँदा पनि उनले कुनै चाँसो नदिएको आन्दोलनकारीहरुको आरोप छ । मंसिर २१ गते सम्पन्न प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन प्रचारको क्रममा मन्त्री बलायरले प्रदेश नं. ७ को राजधानी दिपायल बनाउन जस्तो सुकै मुल्य चुकाउन पनि तयार रहेको बताएका थिए । चुनावमा पराजित भएपछि मन्त्री हुँदाहुँदै पनि उनले डोटीमाथी अपमान हुँदा समेत वास्ता नगरेको प्रदर्शनकारीहरुको आरोप छ । 
यस्तै बलायरलाई हराउँदै प्रतिनिधि सभा सदस्य बनेका एमाले नेता प्रेमबहादुर आलेमगरले पनि चुनावी भाषणमा यदि दिपायल राजधानी नभए आफु सांसद पद छोडेर सडकमा आउने कसम खाएका थिए । प्रतिनिधि सभा सदस्यमा निर्वाचित भएर उनले शपथ नखाँदै सरकारले अस्थायी मुकाम धनगढी तोक्दा उनले आन्दोलनमा सहभागिता जनाएका छैनन् । काठमाण्डौंमा उनले दिपायल राजधानीका लागि शिर्ष नेताहरुलाई ज्ञापन पत्र बुझाउने गरेका त छन् तर उनले पहिले प्रतिवद्धता गरे जस्तो राजीनामा दिएको घोषणा गरेका छैनन् । उनी मन्त्रीको दौडमा रहेको प्रदर्शनकारीहरुको आरोप छ । 
अन्य नेताहरुले पनि आफुहरुलाई साथ नदिएको प्रदर्शनकारीको आरोप छ । बलायर, आले लगायतका नेताहरुले आन्दोलनमा आफ्नो समर्थन रहेको सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिईरहेपनि आन्दोलनमा प्रत्येक्ष सहभागिता जनाएको भने देखिदैन । 
उग्र बन्दै आन्दोलन 
आन्दोलन जति जति लम्बिदै छ त्यति त्यति उग्र बन्दै गएको छ । शनिवार राती मात्रै बुडरमा एक दर्शन यातायातका साधनमाथी तोड्फोड भयो । प्रदर्शनकारीहरुले सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाका कार्यालय–हरुमा तोड्फोड् र आगजनी    गरे । लामो समयसम्म आन्दोलन हुँदा पनि सरकारको ध्यानाकर्षण नभएको भन्दै आन्दोलनकारीहरु उग्र बन्दै गए ।
मदिरा सेवन गरेर जुलुशमा सहभागि हुने, आन्दोलनकारीहरुलाई प्रहरीमाथी ढुङ्गा प्रहार गर्न जोस्याउने, अपशव्द प्रयोग गर्दै नारावाजी गर्ने जस्ता अराजक गतिबिधिमा केही व्यक्तिहरु लागे । यस्ता व्यक्तिहरुलाई नियन्त्रणमा ल्याउन समेत समस्या भएको आन्दोलनका अगुवाहरुको दुखेसो थियो । ‘हामी त आन्दोलन शान्तिपूर्ण होस् भन्ने प्रयास गरिरहेका छौं’ आईतवार एक अगुवाले भनेका थिए ‘तर उल्टो हामीसंगै झगडा गर्छन, अव के गर्नु ?’

सम्पादकीय 

एकता कि बिभाजन

साविकको सुदूरपश्चिम विकास क्षेत्रको एक प्रदेश भएपछि साविककै सदरमुकाम रहेको ठाउँमा प्रदेशको राजधानी हुनु पर्ने माग नाजायज हैन । पहिले विकास क्षेत्रको केन्द्र बनाउँदा पनि केही आधारहरु तय गरेर नै वनाएको हुँदो हो । विकास क्षेत्रको केन्द्र भएपछि बिभिन्न संरचनाहरु निर्माण भएका छन । ईतिहास निर्माण भएको छ । सरकारी तथा नीजि क्षेत्रबाट प्रसस्तै लगानी भएको   छ । त्यसकारण अहिले बनेको प्रदेश नं. ७ को प्रशासनिक केन्द्र अर्थात राजधानी दिपायलमै हुनु पर्छ भन्नु यहाँका जनताको अधिकार हो र त्यो अधिकार जनताले पाउनु पर्छ । त्यो अधिकारका लागि शान्तिपूर्ण लडाई लड्नु पनि अधिकार हो । 
त्यसै अधिकारको उपभोग गर्दै डोटेली जनताले गत पुष १२ गते देखि आन्दोलन गरिरहेका छन । आन्दोलनकारीहरुले कहिले आफ्नो अधिकार मात्रै उपभोग गरिरहेका छन भने कहिले अरुको अधिकारको पनि हनन् गरिरहेका छन । यस बिचमा दुई पटक पूर्व रुपमा जिल्ला ठप्प भएको छ । केही दिन त सुदूरपश्चिमका सात जिल्लाकै यातायात ठप्प भयो । 
आईतवार बसेको आन्दोलन संयोजन समितिको बैठकले राष्ट्रिय सभाको निर्वाचनलाई मध्यनजर गर्दै आन्दोलनलाई खुकुलो बनाउने निर्णय गरेसंगै यातायातका साधनहरु चल्न थाले, वजार व्यवसाय खुला भयो । लामो समयदेखि बन्द शिक्षण संस्थाहरु खुले तर सरकारी कार्यालयहरु र गैरसरकारी संस्थाका कार्यालयहरु अहिले पनि खुल्न सकेका छैनन् । सरकारी कार्यालयहरु नै बन्द  गरेपछि राज्यलाई दवाव पर्छ भन्ने मान्यताका साथ यि कार्यालयहरु नखुलेका हुन सक्छन् । 
आन्दोलनकै क्रममा आन्दोलनकारीहरुका बिचमा बिभिन्न मतभेद्हरु देखिए । आन्दोलन शान्तिपूर्ण गर्ने वा उग्र बनाउने, आन्दोलन शिष्ट, मर्यादित बनाउने वा आन्दोलनलाई तोड्फोड्को अवस्थामा पु¥याउने, बन्द, चक्काजाम, टायर बाल्ने काम गर्ने वा नैतिक दवाव पर्ने खालका कार्यक्रमहरु गर्ने भन्ने बिषयमा आन्दोलनको उठान देखिनै फरक मत देखिदै आएको थियो । आन्दोलनलाई शान्तिपूर्ण तवरले लैजानु पर्छ भन्ने नेतृत्वकर्ताको सोच हुँदाहुँदै पनि प्रहरीमाथी आन्दोलनकारीको तर्फबाट ढुङ्गा प्रहार भए, प्रहरीले अन्धाधुन्द लाठी चार्ज र अश्रुग्याँस प्रहार ग¥यो ।  प्रदर्शनकारीतर्फ पनि र सुरक्षाकर्मी तर्फ पनि घाईते भए । 
धेरै सरकारी कार्यालयहरुमा तोड्फोड् भयो । यातायातका साधनहरुमाथी तोड्फोड् हुनुका साथै आगजनी समेत भयो । आन्दोलनका क्रममा ढुङ्गा प्रहार, लाठी चार्ज, तोड्फोडलाई सामान्य रुपमा लिईएला तर कस्ता कस्ता प्रकृतिका घटनाहरु भए र ति घटनाहरुको सम्वन्ध हाम्रो मागसंग छ कि छैन भन्ने कुरा बुझ्नु जरुरी छ । हाम्रो आन्दोलनलाई फाईदा पुग्ने गरि ति घटनाहरु भए वा घाटा हुने गरि ? यसको पनि समीक्षा हुनु जरुरी छ । 
यस्तो अवस्था आन्दोलनकारीहरुबिच भएको मतभेद्का    कारण आएको हो भन्दा अन्याय हुँदैन होला । यस्तै सोमवार पनि भएको छ । एकपक्षले सरकारी कार्यालयहरु बन्द भएका कारण  सरकारी गाडीहरु पनि चल्न नदिने भन्दै बिज्ञप्ती जारी गरेको छ भने अर्कोतिर अर्को पक्षले सरकारी गाडी चल्न दिनु पर्ने बताएको छ । सरकारी गाडी बन्द गर्नेहरुको दावी वन्दका बेला सरकारी गाडीहरु व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि प्रयोग भए भन्ने छ भने अर्को पक्षको तर्क राष्ट्रिय सभाको निर्वाचनलाई लक्षित गरेर बन्द खुकुलो गरिएको हुँदा नेताहरु, मतदाताहरु सरकारी गाडीमा पनि आउन सक्ने भएकाले सरकारी गाडी खोल्नु पर्ने दावी छ । 
आन्दोलनकारीहरुको यो बिवादमा सञ्चारकर्मीहरुलाई सकस भएको छ । अव कस्तो समाचार सम्प्रेषण गर्ने ? सरकारी गाडी बन्द छन भन्ने वा खुला छन भन्ने ? आन्दोलनको नेतृत्वकर्ताहरुले यस बिषयमा समयमै सामाधान दिनु जरुरी छ ।

थप समाचार 

आरजुलाई उम्मेदवार बनाउन माग

प्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहाहदुर देउवापत्नि आरजु राणा देउवालाई माघ २४ गते हुने राष्ट्रिय सभा सदस्यको निर्वाचनमा उम्मेदवार बनाउन महिला सांसदहरुले दवाव दिएका छन । 
नेपाली कांग्रेसको तर्फबाट ७ नं. प्रदेशको प्रदेश सभामा प्रतिनिधित्व गर्ने महिला सांसदहरुले राणालाई राष्ट्रिय सभा सांसद बनाउनु पर्ने माग गरेका छन । ७ नं. प्रदेशको अस्थायी मुकाम धनगढीमा आईतवार प्रदेश सभा सदस्यको शपथ ग्रहण गरेपछि महिला सांसदहरुले सोमवार एक बिज्ञप्ती जारी गर्दै उक्त माग राखेका छन । 
मंसिर २१ गते भएको प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचनमा राणा कैलाली क्षेत्र–५ बाट बाम गठबन्धनका उम्मेद्वार नारदमुनी रानासंग पराजित भएकी थिईन । महिला सांसदहरुले राणा एक बौद्धिक महिला भएका कारण उनलाई राष्ट्रिय सभामा लैजाँदा सवै महिलाहरुप्रति न्याय हुने बताएका छन । 
‘यस प्रदेशकी सामाजिक आन्दोलनकी अभियन्ता तथा महिला सशक्तिकरण आन्दोलनकी अगुवा नेतृ डा आरजु राणा देउवालाई आगामी राष्ट्रिय सभा सदस्य निर्वाचनमा उम्मेद्वार बनाउन हामी जोड्दार माग गर्दछौं’ बिज्ञप्तीमा भनिएको छ ‘उहाँको राष्ट्रिय सभामा हुने उपस्थितिले यस प्रदेशका महिलाहरुको संबैधानिक हक र अधिकारहरुलाई स्थापित गर्न थप बल पुग्नेछ ।’
महिला सांसदहरु दिश्वश्वरी शाह, उमादेबी वादी, नन्दा बम र अम्विका कुमारी थापाद्वारा हस्ताक्षरित बिज्ञप्तीमा आफुहरुको उक्त मागमा सहयोग गरिदिन पार्टी नेतृत्व, प्रतिनिधि तथा प्रदेश सभा सदस्यहरु, पार्टी जिल्ला सभापतिहरु र महिला संघसंस्थाहरुलाई अपील गरिएको छ ।
यता पुतला जल्दै, उता शपथ ग्रहण गर्दै
प्रदेश नं. ७ को प्रदेश सभाका लागि डोटी प्रदेश सभा क्षेत्र ‘ख’ बाट निर्वाचित सांसद त्रिलोचन भट्ट पद तथा गोपनीयताको शपथ ग्रहण गर्न जिल्ला समन्वय समिति कैलालीको सभाहलमा पुगिसकेका थिए । आईतवार बिहान १० बजे हुने भनेको शपथ ग्रहण प्रदेश प्रमुख मोहनराज मल्ल आउन ढिलो भएपछि दिउसो २ बजेका लागि सारिएका कारण उनी पनि ढिलो गरिनै गएको थिए । उनी देश र जनताको नाममा कसम खाईरहँदा डोटीमा भने उनको पुतला जलिसकेको थियो ।  
माघ ३ गते सरकारले प्रदेश नं. ७ को राजधानी कैलाली कायम गरेको बिरुद्धमा आक्रोसित डोटीबासीहरुले डोटी जिल्ला प्रदेश सभा ‘क’ बाट निर्वाचित सांसद भरत बहादुर खड्का र प्रदेश सभा ‘ख’ बाट निर्वाचित त्रिलोचन भट्टको पुतला जलाएका छ । 
चुनावी अभियानका क्रममा प्रदेश नं. ७ को राजधानी दिपायल कायम गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्दै जनतासंग भोट मागेर बिजयी भएका जनप्रतिनिधिहरुले आन्दोलन चलिरहँदा समेत कुनै चाँसो नदेखाएको भन्दै आन्दोलनकारीहरुले पुतला जलाएका हुन । मतदाता राजधानी माग्दै सडकमा आन्दोलित भएका बेला नेताहरु शपथ ग्रहण गर्ने दौडमा लागेकोप्रति आन्दोलनकारीहरु थप आक्रोसित भएका छन । 
खड्का र भट्टसंगै आन्दोलनकारीहरुले बहालवाला भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री बिरबहादुर बलायर र प्रतिनिधि सभा सदस्य प्रेमबहादुर आलेमगरको पुतला दहन गरेका छन । आलेमगरले चुनावी अभियानमा प्रदेश नं. ७ को राजधानी दिपायल नभए आफु पदबाट राजीनामा गरेर सडकमा आउने वताएका थिए । यस्तै बहालवाला मन्त्री बलायर डोटी जिल्लाकै भएर पनि राजधानी कैलाली हुँदा समेत मौन रहेको प्रदर्शनकारीहरुको आरोप छ ।
पारिवारिक काममा व्यस्त भएका कारण खड्काले भने आईतवार शपथ लिन पाएनन् ।

मल्लको राजनीतिक यात्रा 

प्रधानपञ्चदेखि प्रदेश प्रमुखसम्म

रामहरी ओझा/डोटी 
माघ ८
२०२८ सालमा कैलालीको तत्कालीन पण्डौन गाउँ पञ्चयतको प्रधानपञ्चमा निर्वाचित भएका मोहनराज मल्ल बुधवार प्रदेश ७ को प्रमुखमा नियुक्त भएका छन ।
पुख्यौली घर डोटीको बोगटान क्षेत्रमा भएपनि मल्ल कैलालीमै जन्मे । २००७ सालमा बुवा दिलिपसिं मल्ल र आमा जगत  कुमारी मल्लको छोराका रुपमा जन्मेका मल्ल नैतिकवान र इमान्दार व्यक्तिको रुपमा चिनिन्छन् । बिद्यालय शिक्षा देखि स्नातक तहसम्मको औपचारिक पढाई  भारतको लखनउबाट प्राप्त गरेका मल्लले त्रिभुवन बिश्वबिद्यालयबाट स्नातकोत्तर तहको उपाधी हासिल गरेका छन । उनी महेन्द्र बिद्या भुषणबाट सम्मानित पनि भएका थिए । 
गाउँ पञ्चायत प्रधान देखि राष्ट्रिय पञ्चायल सदस्यसम्म जनमतले जितेका मल्ललाई प्रदेश प्रमुख हुन सजिलै भयो । पञ्चायतको राजनितिबाट प्रभावित मल्ल २०७० सालमा भएको संबिधान सभाको दोश्रो निर्वाचनका क्रममा नेपाली कांग्रेसमा आवद्ध थिए । कैलालीको भजनी नगरपालिका–१, मा बसोवास गर्दै आएका मल्ल हाल काँग्रेसको महासमिति सदस्य हुन् ।
२०३२ सालमा कैलाली जिल्ला पञ्चायतको उपसभापति बनेका मल्ल २०३७ देखि २०४६ सालसम्म राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य रहेका थिए । पञ्चायती शासनमा उनी २०३२ सालमा सुदूरपश्चिमाञ्चल धान चामल कम्पनीको अध्यक्ष र २०४५ मा टीकापुर विकास समितिको अध्यक्षको जिम्मेवारी सम्हालेका व्यक्ति हुन । २०५२ सालमा परराष्ट्र मन्त्रालयको सल्लाहकार तथा त्रिभुवन विश्व विद्यालयको सभासद भएर काम गरेका थिए ।
पञ्चायती राजनीतिमा शक्तिशाली देखिएका मल्ललाई २०४६ सालपछिको राजनीति भने त्यति फापेन । २०४८, २०५१ र २०५६ को संसदीय निर्वाचनमा राप्रपाको तर्फबाट चुनाव लडेका मल्लले पराजय मात्रै भोग्नु प¥यो । २०६२/०६३ को राजनीतिक परिवर्तनपछि पनि मल्ल सक्रिय राजनीतिमा कमव्याक हुन    सकेनन् । २०६४ को संबिधानसभा निर्वाचनमा पनि राप्रपाबाटै चुनाव लडेका मल्ल फेरी हारे । 
मल्लले अमेरिका, चीन, बेलायत, जर्मन, जापान, सिंगापुर लगायत झण्डै दुई दर्जन मुलुकको भ्रमण गरेका छन् ।

सांसद खड्का बिरुद्ध उजुरी

माघ २४ गते हुने राष्ट्रिय सभा सदस्य निर्वाचनको मतदाता नामावलीमा नाम समावेश भएका सांसद भरतवबहादुर खड्का बिरुद्ध उजुरी परेको छ । 
निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले सार्वजनिक गरेको बिवरण अनुसार आईतवार प्रदेश सभा सदस्यहरुको शपथ ग्रहण समारोहमा सांसद खड्का अनुपस्थित भई शपथ ग्रहण नगरेका कारण उनी मतदाता नभएको दावी गरिएको छ । मतदाता बिष्ना सिंहले दिएको उजुरीमा शपथ ग्रहण नगरेको व्यक्ति मतदान गर्न योग्य नभएको हुँदा सांसद खड्काको नाम मतदाता नामावलीबाट हटाईपाउन माग गरिएको छ । 
निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले सोमवार उजुरीको सूची प्रकाशित गर्दै मंगलबार दिउसो ३ वजेभित्र उक्त उजुरीको खण्डनका लागि आवश्यक प्रमाणहरु पेश गर्न सूचना जारी गरेपछि सांसद खड्काले आफु बिरामी भएको र छोरीको बिवाह भएका कारण शपथ ग्रहण समारोहमा उपस्थित हुन नसकेको प्रतिक्रिया दिएको निर्वाचन अधिकृत डोटी जिल्ला न्यायाधिश जयानन्द पनेरुले जानकारी दिएका छन । ‘उहाँको प्रतिक्रिया आईसकेको छ’ पनेरुले भने ‘उहाँले मतदान अघि शपथ ग्रहण गर्ने भन्नु भएको छ ।’ 
निर्वाचन अधिकृत पनेरुका अनुसार शपथ ग्रहण नगरेको व्यक्ति मतदाता हुन पाउने वा नपाउने भन्ने बिषयमा कानुनमा प्रष्ट व्यवस्था नभएका कारण निर्वाचन आयोगमा पठाईएको छ । ‘हाम्रो जस्तै समस्या पोखरामा पनि भएको रहेछ’ अनलाईन खवरसंग कुरा गर्दै पनेरुले भने ‘अव आयोगले के निर्देशन गर्छ, सोही अनुसार हुन्छ ।’
सांसद खड्का नेपाली कांग्रेसको तर्फवाट डोटी जिल्ला प्रदेश सभा ‘क’ मा प्रत्येक्ष निर्वाचित भएका हुन । 

सरकारी गाडी चल्नमा रोक

प्रदेश नं. ७ को राजधानी माग गर्दै पुष १२ देखि जारी आन्दोलनका क्रममा माघ ३ गतेदेखि भएको बन्द आईतवार खुलेपनि सरकारी गाडी चल्नमा रोक लगाइएको छ । 
आन्दोलन संघर्ष समितिले सोमवार एक बिज्ञप्ती जारी गर्दै सरकारी गाडीहरु व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि प्रयोग भईरहेकाले चल्नमा रोक लगाउने जानका–री गराएको छ । आन्दोलनका क्रममा सरकारी कार्यालयहरु बन्द रहेका र सरकारी गाडीहरु कर्मचारीहरुले व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि प्रयोग गरिरहेकाले सम्पत्तिको दुरुपयोग भएको भन्दै गाडी चल्न रोक लगाईएको हो । 
राष्ट्रिय सभाको निर्वाचन सफल पार्न र उक्त निर्वाचनको अवसरमा डोटी आउने प्रदेश सभा सदस्य र अन्य नेताहरुसंग राजधानीको बिषयमा लविङ्ग गर्ने उद्देश्यका साथ बन्द खुकुलो बनाईएको भएपनि पूर्ण रुपमा बन्द फिर्ता नभएको बिज्ञप्तीमा जनाईएको छ । निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय र सोसंग सम्वन्धित सरकारी कार्यालय बाहेक अन्य सवै सरकारी र गैरसरकारी संस्थाका कार्यालयहरु बन्द राख्ने निर्णय आईतवार संघर्ष समितिले गरेको थियो । 
सोमवार जारी बिज्ञप्तीमा भनिएको छ ‘सरकारी कामकाजको प्रयोजनको लागि भएका सरकारी गाडीहरु कार्यालय बन्द र जनताका कामकाज ठप्प रहेका बेला पनि कर्मचारीहरुको व्यक्तिगत प्रयोजन र सयलका लागि आन्दोलनको मर्म र भावना बिपरित प्रयोग भईरहेकाले सो नगर्न नगराउन सम्वन्धित पक्षलाई जानकारी गराउदछौं ।’ यदि आग्रह गर्दागर्दै पनि सरकारी गाडीहरु चलाईएको पाईएमा सम्वन्धित पक्ष जिम्मेवार हुने बताईएको छ ।

सेनाको हेलिकप्टर आकस्मिक अवतरण


नेपाली सेनाको हेलिकोप्टरमा उडेको केही समयमै समस्या देखिएपछि पाइलटले आकस्मिक अवतरण गराएर सम्भावित जोखिमबाट बचाएका छन् ।
डडेल्धुराबाट घाइते प्रहरी जवान बोकेर नेपालगञ्जका लागि उडेको ०४५ इक्विरेल हेलिकप्टर डोटीको शिखर नगरपालिका–४ मुडभाराको मरकट्टेस्थित गहुँखेतमा अवतरण गरिएको हो । उड्नासाथ हेलिकप्टरमा समस्या देखिएपछि चालक प्रमुख सेनानी कुशलकुमार गुरुङ र कोपाइलट क्याप्टेन राकेश खड्काले आकस्मिक र अवतरण गराउनुभएको हो ।
आइतबार साँझ दार्चुलामा भीरबाट लडेर घाइते भएका प्रहरी जवान शेरबहादुर महतारालाई उपक्षेत्रीय अस्पताल डडेल्धुराले थप उपचारका लागि काठमाडौँ सिफारिश गरेको थियो । त्यसपछि प्रहरीले सेनासँग समन्वय गरेर नेपालगञ्जसम्मका लागि सो हेलिकोप्टरको व्यवस्था मिलाएको थियो ।समस्या समाधानका लागि इन्जिनीयरबाट जाँचबुझ भई आवश्यक मर्मत गरेर मात्रै उडान भर्ने जनाइएको छ । उता घाइते प्रहरी जवान महताराको अवस्था भने गम्भीर छ ।

छोटकरी समाचार 

२२९ मतदाता

माघ २४ गते हुने राष्ट्रिय सभा सदस्यको निर्वाचनका लागि प्रदेश नं. ७ मा दुई सय २९ मतदाता रहेका छन । निर्वाचनको प्रक्रिया प्रक्रिया सुरु भएको छ ।
निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले आईतबार प्रकाशन गरेको मतदाता नामावली अनुसार यस प्रदेशमा दुई सय २९ मतदाता रहेका छन । राष्ट्रिय सभा सदस्य निर्वाचनमा प्रदेश सभा सदस्य र स्थानीय तहका प्रमुख र उपप्रमुखले मतदान गर्न पाउने व्यवस्था    छ । 
८८ स्थानीय तह रहेको यस प्रदेशमा प्रमुख उपप्रमुख गरि एक सय ७६ र प्रदेश सभाका ५३ सदस्यको मतदाता नामावलीमा नाम समावेश गरिएको छ । 
खुलातर्फ तीन, महिलातर्फ तीन, दलित एक र अपाङ्ग वा अल्पसंख्यक एक गरि जम्मा आठ सिटका लागि हुने निर्वाचनमातालिका निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले सार्वजनिक गरेको छ । निर्वाचन अधिकृत तथा जिल्ला अदालतका न्यायाधिश जयानन्द पनेरुले दिएको जानकारी अनुसार आईतवार प्रकाशन भएको मतदाता नामावलीमा सोही दिन दावी बिरोध गर्ने समय राखिएको थियो । दाविबिरोधको छानबिनपछि आज मंगलबार कार्यालयले मतदाताहरुको अन्तिम नामावली प्रकाशन   गर्नेछ । 
बुधबार उम्मेदवारी मनोनयनको कार्यक्रम रहेको छ । निर्वाचनलाई शान्तिपूर्ण रुपमा सम्पन्न हुने बातावरण बनाउन निर्वाचन अधिकृत पनेरुले सवैलाई आग्रह गरेका छन ।

खेल समाचार 

विशाल राई र रुविना क्षेत्रीलाई ‘वर्ष उत्कृष्ट खेलाडी’ अवार्ड

राष्ट्रिय फुटबल टोलीका मिड फिल्डर विशाल राई र राष्ट्रिय महिला क्रिकेट टोलीकी कप्तान रुविना क्षेत्रीले वर्ष उत्कृष्ट खेलाडी अवार्ड पाएका छन् ।
नेपाल खेलकुद पत्रकार मञ्च झापाले आयोजना गरेको ‘झापा स्पोर्ट्स अवार्ड २०७४’ मा उत्कृष्ट खेलाडी घोषित भएसँगै उनीहरुले १५ हजार रुपैयाँ        पुरस्कार समेत हात पारे ।
युवा वर्ष खेलाडीको पुरस्कार डिफेन्डर देवेन्द्र तामाङ र पिपुल च्वाइजतर्फ उत्कृष्ट टीम रमपम झापा ११ घोषित भयो । देवेन्द्रले फुटबलकै पूजन उपरकोटी र क्रिकेटकी सवनम राईलाई उछिन्दै उत्कृष्ट पुरस्कार जितेका हुन ।
पूर्व क्रिकेटर तथा नेपाल पुलिस क्लबका प्रशिक्षक मनोज कटुवाल वर्ष उत्कृष्ट प्रशिक्षक बने ।
उत्कृष्ट खेलाडीहरुलाई राष्ट्रिय खेलकुद परिषदका सदस्य सचिव केशवकुमार विष्ट, एन्फाका केन्द्रीय सदस्य पंकज विक्रम नेम्वाङ, एन्फा पूर्वाञ्चल संयोजक जलकुमार गुरुङ, एन्फा झापाका अध्यक्ष भगिरथ आले मामा, जिल्ला खेलकुद विकास समितिका अध्यक्ष शंकर थापालगायतले १५ हजार रुपैयाँ नगद पुरस्कार तथा ट्रफी प्रदान गरे ।
नगद पुरस्कार एन्फाका केन्द्रीय सदस्य नेम्वाङले दिवंगत भाइ तथा फुटबलर आशिष विक्रम नेम्वाङको स्मृतिमा प्रदान गरेका थिए ।

खुकुरी टी–ट्वान्टी क्रिकेट माघ १० देखि

खुकुरी इएनटीको आयोजनामा दोस्रो खुकुरी च्यालेन्ज टी–ट्वान्टी कप क्रिकेट प्रतियोगिता यसै सातादेखि शुरु हुँदैछ ।
यही माघ १० देखि फागुन ५ गतेसम्म चल्ने उक्त प्रतियोगिताको सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको आयोजक संस्थाका अध्यक्ष विनय विक्रम थापाले जानकारी दिए ।
इएनटीद्वारा आइतबार यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा जानकारी दिइए अनुसार कीर्तिपुर स्थित अन्तराष्ट्रिय क्रिकेट मैदान र मूलपानी क्रिकेट मैदानमा हुने उक्त प्रतियोगितामा विभिन्न २० टोलीको सहभागिता रहनेछ । सहभागी टोलीलाई चार समूहमा विभाजन गरिएको छ ।
सहभागी टोलीले सन् २०१५ देखि राष्ट्रिय टोलीमा आबद्व चार खेलाडी राख्न पाउने प्रावधान रहेको आयोजकले जनाएको छ । तर खेलका दौरानमा भने तीन खेलाडी मात्र खेल्न पाउनेछन् ।
प्रतियोगिताका विजेताले रु तीन लाख तथा उपविजेताले रु एक लाख हात पार्नेछन् । त्यस्तै, प्रतियोगिताको उत्कृष्ट खेलाडीले रु २० हजार प्राप्त गर्नेछन् भने उत्कृष्ट बलर तथा ब्याट्सम्यानले जनही रु दश हजार पाउनेछन् ।
रासस

चलचित्र/मनोरञ्जन 

‘मिस नेपाल २०१८’ को आवेदन खुला

‘मिस नेपाल २०१८’ को आवेदन खुला भएको छ । ‘द हिडेन ट्रेजर’ले काठमाडौंमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै २३ औं संस्करणको आवेदन खुला भएको जानकारी दिएको छ ।
सन् १९९४ देखि सुरू भएको मिस नेपालमा १९ वर्षदेखि २५ वर्षसम्मका युवतीहरू सहभागी हुन सक्नेछन् । मिस नेपाल प्रतियोगितामा सहभागी हुन ५.४ इन्चभन्दा बढी उचाइ भएका, अविवाहित तथा नेपाली नागरिकता र पासपोर्ट भएका महिलाहरू हुनुपर्ने आयोजकले मापदण्ड तोकेको छ ।
आयोजकका अनुसार ८ प्रमुख  सहरहरू वीरगञ्ज, धनगढी, विर्तामोड, धरान, चितवन, पोखरा, बुटवल र नेपालगञ्जबाट अडिशन गरि प्रतियोगी हरूको छनोट हुनेछ । फेब्रअरी ४ देखि १० सम्म उम्मेदवारहरूको छनोट गरिने र फेब्रअरी १७ मा काठमाडौंमा अन्तिम छनोट हुनेछ ।
अन्तिम प्रतियोगीलाई काठमाडौंमा ७ हप्तासम्मको प्रशिक्षण दिइने छ । प्रतियोगिताको ग्रान्ड फिनाले ११ अप्रिलमा सम्पन्न गर्ने आयोजकको तयारी छ । 

दीपाको रुपमा लोभिए हरिबंश

प्रदीप भट्टराई निर्देशित चलचित्र ‘शत्रु गते’को पहिलो गीत ‘रुपै मोहनी’लाई दर्शकले रुचाएका छन् । केही साता अगाडि सार्वजनिक यो गीतलाई अहिले सम्म ५ पचास लाख बढीले हेरेका छन् ।
गीतको भिडियोमा हरिवंश आचार्य, दीपकराज गिरी, दीपाश्री निरौला, पल शाह, आँचल शर्मा, प्रियंका कार्की लगायतका कलाकारको अभिनय देख्न सकिन्छ । राम्रा कलाकारको अभिनय  रहेकोले पनि गीत दर्शकको रोजाइमा पर्न सफल भएको हो ।
गीतमा शब्द लोकराज अधिकारी र संगीत टंक बुढाथोकीको रहेको छ । गीतलाई टंकले मीना निरौलासँग संयुक्त रुपमा गाएका छन् भने कोरियोग्राफी   कविराज गहतराजको रहेको छ । 
तराई र काठमाडौंमा छायाँकन  गरिएको चलचित्र दर्शकले ९ चैत्रमा हेर्न पाउँनेछन् । चलचित्रले तराइको बिषयबस्तु उठाएको छ । मह सञ्चारले निर्माण गरेको यो चलचित्रका प्रस्तुतकर्ता हाँस्यकलाकार किरण केसी हुन् ।

लेख 

डाक्टर साहेव, कुन कानुनले दिन्छ अनशन बस्ने बिदा ?

रामहरी ओझा
न्यायालयको अवहेलना गरेको भन्दै पुष २४ गते डा. गोबिन्द केसीलाई सर्वोच्च अदालतको आदेशमा पक्राउ प्रहरीले ग¥यो । अदालतको अवहेलना सम्वन्धि मुद्धामा पुष २६ गते डा. केसीका पक्ष र बिपक्षमा सर्वोच्च अदालतको ईजलासमा बहस भयो । कालो टोपी, कालै ज्याकेट, खैरो पाईण्ट, खैरै जुत्ता लगाएर न्यायालयमा उपस्थित भएका डा. केसीले आफ्नो मुद्धामा आफै पनि बहस गरे । उनी साधारण तारेखमा रिहा पनि भएका छन् ।
उनले अदालतको अवहेलना गरे वा गरेनन् भन्ने एउटा बिषय होला । बर्तमान कानुन अनुसार न्यायालयमा बिचाराधीन मुद्धाको फैसला प्रभावित हुने गरि अनुचित कार्य गरेमा वा मुद्धाको फैसला मान्दैन भनेमा न्यायालयको मानहानी हुन्छ । सामान्य रुपमा हेर्दा यो मुद्धामा केसीका लागि दुवै कण्डिसन देखिदैनन् किनकी फैसला भईसकेको छ र फैसला मान्छु भन्ने वा मान्दैन भन्ने कुरा मुद्धाका पक्ष र बिपक्षसंग सम्वन्धित कुरा हो, डा. केसी न पक्ष हुन न बिपक्ष । तर पनि यो मुद्धा न्यायालयमा छ, यस बिषयमा धेरै बहस गर्नु जरुरी छैन । फेरी अर्को अवहेलनाको कुरा आउला ।
यहाँ उठान गर्न खोजेको बिषय डा. केसीले ईजलाससमक्ष दिएको बयानको हो । अदालतको अपहेलना सम्वन्धि मुद्धाको पक्षमा वकालत गरेका वरिष्ठ अधिवक्ता डा. श्याम खरेलले पटक पटक अनसन बस्ने गरेका डा. केसी सरकारी जागिरे भएका र सरकारी जागिरेले अनसन बस्दा बिदा लिनु पर्छ कि पर्दैन भन्ने प्रश्न उठाएका  थिए । उनले उठान गरेको बिषय नै कति जायज हो भन्ने पनि बहसको बिषय हुन सक्छ । जवाफमा डा.केसीले आफु अनसन बस्दा बिदा स्वीकृत गराएर मात्रै बस्ने गरेको दावी गरे । होला पनि उनले आफु बिदा लिएरै अनसन बसेका होलान तर नेपालको कुनै पनि कानुनले अनसन बस्ने बिदा दिदैन । 
निजामति सेवा नियमावलीको परिच्छेद् ९ अनुसार निजामति कर्मचारीले भैपरी आउने बिदा, घर बिदा, बिरामी बिदा, प्रसुति बिदा, प्रसुति स्याहार बिदा, किरिया बिदा, अध्ययन बिदा, असाधारण बिदा र वेतलवी बिदा लिन पाउने प्राव्धान छ । नियमावलीको नियम ६४ अनुसार निजामती कर्मचारीले आफूलाई चाहिएको विदाको अवधि, कारण र विदेश जानु पर्ने भए सो समेत खोली नियमावलीको अनुसूची–१३ को ढाँचामा आफ्नो कार्यालय मार्फत विदा दिने अधिकारी समक्ष निवेदन पेश गर्नु पर्ने र विदा दिने अधिकारीले पनि विदा स्वीकृत वा अस्वीकृत भएको सूचना सो कर्मचारीलाई दिनु पर्ने व्यवस्था गरेको छ ।
अव ः पहिलो प्रश्न डा. केसीले अनसन बस्नका लागि बिदा माग्दा कुन बिदा माग्ने गरेका छन ? घर बिदा, बिरामी बिदा, अध्ययन बिदा वा अन्य कुनै बिदा ? उनले पक्कै पनि कुनै न कुनै बिदा त निवेदनमा जाहेर गर्नु पर्ने होला । यदि उनले घर बिदा लिएर वा अध्ययन बिदा लिएर अनसन गर्नु हुन्छ भने यसले कानुन मिचिन्छ कि मिचिदैन ? 
दोश्रो प्रश्न, नियमावलीले बिदाको अवधी र कारण खोल्नु पर्ने भन्छ । आफ्नो माग पुरा नभएसम्म अन्दोलनमा बसिरहने डा. केसीले कति दिनको बिदा माग गर्छन निवेदन मार्फत र कारण के उल्लेख गर्छन ? ईजलाससमक्ष आफ्नो मुद्धामा बहस गर्न सक्छु भन्ने दावी गर्ने व्यक्ति आफु जुन कानुनबाट निर्देशित छन त्यो कानुनको वारेमा अनबिज्ञ छन भन्ने त नहोला । त्यसै पनि कानुनको अनबिज्ञता क्षम्य हुँदैन अर्थात मैले कानुनमा यस्तो व्यवस्था छ भन्ने थाह पाएको थिएन, त्यसैले यसो गरेको हुँ भन्न मिल्दैन भन्ने हामीले पढेका छौं । कुन कारण देखाएर डा.केसीले बिदा लिएर १३ पटक अनसन बसे ? एक जना कार्यालय सहयोगीले एक दिन बिना कारण कार्यालयमा हाजिर नभए हप्तौं गाली खान्छ तर १३/१३ पटक बिना कारण बिदा माग्दै अनसन बस्नेलाई कारवारी गर्ने कुनै कानुन छैन ? 
तेश्रो प्रश्न, यदि उनले अनसन बस्छु भन्ने कारण खुलाई कुनै प्रकारको बिदा लिएका हुन भने त्यस्तो बिदा कुन अधिकारीले स्वीकृत गरेछन् । एक सरकारी कर्मचारीलाई सरकारकै बिरुद्ध अनसन बस्न बिदा स्वीकृत गर्ने अधिकारीलाई पनि कारवाही हुने वा नहुने ? आज अनसन बस्नका लागि माग गरिएको बिदा स्वीकृत भयो, भोली सडकमा टायर बाल्नका लागि बिदा माग गरे स्वीकृत हुने कि नहुने ? पर्सी कसैले म आत्महत्याको प्रयास गर्छु, मलाई बिदा चाहियो भने के हुने ? 
मानवअधिकारको बिश्वव्यापी घोषणा पत्र, नेपाल पक्ष राष्टू भईसकेको नागरिक तथा राजनीतिक अधिकार सम्वन्धि अन्तराष्ट्रिय प्रतिज्ञा पत्र र नेपालको संबिधानले पनि बिना हात हतियार शान्तिपूर्ण प्रदर्शन गर्न पाउने, बिरोध गर्न पाउने अधिकार सुरक्षित गरेको छ । एक सर्वसाधारण नागरिकको हैसियतले शान्तिपूर्ण बिरोध स्वरुप अनसन बस्न पाउनु डा. केसीको अधिकार होला तर बिदा लिँदैमा सरकारी कर्मचारी सर्वसाधारण नागरिक भईहाल्छ त ? ईजलाससमक्ष दिएको आफ्नो वयानमा डा. केसीले ‘म सधैं अनसन बस्नुअघि बिदा लिन्छु । बिदा लिएपछि म यो देशको स्वतन्त्र नागरिक हुँ, मैले के गर्छु त्यो नीजि ईच्छाको कुरा हो ।’ भनेका छन । कुन कानुनले सरकारी कर्मचारीले बिदामा बस्दा स्वतन्त्र   नागरिक हुन्छ भन्ने उल्लेख गरेको छ ? केसीकै बयानलाई समात्ने हो भने ‘मैले जे गर्छु त्यो नीजि ईच्छाको कुरा हो’ यसको अर्थ उनी अनसनमा बस्ने अनि उनको समर्थनमा स्वास्थ्य सेवाहरु अवरुद्ध गर्दै अन्य स्वास्थ्यकर्मीहरु पनि आन्दोलनमा जाने र सर्वसाधारणले सास्ती खेप्नु पर्ने उनको नीजि ईच्छा हो त ? केसीको बयानले उव्जाएको यो चौथो प्रश्न हो । 
पाँचौ प्रश्न, निजामति सेवा नियमावलीको नियम नियम ७१ मा बिदा ‘बिदा अधिकारको कुरा होईन, सहुलियत मात्रै हो’ भन्ने कुरा उल्लेख गरेको छ । यसको अर्थ हो यदि राज्यलाई आवश्यक भयो भने बिदामा बसेका कर्मचारीहरुलाई पनि तत्काल काममा बोलाउन सक्छ । अनि बिदा लिएर अनसन बस्ने डा. साहेवलाई बिदाको बिचमै तत्काल आफ्नो जिम्मेवारीमा फर्कन सरकारले आदेश गर्न पाउने कि नपाउने ? सरकारले आदेश गरेको बेला डा. केसीले अनसन तोडेर जाने कि नजाने ? 
मानवअधिकारको बिश्वव्यापी घोषणा पत्रको धारा २९ अनुसार कुनै पनि व्यक्तिले आफ्नो अधिकारको उपभोग गर्दा अरुको अधिकारको ख्याल गर्नु पर्छ । डा. केसीको अनसन बस्ने अधिकार सुरक्षित होला तर उनी एक   सरकारी कर्मचारी हुन । उनको तलव ति सर्वसाधारणले तिरेको करबाट आउँछ । त्यो कर तिर्नका लागि सर्वसाधा–रणले परिश्रम गर्दा बिरामी हुन सक्छ, चोट पटक लाग्न सक्छ । त्यो बेलामा उसले उपचार पाउनु उसको अधिकार हो कि होईन ? आफु अनसन बस्ने अनि अनसनलाई समर्थन गरेको नाममा अरुलाई सेवा अपरुद्ध गरेर आन्दोलनमा पठाउने केसीले अरुको अधिकार के हो भन्ने बिषय बुझेका छन कि छैनन् ?
उनले नागरिकले गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा पाउनु पर्ने कुरा संबिधानमै उल्लेख भएको तर प्रधानन्यायाधिश गोपाल पराजुलीले गरेका निर्णयले स्वास्थ्य शिक्षाको गुणस्तरमा ह«ास आएको ईजलाससमक्ष दिएको बयानमा बताएका छन । त्यो कुरा पनि सत्य होला । एक ‘पव्लिक फिगर’ ले त्यसै बोलेका होईनन् होला । जीवन स्वास्थ्य क्षेत्रमा बिताएका छन, त्यस क्षेत्रमा राम्रो के र नराम्रो के भन्ने कुरा उनले भलिभाँती जानेका होलान् । तर, उनी आफैले अनसन बस्दा र उनका समर्थकहरुले स्वास्थय सेवा बन्द गर्दा सर्वसाधारणले पाउने स्वास्थ्यको गुणस्तरको अवस्था के भयो होला ? चर्को मुल्य तिरेर नीजि स्वास्थ्य संस्थामा जान सक्नेहरुलाई भन्दा ति दिनभरी गिट्टी कुटेर साँझ जहान केटाकेटीको मुखमा चारो हाल्नेहरुलाई सोध्ने हो कि एक पटक ?  
आफुले गरेको सवै कुरा जनताका लागि हुने, कानुनसम्मत हुने अनि आफु बिरुद्ध बोल्ने सवै भ्रष्ट हुने कस्तो खालको स्कुलिङ्ग हो उनको ? उनको बिरुद्धमा कसैले केही कुरा बोल्नै नहुने तर उनले सवैका बिरुद्धमा खुल्याम रुपमा बोल्न मिल्ने हो र ? 
हो, उनले स्वास्थ्य क्षेत्रमा केही राम्रा कदमहरु चालेका छन । त्यो कुरा सवैले स्वीकार गर्नु पर्छ तर त्यसको साथसाथै एकोहोरो रुपमा बिरोध मात्रै गर्नु, सवै कुरा नकारात्मक मात्रै देख्नु, आफु बिरुद्ध कसैले केही बोल्यो भने चेले–चपाटेहरुद्वारा हुर्मत गराउन लगाउनु, यो पनि बिधिसम्मतै हो त ?

मोफसल पत्रकारिता 

पत्रकारिताले समाजलाई सभ्य बनाउन मद्दत गर्छ ।

सिपि लोहिया (संबाददाता)
रेडियो नेपाल, बैतडी
तपार्इंको पुरा परिचय पाउँ न ? 
मेरो नाम सिपि लोहिया ! पुरा नाम चन्द्र प्रकाश लोहिया हो । म रेडियो नेपाल तथा राजधानी दैनिकका लागि बैतडी जिल्लाबाट संबाददाताको रुपमा कार्यरत छु, साथै रेडियो निङ्गलाशैनीमा बित्तिय व्यवस्थापकको रुपमा कार्यरत छु । मेरो घर बैतडी  दशरथ चन्द नगरपालिका ४ मा पर्छ ।
तपाईले किन पत्रकारिता पेशा रोज्नु भयो ?
मैले पत्रकारिता रोज्नुको धेरै ठूलो कारण छैन् । म रेडियोमा राम्रो सांगितीक कार्यक्रम संचालन गरेर आफू चर्चा कमाउन चाहन्थेँ । २०६७ सालमा म काठ्माण्डौँको पाटन बहुमुखी क्याम्पसमा पढ्दा ६५ दिनको तालिम लिएर मैले रेडियोमा बोल्न सुरु गरेको हुँ । त्यसपछि बैतडीको सौगात एफएममा सांगितिक कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै जनतामा परिचित हुँदै गए । त्यसैमा समाचार संकलन, लेखन कार्य सुरु गरे । सुरुमै समाजमा भएका आवाज बिहीनहरुको आवाजलाई सम्बन्धित निकायमा पुर्याउन पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्थ्यो, त्यसै अनुरुप मैले पत्रकारिता पेशा अँगालेको हुँ ।
कति समय भयो यस पेशामा लागेको ?
मेरो मिडियासंग मेरो साइनो जोडिएको ७ बर्ष पुरा हुदैँछ । म २०६७ सालमा मिडियामा आएको हुँ, तरपनि मेरो पेशा पत्रकारिता नै हो भन्ने आजभोलि लाग्दैछ । मैले रेडियोमा काम गर्दैगर्दा सबै कामहरु गरेको छु । सांगितिक कार्यक्रम संचालनदेखि, राजनीतिक बहस, समाचार लेखन तथा बाचन, प्राबिधिक तथा प्रोडक्सनको काम तथा ब्यवस्थापकको भूमिका पनि निभाएको छु ।
कस्तो खालको पत्रकारिता गर्न रुचाउनु हुन्छ ?
म समाजका हरेक कुराहरु सञ्चार माध्यममा झल्कियोस भन्ने मान्यता राख्दछु । त्यसैले समाजको बिकृत पक्षलाई बाहिर ल्याई यसको समाधान तर्फ सरोकारवालालाई त्यँहा डो¥याउन पहल थाल्नु पत्रकारको जिम्मेवारी हो । जब समाजमा बिकृति हुदैनन् समाजलाई सबै तरहले सभ्य बनाउनु पत्रकारको जिम्मेवारी हो जस्तो लाग्छ । म मानव अधिकार को बिषयमा लेख्न र बोल्न रुचाउँछु ।  साथै राजनीतिक बिटमा कलम चलाउन पनि मन पर्छ । नेपालको राजनीतिक प्रणाली सुधार हुनुपर्छ भन्ने मेरो चाहाना छ ।
पत्रकारितामा त धेरै समस्याहरु छन भन्छन नि, कस्ता खालका समस्याहरु पाउनु भयो ?
पत्रकारितामा समस्या भनेको लामो समय जोगिन गाह्रो छ भन्ने म पनि सुन्छु । सायद मेरो बिचारमा यहि होला समस्या भनेको तर, त्यसको लागि मेहेनत गर्नुपर्छ, अहिले पत्रकारले लेखेका कुराहरु जता पनि बिक्छन्, तर आफ्नो लेखन शैली र त्यस्को व्यापार कँहा कसरी गर्ने भन्ने कुरा मात्रै महत्वपूर्ण हो । अर्को कुरा बिभिन्न पेशागत जोखिम पनि छन् । ती जोखिम भनेका लेखेकै आधारमा धम्कीहरु आउने गर्दछन् । तर त्यस्को सामना पनि समय परिवेश अनुसार गर्नुपर्दछ र एक पक्षीय र अर्थहिन, पुर्वाग्रही भएर लेख्ने बदमासी कहिले गर्नुहुदैँन् । यसो गर्दा जोखिममा साथ दिने    हजारौ हातहरु पाइन्छ र पेशा बिवन्त बन्दछ, जस्तो लाग्छ । 
मोफसलमा काम गर्ने पत्रकारहरुका त यो भन्दा पनि बढी समस्याहरु छन भन्ने गरिन्छ नि !
सुरु सुरुमा काम गर्दा, पेशागत दक्षता नभएका कारण समस्याहरु आउँछन्, काम गर्दै जाँदा सिकाई हुन्छ र हरेक समस्याको समाधान गर्न पनि सिकिन्छ । 
मोफसलै भएपनि बैतडी जिल्लामा पत्रकारिताको बिकास कत्तिको भएको    छ ? र यस जिल्लामा अरु जिल्लाको भन्दा बढी समस्याहरु के कस्ता छन ?  
बैतडी पत्रकारितामा धेरै नभएपनि पछिल्लो समय बिकसित भैरहेकोछ । यँहा २०६७ साल यता रेडियोहरु खुलेका हुन् भने यसअघि बिभिन्न पत्रपत्रिका सञ्चालनमा थिए, अहिले पनि ४ वटा एफएम रेडियो र ७ पत्रिका सञ्चालनमा छन् । पत्रकारहरुको संख्या बढ्दैछ भने, पत्रकारहरुले सामाजिक बिषयमा कलम चलाउन थालेका छन् बिभिन्न राष्टिय पत्रिकाहरुमा काम गर्नेहरुका समाचार पछिल्लो समाचारले राम्रो स्थान पाउन थालेका छन । मोफसल पत्रकारितामा समस्या छ र रमाइलो पनि छ ।
मोफसल पत्रकारिताका समस्या समाधानका लागि नेपाल सरकारले कस्ता किसिमका कार्यक्रमहरु ल्याउनु पर्ला ? 
सरकारले पत्रकारको पेशागत सुरक्षाको जिम्मा लिनुपर्छ । बिभिन्न ठाँउका पत्रकारहरु लेखेकै कारण मारिनुपर्ने, अर्थात बेलाबेलामा दुव्र्यहार तथा धम्की आइरहेको हुन्छ यी कुराहरुलाई समाधान गर्न सरकार प्रतिबद्ध रह्यो भने मात्रै पत्रकारको पेशागत सुरक्षा हुन्छ । नत्र कतिपय अवस्थामा पत्रकारले डराएर काम गर्नुपर्ने हुन्छ  अर्थात जनता माझ ल्याउनुपर्ने कुरा लुकाउने बाध्यता आउँछ ।
तपाई आफै पनि पत्रकारिता पेशामा धेरै समयदेखि काम गर्दै हुनुहुन्छ, मोफसलमा काम गर्ने पत्रकारहरुका समस्या समाधानका लागि नेपाल पत्रकार महासंघले कत्तिको भुमिका खेलेको पाउनु भएको छ ?
हाम्रो जिल्लाको हकमा पत्रकार माथि दुव्र्यहारका ठूला घटना भएका छैनन् , तरपनि लेखेको भरमा धम्कीहरु धेरैजसो पत्रकारले भोग्नु परिरहन्छ र यसको समाधानको लागि नेपाल पत्रकार महासंघको भूमिका सक्रिय नै छ । 
सञ्चारकर्मीहरुका बैचारिक संगठनहरुले मोफसल पत्रकारका समस्या समाधानका लागि कस्तो भुमिका खेलेको पाउनुहुन्छ ?
यी संगठनहरुले पछिल्लो समयमा आफ्नो सक्रियता देखाएका छन् । कुनै पनि संगठनसंग आवद्ध पत्रकारलाई समस्या पर्दा एकजुट भएको पाइन्छ । कामहरु गरिरहेकै छन् तरसंगठनले निर्वाह गर्नुपर्ने सबै भूमिका निभाएको पाइदैन् ।
तपाँइको विचारमा पत्रकारिता के हो ?
पत्रकारितालाई बिद्धानहरुले समाजको ऐना भन्दछन् । र म पनि त्यहि भन्छु ऐना अगाडि जे राखिन्छ त्यहि देखिन्छ । ऐनामा र हाम्रा सञ्चार माध्यमहरुले व्यक्ति तथा समाजको चरित्र देखाउन खोज्दछन् । त्यहि नै पत्रकारिता हो र देखेका कुरा बंग्याएर देखाउन खोजिन्छ भने राम्रो देखिदैन् । 
कति कमाउनु भयो त पत्रकारिता पेशावाट ? 
मैले मान्छे कमाएको हो, साथीभाई, समाज कमाएको छु । म बिगत ७ बर्षदेखि पत्रकारिता गरिरहदा केही नागरिकले बिश्वास गर्ने मान्छे बने हुँला, यहि कुराहरु कमाएको छु । र पैसाको कुरा गर्दा दैनिक घरखर्च चलाउन र राम्ररी गुजारा गर्न पत्रकारिताबाट पुग्छ । तर ठूला महल बनाउन सकिदैन् ।   
नेपालको पत्रकारिता क्षेत्र दिनप्रतिदिन बद्नामित हुँदै गएको छ, पाठक वर्गले समाचारको बिश्वासनीयताप्रति प्रश्न उठाउन थालेका छन, सञ्चारकर्मीहरु पनि गैर कानुनी क्रियाकलापमा संलग्न भएका छन भन्ने आरोप पनि लाग्न थालेको छ, तपाईलाई के लाग्छ र तपाँईको क्षेत्रतिर कस्तो छ ?
पत्रकार हुँ भनेर मान्छे दादागिरी गर्न तर्फ कोही कोही लाग्ने गर्दछन् । उनीहरु आफ्नो भविश्य आफंै बर्वाद गर्न तर्फ लाग्दछन् र लामो समय यो पेशामा टेक्दैनन् पनि । हाम्रो क्षेत्रतिर पनि धेरै नभनु सामान्य बदमासी । भैरहन्छ पत्रकारिता पूर्ण रुपमा पेशा नै त्यागेकाहरुबाट । 
तपाई त लाग्नु भा छैनन् होला नि यस्ता कुरामा ! 
ति कुराहरु मेरो हातबाट सम्भव छैनन् । अर्थात म र हामी जस्तासम्म केही लोभका अफरहरु आउदैनन् किनकी हामी त्यहि गल्तिका प्रमाण जुटाउन काम गरिरहेका छौँ । पत्रकारिता पेशा र आफू बदनाम हुन् चाहन्न् । यदि गल्ति गर्न तर्फ लागे भने बर्षौ लगाएर कमाएको समाजसंगको साइनो टुट्ने छ ।
यसमा सुधारका लागि के गर्नु पर्छ जस्तो लाग्छ ? 
पत्रकारले आफ्नो पेशामा इमान्दारिता देखाउनुपर्छ ।
मोफसल पत्रकारिता क्षेत्रमा सुधारका लागि तपाई नेपाल सरकारलाई के सुझाव दिन चाहानुहुन्छ ? 
पत्रकारको गल्तिमा दण्डित गर्नुपर्छ भने राम्रो काममा पुरुष्कृत गर्नुपर्छ । बल्ल पत्रकारिता बाँच्छ ।
अन्त्यमा भन्नै पर्ने कुनै कुरा छुटे जस्तो लागेको छ कि ? 
पत्रकारिताको धर्म कुनैपनि पत्रकारले भुल्नु हुदैन् यहि भन्छु । 
समय र बिचारका लागि धन्यबाद । 
धन्यवाद, मेरा बिचार आम पाठकसामु पु¥याउने मौका दिनु भएकोमा बिम्ब नेपाली साप्ताहिकलाई पनि धेरै धेरै धन्यबाद ।

लोकसेवा आयोगको तयारीका लागि उपयोगी 

मोबाईल फोनको इतिहासः 
१. विश्वमा मोबाइलको शुरूवात .    अमेरिकाबाट
२. मोबाइलका पिता      मार्टिन कुपर
३. मोबाइल उत्पादन गर्ने पहिलो कम्पनी .  मोटोरोला
४. पहिलो मोबाइल उत्पादन .   सन् १९७३ मा
५. सन् १९०८ मा केन्टकीमा पहिलो ः बिनातारको टेलीफोनलाई अमेरिकी पेटेन्ट प्रदान गरिएको ।
६. शुरुका मोबाइल फोनहरुलाई 0G-Zero Generation_ मोबाइल फोन भनिन्थ्यो ।
७. सन् १९८३ मा मोटोरालाले पहिलो व्यापारिक मोबाइल फोन सार्वजनिक गरेको ।
८. सन् १९८५ मा बेलायतमा पहिलोपटक मोबाइलमा कुराकानी भएको ।
९. सन् १९८७ मा बेलायतमा मोबाइल फोन बिक्री शुरु ।
१०. सन् १९८६ मा पहिलोपल्ट मोबाइल फोनमा Voice mail को सुविधा थपिएको ।
११. सन् १९९२. विश्वको पहिलो Hand-set मोबाइल फोन आएको । मोटोरोला कम्पनीको थियो ।
१२. सन् १९९३ मा IBM को “साईमन“ सार्वजनिक । विश्वको पहिलो Smart Phone थियो ।
१३. Camera युक्त मोबाइल फोन बनाउने पहिलो व्यक्ति फिलिप्पे काह्नन, फ्रान्स, सन् १९९७
१४. पहिलो News Mobile = Finland, सन् २००० मा ।
१५. MMS सेवा शुरूवात ः सन् २००१ बाट
१६. ज्ञन् को पुर्ण रुपमा स्वचालित सेलुलर नेटवर्क शुरु. सन् १९८० को मध्यतिर
१७. 1G मोबाइलको शुरूवात . सन् १९९३,  फिनल्यान्डबाट
१८. मोबाइलमा Text message and Data Service शुरु. सन् १९९३, फिनल्यान्ड
१९. 3G मोबाइल फोनको शुरूवात . सन् २००१
२०. 4G मोबाइल फोनको आरम्भ . सन् २०१२ को उत्तरार्ध, बेलायतबाट
नेपालमा मोबाइल फोनः  
२१. नेपालमा GSM मोबाइल फोनको परीक्षण . वि सं २०५६ बैशाख ०१
२२. GSM मोबाइल फोन बितरण प्रारम्भ . २०५६ बैशाख ३०
२३. नेपालमा त्यसबेला भित्र्याईएको मोबाइल फोन. नर्टेल कम्पनीको, 1G (प्रथम पुस्ता) को फोन
२४. नेपाल दुरसञ्चार संस्थान नेपाल टेलिकममा परिवर्तन . वि सं २०६१ साल
२५. नेपाल दुरसञ्चार संस्थानलाई GSM मोबाइल सेवा सञ्चालनको लागि औपचारिक अनुमति प्रदान. २०५६ बैशाख २९
२६. वि सं २०६० अघिसम्म. एयकत(उबष्म मोबाइल फोन सेवा मात्र प्रदान गरिएको थियो ।
२७. २०६० भदौ ०६. Post-paid मोबाइल सेवा बितरण शुरु ।
२८. २०६२ जेठ २३. मोबाइल फोनमा क्ष्लअयmष्लन अबिि निशुल्क गरियो ।
२९. २०६१ कार्तिक ०१. Nepal Telecom ले  CDMA प्रविधिको मोबाइल सञ्चालनमा  ल्यायो ।
३०. २०६२ साल. निजी क्षेत्रको कम्पनी Spice Nepal (हालको Ncell) ले GSM Mobile फोन बितरणको लागि स्वीकृती पाएको ।
३१. GSM Mobile को नम्बर ०९ अंकको बाट १० अंकको बनाइएको . २०६१ बैशाख ०१
३२. वि सं २०६५. ७५ वटै जिल्लामा मोबाइलको कभरेज पुगेको ।
३३. नेपाल टेलिकमले 3G सेवा परीक्षण सञ्चालनमा ल्याएको . २०६४ जेठ ०३
बिभिन्न स्थानमा रहेका केन्द्रहरु
१.मृग अध्ययन केन्द्र ः गोदावरी, ललितपुर
२. गोही प्रजनन केन्द्रः  चितवन र बर्दिया रा. निकुञ्ज
३. जैबिक विविधता सूचना केन्द्रः  टिकौली, चितवन
४. जटायु रेष्टुरेन्ट ः कावासोती र पिठौली, नवलपरासी
५. चमेरा सरक्षण क्षेत्रः देवानगढिया, कपिलवस्तु
६.सर्प सग्राहालय ः दमक, झापा
७. अन्तरास्ट्रिय पर्वतीय उधानः ककनी, नुवाकोट
८.गिद्ध प्रजनन केन्द्र ः कसरा, चितवन
९.हात्ती प्रजनन केन्द्र ः मेघौली, चितवन
१०.जिन बैंक ः खुमलटार, ललितपुर
नेपालले OBORमा हस्ताक्षर                 ०७४ मे २३ र मे १२ २०१७
नेपाल भ्रमण बर्षको मिति परिवर्तनः            ०७४।४।२९
नेपालले पेरिस सम्झौता अनुमोदन                 ०७३।६।१८
नेपाल अष्ट्रिया आर्थिक मन्चको गठनः  ०७४।७।१४
जैविक हतियार निषेध सम्बन्धि महासन्धिमा नेपालले अनुमोदन    ०७३।७।१९
नेपाल प्रहरी अस्पताल सर्वसाधारण सर्वसाधारणका लागि खुला     ०७४।७।२६

साहित्य/सृजना 

म मरेपछी

म मरेपछी
बिलिनेछन मेरा गजलका टुक्राहरु
हावा आफ्नै सुरमा सुस्ताइरहने छ
उसै गरी चम्कने छन ताराहरु,
घाम्का झिल्काले त्यस्सै गरी पोल्छन होला
सेतो कात्रोमा बेरिएको मेरो शरीर
बास्को चितामा तेर्सिने छ
लाम लागेका मलामीसंगै
सुस्त सुस्त घाट तर्फ
छुट्टै पहिचान लिएर
पुग्छ होला मेरो शरीर
म मरेपछी ।।
पोलिनेछु आगोको झिल्काहरुले
खरानी हुनेछन मेरा नसा नसा
अनी मकिनेछन मेरा हडिहरु,
बिस्तार बिस्तारै ध्वस्त हुनेछ मेरो शरीर
खरानी भएर बिलिनेछ माटोसंगै
त्यहीबाट अन्त्य हुनेछ मेरो जीन्दगी
म मरिपछी ।।
उमा गौतम

मैले विश्वास गरेँ घात दियौ किन
मैले फूल चढाएँ लात दियौ किन
कुन मोडमा पुग्यौ मै गलत किन
मेरो पाइला रोकी सातो लियौ किन
मैले देवी ठानेँ प्रेत भन्यौ किन
मैले मुटु मागेँ छुरा धस्यौ किन
मैले हात फैलाएँ विष दियौ किन
म आउन चाहेँ पथ छेक्यौ किन
म बाँच्न चाहेँ जिउँदै मारेऊ किन
म हाँस्न चाहेँ दियौ आँशु किन
माया गर्न चाहेँ दियौ घृणा किन
दिलमा बस्न चाहेँ दियौ पीडा किन
दाहालका मीठा कविता
फेसबुकबाट

स्वार्थी छ है बाबू दुनियाँ भन्नुहुन्छ आमा
ख्याल राखेस् नि सहरमा भन्नुहुन्छ आमा
बाध्यताले  प्रदेशीनु परे नि आँखामा देश,
मनमा राख्नु सगरमाथा भन्नुहुन्छ आमा 
पीर दुख जति आएनि बढाउनु हिम्मत 
नरोक्नु संघर्षका पाइला भन्नुहुन्छ आमा
ठुलो स्वर गरी मन न दुखाउनु कहिल्यै नि
देवताकै स्वरूप बुढापाका भन्नुहुन्छ आमा
परिस्थिति जस्तोसुकै आएनि पुरा गर्नु 
नमार्नु चेलीबेटीको आशा भन्नुहुन्छ आमा
आर.डि. निश्चल 
बागचौर ३, सल्यान 
हाल कीर्तिपुर

शक्ति फलाममा हुन्छ कि खियामा हुन्छ
भन्छन् त मायामा भन्दा रुपियाँमा हुन्छ
आखिर लत नै हो जो जसरी बुझोस्
कसैको रक्सीमा,कसैको चियामा हुन्छ
बाले मरुन्जेल छोरो कुटेको देख्छु
रिस निर्धामा हुन्छ कि बलियामा हुन्छ?
उदिन घोटिन्छ फगत सकिएरै जान्छ
धार भने कर्दमा हुन्छ, हँसियामा हुन्छ
म समाज हेरेर सत्य बोलिदिएँ भने
छोरीको जीवन यद्यपि अधियामा हुन्छ
सरु सुधा
 तम्घास गुल्मी

कति दुख्न आउछौ सानु, समझनामा घरिघरी
लाग्छ तिमी लुकामारी खेल्छौ कतै वरिपरी
नजिक भए नडराउन बोल्दा हुन्छ मन्द मन्द
तिमी मेरी म तिम्रो हुन्छौ सानु सरिबरी
डराउनु के नै छर साचो माया गर्ने हामीले
भनेकै छु जीवन दिन्छु तिमीलाई म मरिपरी
हाम्रो जस्तो माया हेर संसारमा छैन होला
बाधा आए नि जिन्दगी छुट्ने छैनौ सधैभरी
तिमी नै हौ मेरो जीवन तिमीले छोड्दा हेर
हुन्छ होला मेरो जीवन सधै मरी तुल्य सरी

बिरही मोहन ठकुरी
बोगटान गापा ४
 डोटी

सूचना/सन्देश/बिज्ञापन 

बोगटान गाउँपालिका 
गाउँ कार्यपालिकाको कार्यालय 
चवाराचौतारा, डोटी 
प्रदेश नं. ७

IT Officer भर्ना सम्वन्धि बोगटान गाउँपालिकाको सूचना । 

प्रथम पटक सूचना प्रकाशित मिति २०७४/१०/०३ गते 
संघीय मामिला तथा स्थानीय बिकास मन्त्रालय, स्थानीय शासन तथा सामुदायिक बिकास कार्यक्रम (LGCDP) कार्यक्रम समन्वय ईकाई, सिंहदरवार काठमाण्डौंको प.स. ०७४/०७५, मिति २०७४/०७/१७ गतेको सूचना प्रबिधि अधिकृत करार सेवा सम्वन्धको पत्रानुसार यस गाउँपालिकाको लागि देहाय बमोजिमको शर्तहरुको अधिनमा रही सूचना प्रबिधि अधिकृत (IT officer) सेवा करारमा नियुक्ती गर्नु पर्ने भएकोले ईच्छुक उम्मेदवारले यस गाउँपालिकाको कार्यालयमा रितपूर्वक दरखास्त दिनु हुन यो सूचना प्रकाशन गरिएको छ । 
तपशिल 
१. पद सूचना प्रविधि अधिकृत 
२. आवश्यक संख्या ः १ (एक) 
३. पारिश्रमिक ः मासिक रु. ४००००/- 
३. शैक्षिक योग्यता ः कम्प्युटर ईन्जिनियरिगंमा स्नातक वा ईलेक्ट्रोनिक ईन्जिनियरिङ्गमा स्नातक वा ईलेक्ट्रिकल र ईलेक्ट्रोनिक ईन्जिनियरिगंमा स्नातक वा ईलेक्ट्रोनिक र कम्युनिकेसन ईन्जिनियरिङ्गमा स्नातक गरेको, मान्यता प्राप्त शिक्षण संस्थावाट Computer वा Information and Communications Technologies वा सो सरहको विषयहरु मध्ये कूनै एक विषय लिई स्नातक (BIT, BIM, BBIS, VCA, BCIS, DEIT, DSc, IT, CSIT) गरेको उपाधीलाई गरेको । 
४. कार्यबिवरण (TOR) ः स्थानीय शासन तथा सामुदायिक बिकास कार्यक्रम (LGCDP) को वेवसाईट lgcdp.gov.np को गृह पृष्ठमा उल्लेख भएको सूचना बमोजिम हुने । 
५. संलग्न गर्नु पर्ने कागजातहरु ः व्यक्तिगत बिवरण, नेपाली नागरिकताको प्रमाण पत्र, शैक्षिक योग्यताको प्रमाण पत्रहरु, नेपाल बाहिरबाट शिक्षा हासिल गरेकाहरुको हकमा सो प्रमाण पत्रहरुको नेपालको बिश्वबिद्यालयबाट Equivalance गरिएको प्रमाण पत्र, कार्य अनुभव भए कार्य अनुभवका प्रमाण पत्रहरु तथा अन्य कागजातहरु । 
६. आवेदन दिने तरिका ः बुँदा नं. ५ मा उल्लेख भएका कागजातहरु एवं बुँदा नं. ७ मा तोकिएको शुल्क राष्ट्रिय बाणिज्य बैङ्क, सिलगढी शाखास्थित यस कार्यालयको नाममा रहेको संचित कोष खाता नं. ४१००३०४०१८१०७ मा जम्मा गरि जम्मा गरेको सक्कल भौचर संलग्न राखि हुलाक, ईमेल वा स्वयं उपस्थित भई आवेदन दिने । 
७. आवेदन दस्तुर ः १०००/- (एक हजार रुपैयाँ मात्र) 
८. उम्मेदवार छनौटका आधारहरु देहाय बमोजिम हुनेछन् ः 
क्र.स.                सूचकहरु                                      पूर्णाङ्क 
१.      शैक्षिक योग्यता  ३०
२.      कार्य अनुभव (सूचना अनुसार न्यूनतम शैक्षिक योग्यता हासिल गरेको पश्चात    ४०
३.      उम्मेदवारको स्थायी ठेगाना                                                 २०
४.      २ बर्ष भन्दा माथी स्थानीय शासन तथा सामुदायिक बिकास कार्यक्रममा क्ष्त्ऋ    १०
        ख्यगिलतभच वा भ्हउभचत वा अन्य कुनै सामुदायिक बिकास कार्यक्रममा 
        सूचना प्रबिधि अधिकृतको रुपमा कार्य गरेको 

९. तलव स्केल ः स्थानीय शासन तथा सामुदायिक बिकास कार्यक्रम (LGCDP) ले तोके बमोजिम मासिक रु. ४००००/- र भत्ता रु. ५०००/- गरि ४५०००/- (अक्षेरुपी रु. पैतालिस हजार मात्र) 
१०. करार अवधी ः २०७५ असार मसान्तसम्म । 
११. थप जानकारीको लागि ः सम्पर्क नं. 
१२. सूचनामा उल्लेखित भए बाहेकका अन्य कुराहरु प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतको संयोजकत्वमा रहेको उम्मेदवार छनौट तथा सिफारिस समितिले निर्धारण गरे वमोजिम हुनेछ ।

हार्दिक कृतज्ञता

जन्म : १९८७                                                                                    मृत्यु : २०७४/१०/२
हाम्री ममतामयी आमा कमला जोशीको यही मिति २०७४ माघ २ गते ८७ बर्षको उमेरमा असामयिक निधन भएकोमा मृत आत्माको चीर शान्तिको कामना छ । साथै यस दुःखद घडीमा हामीप्रति समवेदना÷सहानुभुति प्रकट गर्नु हुने सम्पूर्ण महानुभावहरुप्रति हार्दिक कृतज्ञता व्यक्त गर्दछौं ।
छोरा/बुहारीहरु 
कृष्ण जोशी/बिजयालक्ष्मी जोशी 
रमेश जोशी/राधिका जोशी 
नाती/नातिनीहरु 
नविन, प्रविन, चित्र, दिपा 
लक्ष्मी जाशी
एवं समस्त जोशी परिवार
शिखर नगरपालिका–६ रिठाभुवा, डोटी  

Wednesday, January 17, 2018

बिम्ब नेपाली साप्ताहिक, २०७४, माघ २ गते मंगलबार

पत्रकार आचार संहिता २०६० मा उल्लेखित आचरणहरुको उलंघन गरेको छ भनि पिडित पक्षलाई लागेमा त्यस्ता पत्रकार तथा सञ्चारमाध्यम बिरुद्ध प्रकाशन तथा प्रसारण भएको मितिले १५ दिनभित्र प्रेश काउन्सिलमा उजुरी दिई आफ्नो अधिकारको संरक्षण गरौं ।
नेपाल सरकार
सूचना तथा सञ्चार मन्त्रालय
सूचना विभाग

मुख्य समाचार 

‘बालश्रममुक्त कागजमा मात्रै हो मेयरसाप ?’

दिपायल सिलगढी नगरपालिका भित्र बालश्रमिकहरुको संख्या धेरै भएका कारण ठोस योजनाका साथ बालश्रम मुक्त नभएको एक कार्यक्रमका सहभागीहरुले बताएका छन ।
शुक्रबार दिपायल सिलगढी नगरपालिकाबाट आ.ब. ०७४/०७५ को प्रथम चौमासिक अबधिमा गरिएको सेवा प्रबाह सम्बन्धि सार्वजनिक सुनुवाई कार्यक्रममा सहभागीले सो कुरा बताएका हुन । 
जिल्लामा सधैंभरी बालबालिकाको कुरा मात्र उठाउने तर वास्ता कसैले पनि नगर्ने गरेको दिपायल सिलगढी नगरपालिका ४ का योगेन्द्र बहादुर कठायतले बताए । कठायतले भने, ‘भर्खरै चिया ल्याउने श्रमिक बालक हो । अनि बालश्रम मुक्त घोषणा गरेको कागजमा मात्र सीमित हो मेयरसाप ?’ श्रमिक बालकहरुबाट नै अरुले अप्रत्यक्ष रुपमा सेवा  लिइरहेको उनले बताए ।
नगरपालिका भित्रै घर तथा होटलहरुमा श्रमिक बालबालिकाहरु दिनानु दिन बढ्दै गएका छन । कानुनले तोके भन्दा कम उमेरका बालबालिका दिपायल सिलगढी नगरपालिका भित्रै स्थानीय बजार तथा ७ नं प्रदेशको मुख्य ब्यापारिक केन्द्र दिपायल पिपल्ला बजारमा अधिकाशं होटल तथा पसलहरुमा श्रमिक भएर काम गरिरहेका  छन ।
दिपायल सिलगढी नगरपालिकाका उप प्रमुख शिबराज खड्काले भने ‘हामी जनप्रतिनिधि भएर आइसकेपछि हामीले नगरभित्र अनुगमन ग¥यौं, बालश्रमिक राख्ने परिवारलाई सचेत गराएका छौं र केही बालबालिकाहरुलाई फिर्ता पनि पठाएका छौं ।’
अनुगमनका क्रममा जाने बुझेकाहरुले नै बालबालिकालाई श्रममा लगाउँदै आएका पाईएको बताउँदै खड्का भन्छन् ‘उनीहरुलाई सचेत गराउन हामीले पहल गरिरहेका छौं ।’
‘कसैले पनि बालबालिका लाई ललाई, फकाई, झुक्याएर वा कुनै प्रलोभनमा वा डर, त्रास वा दवाबमा पारी वा अन्य कुनै तरिकाले निजको इच्छा विरुद्ध श्रमिकको रुपमा काममा लगाउनु हुँदैन भन्ने बाल श्रम (निषेध र नियमित गर्ने) ऐन, २०५६ परिच्छेद (२) को दुई नं बुँदामा छ । 
तर, दिपायल सिलगढी नगरपालिकामा भने बालबालिकालाई फकाउनु भन्दा पनि अभिभाबकलाई फकाएर बालबालिकालाई श्रममा लगाइएको ब्याप्त भेटिन्छ । १४ बर्षदेखि १६ बर्षसम्मको बालबालिकालाई कसैको घरमा काम गर्नको लागि श्रम कार्यालयले अनुमती दिएको हुनुपर्ने कानुनी प्राब्धान छ । 
१४ बर्ष भन्दा कम उमेरको बालबालिकालाई कुनै पनि कानुनी प्राब्धान छैन श्रममा लगाउनलाई तर जिल्ला   सदरमुकाम सिलगढी र दिपायल बजारमा भने सबै जसो बालबालिका १४ बर्षभन्दा कम उमेरका नै छन । दिपायलका केही होटेलहरुमा भने जनकपुरबाट ल्याएका बालबालिकाहरु होटलको काममा बर्षौदेखिका श्रममा लगाउदै आएका छन । 
चौमासिक अबधीमा गरिएको सेवा प्रबाहको सार्वजनिक सुनुवाई कार्यक्रममा सेवाग्राहीका जिज्ञासामा नगरपालिकाका प्रमुख र उपप्रमुखले जवाफ दिएका थिए । नगरबस सञ्चालन, बिद्यालय गाब्ने प्रक्रिया, सरसफाई, सार्वजनिक शौचालय, ब्यवस्थित बसपार्क, स्वच्छ खानेपानीको ब्यवस्था किन हुन सकेन ? भन्ने सहभागीका प्रश्नहरुमा नगरपालिकाका मेयर मञ्जु मलासीले सवै कामका लागि योजना निर्माण भई प्रक्रियामा रहेको बताईन । 
यस बर्षको कुल बजेट ४२ करोड पाँच लाख ६६ हजार दुई सय ५४ रुपैयाँ मध्ये बिभिन्न शीर्षक गरी एक करोड २८ हजार पाँच सय ९२ रुपैयाँ चालु खर्च र ९१ लाख ४९ हजार छ सय १० पुँजीगत गरी एक करोड ९१ लख ७८ हजार दुई सय दुई रकम खर्च भएको देखाएको छ । यसरी बिकास निर्माणका काममा खर्च कम गर्दा अन्तिममा छोटो समयमा नै रकम फ्रिज जाने चिन्ताले रछोटो समयमा बाडफाँड बढी गर्ने गरिन्छ । 
प्रथम चौमासिकसम्म कै जसरी कछुवा गतिमा काम गर्दा अन्तिममा करिब ६० प्रतिशत भन्दा बढी रकम फ्रिज जाने निश्चित छ । त्यसैले बिकास निर्माणका काममा अन्तिममा हतार गरी हप्ता दिनमै करोडौंको बजेट बाँडफाडँ गर्नु भन्दा आजैबाट सोच्नु जरुरी हुन्छ ।

सम्पादकीय

स्थानीय सरकार चलाउन सकस

स्थानीय तह निर्वाचन भएको छ महिना बितिसक्यो । स्थानीय स्तरमा निर्वाचित भएका जनप्रतिनिधिहरु के गर्ने, कसो गर्ने भन्दै अलमलमा छन । स्थानीय तह सञ्चालन गर्नको लागि सरकारलाई पनि निकै अन्योल यथावत् छ । जनताले जनप्रतिनिधिहरु आएपछि बिकास निर्माणका कामहरु चाँडै नै सुरु हुने आशा गरेका थिए तर त्यो सबै तुसारापात भएको छ ।
संघियतामा जानुपूर्व ‘गाउँगाउँमा सिंहदरबार’ को नारासहित स्थानीय तह पुनर्गठन गरिएको हो । नागरिकहरुले नजिकैको स्थानीय सरकारबाट प्रत्यक्ष कामहरु प्रभाबकारी ढंगले काम गरेको हेर्ने दिनहरु आउन पनि फेरी बर्षौं कुर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । स्थानीय तहमा पनि एकथरी स्रोत साधन भएकाले आफ्ना पदाधिकारीका निम्ति तलबभत्ता तोकिसकेका छन् । अर्काथरी स्रोत साधन नहुनेको अवस्था बेग्लै छ । 
स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिहरु आफूले सेवासुविधा पाउनुपर्ने माग गर्दै स्थानीय विकास मन्त्रालयमा धाउन थालिसकेका छन् । स्वाभाविक पनि हो, स्थानीय तहमा निर्वाचित पदाधिकारी बनेपछि आफ्नो दैनिक आवश्यकताका निम्ति पनि सुविधा अपेक्षित बन्न जान्छ । उनीहरूको पनि दैनिक व्यवहार चलाउनुपर्ने हुन्छ । हो, कुनै बेला स्थानीय निकायमा काम गर्नु भनेको शुद्ध समाजसेवा जस्तो थियो । तिनले बैठकभत्ताकै भरमा काम गर्ने गरेका थिए । तर, राज्य पुनर्संरचनाका नाममा सबैजसो निर्वाचित प्रतिनिधिले सरकार सञ्चालकका रुपमा तलबभत्ता पाउने व्यवस्था गरेपछि त्यसको अपेक्षा गर्नु अस्वाभाविक होइन ।
अहिलेको पद्धतिले जनप्रतिनिधिहरुको सेवा सुबिधादेखि उसको सम्पूर्ण जिम्मेवारी लिनु पथ्र्यो । तर, तिनले राम्ररी काम गर्न सकेनन् र अहिलेकै परिस्थितिलाई निरन्तरता दिने हो भने यो पद्धति बस्न नपाउँदै बदनाम हुन सक्छ । मुलुकले तीन तहका सरकारको परिकल्पना गरेको छ । त्यसमा पनि स्थानीय तहलाई बढीभन्दा बढी अधिकार सम्पन्न तुल्याइएको छ । यस अर्थमा स्थानीय तहका प्रमुख–उपप्रमुख र वडाध्यक्षले नियमित पारिश्रमिक लिन पाउनेछन् । 
जसरी केन्द्रमा मन्त्रीहरूका निम्ति पारिश्रमिकको व्यवस्था गरिएको छ, त्यसैगरी स्थानीय सरकारलाई समेत यो सुविधा उपलब्ध छ । मुलुकको बजेटको आयतन भन्दा ठूलो खर्चको प्रबन्ध गर्नुपर्ने अवस्था एकातिर छ भने अर्कोतिर निर्वाचित प्रतिनिधिले आफू जिम्मेवारीमा आएदेखिकै सेवा सुविधा पाउनुपर्ने मानवीय आवश्यकताले पनि पिरोलिरहेको छ ।
स्थानीय निर्वाचनअघि नै जनप्रतिनिधिका लागि आवश्यक प्रबन्ध सरकारले गर्नुपर्ने थियो । अहिले यसको कार्यान्वयनमा समस्या देखिएको भए बाधाअड्काउ फुकाउने प्रावधानबाट समेत काम गर्न नसकिने थिएन । कुनै पनि कामका निम्ति इच्छाशक्ति सबैभन्दा महत्वपूर्ण हुन्छ । हाम्रो सरकार सञ्चालन भने भद्रगोल जस्तो बन्न पुगेको छ । सेवासुविधाको विषयमा मात्र होइन, स्थानीय तहका  पदाधिकारीको जिम्मेवारीका विषयमा पनि स्पष्ट पार्ने काम भएको छैन । सबैजसो उपप्रमुखलाई स्थानीय तहमा आउने विवादमा न्याय निरुपणको जिम्मेवारी समेत दिइएको छ । तर उपप्रमुखहरुले पुरै अधिकार थामेर काम गर्न पाइरहेका छैनन् । यसरी जनप्रतिनिधिलाई अन्योलमा नपारी ब्यवस्थित गर्न सरकारको ध्यान जाओस ।

थप समाचार

दिपायल राजधानीका लागि २१ दिनदेखि आन्दोलन जारी

७ नम्बर प्रदेशको राजधानी दिपायल माग गर्दे २१ औ दिनदेखि डोटीमा आन्दोलन जारी रहेको छ ।
१३ दिनदेखीको आम हड्ताल सहितको कार्यक्रम परिमार्जन गर्दै संघर्ष समितिले गत बुधबारदेखि आन्दोलनको स्वरुप परिवर्तन गरी धर्ना र रिले अनसनको आजपनि जारी राखेको छ ।
बुधबारदेखि उद्योग बाणिज्य संघ, होटल ब्यवसायी संघ, गैसस, शिक्षक संघ लगायतले पालैपालो धर्ना तथा रिले अनसन बसी दबाब दिइरहेको उद्योग बाणिज्य संघ तथा संघर्ष समितिका अध्यक्ष नरेन्द्र बहादुर खड्काले बताए ।
सुदूर पश्चिम क्षेत्रीय प्रशासन कार्यालयको गेट अगाडी धर्ना दिईरहेका छन् । सातादिनम्म धर्ना तथा रिले अनसन बस्ने साताको भोलीपल्ट बिशाल जनप्रदर्शनको कार्यक्रम गरिने संघर्ष समितिका संयोजक खड्काले बताए ।
सरकारले दिपायलको बिपक्षमा निर्णय गरे सरकारको बिरुद्धमा कडा आन्दोलनमा उत्रने उनले बताए । 
सायल गाउँपालिका–५,पटकानीका ३५ वर्षीय तेज डुम्रेल  सायल गाउँपालिकाकै डबल साउँद र केआइसिंह गाउँ पालिका–४, चन्केसैनका ५० वर्षीय खगेन्द्र प्रसाद भट्टले रिले अनशन जारी राखेका छन । 
यसैबिचमा सरकारको ध्यानाकर्षणको लागि तेज डुम्रेलको नेतृत्वमा क्षेत्रीय प्रशासन मार्फत ध्यानाकर्षण पत्र पनि पठाएका छन ।

सुदूरपश्चिममा ‘धुमधाम’का साथ माघेपर्व मनाइयो

हिन्दु धर्मालम्बीहरुले मकर संक्रान्ति (माघे संक्रान्ति) पर्व धुमधामका साथ मनाईरहेका छन् ।
हिन्दु धर्मालम्बीहरुले माघेसंक्रान्ती मनाइरहँदा सुदूरपश्चिममा भने यो पर्वसंगै ‘माघेत्यार’को पनि रौनक छ ।
सुदूरपश्चिममा यो पर्व आफ्नै मौलिकताका साथ मनाईन्छ । बिशेषगरी पहाडी समुदायले यो पर्वलाई ‘माघी’ तिहारका नामले मनाउने  गर्दछन् । 
‘त्यार’ डोटेली भाषाको शब्द हो । जसको अर्थ चाडपर्व भन्ने हुन्छ । माघे संक्रान्तीमा मनाईने भएकाले यसलाई यहाँको समुदायमा ‘माघेत्यार’को नामले सदियौं प्रचलित नाम हो ।
पौषको अन्तिम रात पनि  बिशेष महत्वका साथ मनाइन्छ । जसलाई माघ महिनाको स्वागतको रातको रुपमा बुझिन्छ । यसका लागि पौष महिनाभरी नै तयारी गरिएको हुन्छ ।
समुदाय नजिक पर्ने पबित्र नदी, कुण्ड, तलाउ, कुवा वा  पधेंरामा ठुल्ठुला काठका मुडाहरु जम्मा गरिएका हुन्छन् । जसलाई ठुलो चाङ लगाएर राखिन्छ ।  पुष अन्तिम रात त्यही नजिकै समुदाय भरिकै मानिसहरु जम्मा भएर ‘जाग्राम’ बस्छन् ।
जहाँ माघेत्यारका लागि पाकेका पकवानहरु बिशेषगरी तरुल, कन्दमूल, तिल, घ्यू, चाकुबाट बनेका परिकारहरु खादै दन्त्यकथा, लोककथा, गाउँखाने कथा सुनाएर रात बिताईने प्रचलन पनि कतिपय ठाउँमा छ । यसबाहेक भजन किर्तन, लोक देउडा लगायतका खेलहरु खेलिन्छ ।
भोलीपल्ट बिहान सबेरै त्यही छेउमा रहेको मुडाको चाङमा आगो लगाएर स्नानकर्म गर्दै आगो तापेर जीउ सेक्ने प्रचलन रहिआएको छ ।
माघको पहिलो दिन शिवालय तथा देवालयहरुमा दर्शन गर्ने तथा मेला लाग्ने पनि गर्दछन् । पछिल्ला केही बर्ष यता पबित्र धाम, नदी तथा कुण्डहरुमा ‘महास्नान’ मेलाहरु समेत आयोजना हुन थालेका  छन् ।
माघे संक्रान्तीमा पबित्र स्थानमा गएर स्नान गर्नाले पुण्यप्राप्ति हुने मान्यता छ । ‘धर्मग्रन्थहरुमा माघ महिनालाई धर्मिक महिना मानिएको छ,’ पण्डित केशबराज ओझा भन्छन, ‘यसैले माघ महिनामा पवित्र तीर्थस्थलमा गएर स्नान गर्दा पुण्यप्राप्ति हुने मान्यता छ । यसमा पनि माघे संक्रान्ति, माघ शुक्लपक्ष द्वादशी र माघ शुक्ल पक्षको पुर्णिमा झन बिशेष मानिन्छ ।’
माघ १ गतेकै दिनबाट सुर्य उत्तरायण लाग्ने पनि मान्यता छ । माघे संक्रान्तिको दिनबाट चिसो घट्दै जाने र गर्मीयाम शुरु हुने बिश्वासले यो पव मान्ने गरेको पनि कतिपयको धरणा छ ।
स्कन्द पुराणको मानस खण्डमा भगवान रामका पूर्बज राजा दिलिप र स्वयं राम, लक्ष्मण, गुरु बशिष्ट, लगायतका देवर्षि, महर्षि, राजर्षि सहित सो क्षेत्रमा स्नान गरेर पुजा अर्चना गरेको जानकारहरु बताउछन् । भगवान श्रीरामकै पूर्बज राजा दिलिपको नामबाट नै दिपायलको नामाकरण भएको पनि किंबदन्ती छ ।


अपाङ्ग बालबालिकालाई जाकेट बितरण

डोटीको बिभिन्न बिद्यालयमा अध्ययनरत अपाङ्गता भएका बालबालिकाहरुलाई जाकेट बितरण गरिएको छ । 
महिला तथा बालबालिका कार्यालय डोटी र अपाङ्ग सेवा संघ डोटीले अपाङ्गता भएका १७ बालबालिकाहरुलाई जाकेट  बितरण गरेको छ । साजेन्द्रेश्वर माबि फुलौटमा सञ्चालित बिशेष कक्षामा अध्ययनरत तीन छात्रा र पाँच छात्र गरि आठ जना दृष्टिबिहिन बिद्यार्थीहरुलाई जाकेट बितरण गरिएको छ । यस्तै पद्म पव्लिक माध्यामिक बिद्यालयमा अध्ययनरत दुई छात्रा र पाँच छात्रा गरि सात जना सुस्त मनस्थितिलाई जाकेट दिईएको महिला तथा बालकालिका कार्यालयका निमित्त प्रमुख सविना श्रेष्ठले जानकारी दिईन् । श्रेष्ठका अनुसार शारदा माबि मौवा अध्ययनरत एक छात्र र एक छात्रा गरि दुई जना सुस्त श्रवणलाई जाकेट बितरण गर्ने क्रममा रहेको छ । 
‘गत ३ डिसिम्वरमा अन्तराष्टिूय अपाङ्गता दिवसको अवसरमा जिल्लास्तरीय कार्यक्रम गर्नका लागि बजेट छुट्याईएको थियो तर प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाको निर्वाचनका कारण त्यसबेला उक्त कार्यक्रम गर्न सकिएन’ निमित्त प्रमुख श्रेष्ठले भनिन् ‘उक्त रकमबाट हामीले बालबालिकाहरुलाई जाकेट  बितरण ग¥यौं ।’ अन्तराष्टिय अपाङ्गता दिवस बनाउनका लागि महिला तथा बालबालिका कार्यालयले १० हजार र अपाङ्ग सेवा संघले पाँच हजार छुट्याएको श्रेष्ठले जानकारी दिईन ।

बर्षदिन पुग्दा पनि सञ्चालन भएन हाटबजार

एक पटक हाटबजारका लागि गरिएको अभ्यास असफल भएको झण्डै एक दशकपछि फेरी डोटीका दुई ठाउँमा हाटबजारको सुरुवात गरिएको थियो ।
तामझाम सहित गत बर्ष पुष २३ गते डोटी जिल्ला सदरमुकामको टुँडिखेलमा हाट बजारको सुरुवात गरियो । सरकारी तथा गैरसरकारी कार्यालयहरुले हाट बजारको ठुलै प्रसंसा गरे । जिल्लामा भएका सबै बिद्युतीय सञ्चारमाध्यमहरु र पहुँचमा भएका छापा सञ्चारमाध्यमहरुमा पनि नियमित रुपमा बिज्ञापन प्रकाशन भए । सरकारी कार्यालयहरु, गैरसरकारी संस्थाहरुले फोटो खिचे, भिडियो क्लिप पनि तयार गरे । हाटबजार भनेपनि बजार त खासै थिएन तर चहल पहल भने त्यो दिन धेरै नै थियो । लाग्दैथ्यो सायद अब बर्षौंसम्म नियमित रुपमा चल्छ । तर हाटबजार भयो फरक । 
साप्ताहिक रुपमा लाग्ने भनिएको हाटबजार दोश्रो साता स्थानीय टुँडीखेलमा एक पसल मात्रै देखियो । सायद माघ १ गते अर्थात स्थानीय चाँडपर्व भएका कारण किसानहरुले आफ्नो उत्पादन ल्याएनन् अव अर्को साता आउँछन होला भन्ने अनुमान गरिएको थियो तर त्यसो भएन । अर्को साता अर्थात गत शनिवार पनि यस्तै दृष्य देखियो हाटबजारको । हाटबजार हेर्न केही सरकारी तथा गैरसरकारी कार्यालयहरुका प्रतिनिधिहरु आएका थिए । उनीहरुले फेरी एउटै पसल देखेर चित्त बुझाए । थप आएको थियो त बेसार बिक्री गर्ने महिलाहरुको एक समूह । 
शनिवार जिल्ला सदरमुकाम सिलगढीको टुँडीखेलमा र बुधबार क्षेत्रीय सदरमुकाम राजपुरको खेल मैदानमा हाटबजार सञ्चालन हुने गरी उद्घाटन गरिएको थियो हाटबजार । क्षेत्रीय प्रशासन कार्यालय दिपायलको पहल र जिल्ला कृषि बिकास कार्यालय डोटीको अगुवाई बिभिन्न सरकारी, गैर सरकारी र नीजि क्षेत्रको समेत सक्रिय सहभागितामा हाटबजारको सुरुवात गरिएको भन्ने कार्यक्रमका ब्यानरमा देखिएको थियो । मन्तब्यमा पनि सबै अगुवाहरुले अब नियमित सञ्चालन गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका थिए ।
‘जिल्लामा उत्पादित कृषि सामाग्रीहरु कृषकका लागि बेचबिखन गर्न टेवा पु¥याउने उद्देश्यले जिल्ला कृषि हाटबजार सुरु गरिएको हो ।’ जिल्ला कृषि बिकास कार्यालयका बरिष्ठ कृषि बिकास अधिकृत डा. तपेन्द्र शाहले भने, ‘अब कृषकहरुले आफ्ना उत्पादित बस्तुहरु पसल पसलमा बेच्न धाउनुपर्ने छैन । सहजै हाटबजारमा बिक्री गर्न पाउने धारणा राखेको थिए । उनकै कुरामा सबैले समर्थन जनाएका थिए ।’
त्यो धेरै दिन टिकेन । दोश्रो हप्तामा बन्द भयो । बिम्ब साप्ताहिकसंग कुरा गर्दै डा. शाहले भने, ‘हामीले त्यो बेलामा उत्पादित बस्तु देखेर सबैले प्रतिबद्धता जनाएका थियौं । ब्यापारीहरुसंग पनि हाटबजारबाटै उत्पादित बस्तु किन्ने भन्ने सल्लाह भएको थियो तर सबैले त्यो सल्लाहलाई लत्याए र ढिलाई भएको हो । अब केही दिनमा सुरु गर्ने उनले बताए ।’
यो हाटबजारको प्रसंगमा निकै छलफल भयो, स्रोत पनि परिचालन भयो, जनशक्ति पनि परिचालन भयो । तर अवस्था उस्तै देखियो । यहाँ दोष कसैको पनि होईन, दोष हाम्रो अर्थ व्यवस्थाको हो । कसैले हामी पूर्ण रुपमा पूँजीबादी अर्थ व्यवस्थामा छौं भनेर चिच्याएपनि नेपालको बर्तमान अर्थ व्यवस्था अर्धसामन्ति अर्थ व्यवस्थानै रहेको छ । अर्ध सामन्ति अर्थ व्यवस्था निर्वाहमुखी अर्थ व्यवस्था हो । किसानहरु निर्वाहका लागि उत्पादन गर्छन । घर परिवारमा आफूलाई चाहिने जति उपभोग गरेर बचेको जति बिक्री गर्ने चलन छ अर्थात अधिकांश किसानहरु अहिलेसम्म पनि व्यवसायिक उत्पादन गर्दैनन् । जसको कारण उत्पादन कम हुन्छ । 
जव उत्पादन कम हुन्छ भने बजारमा कसरी उत्पादन आउँछ त ? यसलाई ध्यान दिनु जरुरी छ । उत्पादनमा बृद्धि गर्नका लागि भूमि सुधार नीतिमा परिवर्तन आउनु जरुरी छ पहिलो कुरा । जसरी जमिनको खण्डीकरण हुँदैछ, यस अवस्थाले व्यवसायिक कृषि प्रणालीमा कुनै पनि किसान जान सक्दैन, सधैं निर्वाहमुखी नै हुनेछ । व्यवसायिक हुनका लागि किसानहरुसंग प्रसस्त जमिन हुनुप¥यो, त्यो छैन । 
अर्को महत्वपूर्ण कुरा सिंचाईको हो । सेती नदी बिना काममा सलललल बगेको छ । सात सय ५० मेगावाट बिद्युत उत्पादन गर्ने सपना बाहेक अरु हामीले केही पनि देखेका छैनौं सेती नदीबाट । नदी किनारमा आकाशे पानीको भरमा रहेका उर्वरक जमिन सिंचाई गर्नका लागि यदि हामीले आधुनिक सिंचाई प्रणाली अपनाउन सक्यौं र स्थानीय कृषकहरुलाई आधुनिक एवं व्यवसायिक खेतीका बारेमा जानकारी दिन सक्यौं भने मनज्ञ उत्पादन हुनेछ । त्यो उत्पादनले जव सामान्य रुपमा वजार पाउँदैन अनि हाटबजारमा आउने छ । हाटबजार भन्ने बित्तिकै कृषि उत्पादनसंग जोडिने बिषय हो । 
बाजा बजाएर वा भाषण गरेर वा फोटो खिचेर मात्रै हाटवजार सफल हुने भए डोटीमा २०६२ सालदेखिनै निरन्तर रुपमा हाटबजार सञ्चालन भएको हुने थियो । त्यसैले सवै सरोकारवालाहरुले के सोच्नु जरुरी छ भने हाट बजार बाजा बजाएर मात्रै सफल हुने हैन । बाहिरी जिल्लाको उत्पादन हाटबजारमा ल्याएर बेच्न सक्ने सम्भावना छैन । हाटबजारका लागि उत्पादनमा बृद्धि हुनु आवश्यक छ । त्यसका लागि हामी सवैले पहल गर्नु जरुरी छ । नत्र केही समयमै यो हाट बजार पनि हराएर जाने निश्चित छ ।

७ नं प्रदेशको निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय डोटीमा

राष्ट्रियसभा निर्वाचनका लागि ७ नं प्रदेशको निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय डोटीमा स्थापना गरिएको छ । आगामी माघ २४ गते हुने निर्वाचन सम्पन्न गर्न ७ नं प्रदेशको निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय डोटीमा स्थापना गरिएको हो । कार्यालयको डोटीका प्रमुख जिल्ला  अधिकारी सूर्यबहादुर खत्रीले उद्घाटन गरे ।
निर्वाचन आयोगले उच्च अदालत रहेको जिल्लाको जिल्ला न्यायाधीश नै प्रदेशको निर्वाचन अधिकृत रहने निर्णय गरेको थियो । ७ नं प्रदेशको उच्च अदालत डोटीको दिपायलमा स्थापना भइसकेको छ । सोही अनुसार ७ नं प्रदेशको राष्ट्रिय सभा निर्वाचनको निर्वाचन अधिकृतमा जिल्ला न्यायाधीश जयानन्द पनेरुले जिम्मेवारी पाएका छन् । 
सोही जिम्मेवारी पछि जिल्ला अदालत डोटीको कार्यालय भवनमा निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय स्थापना गरिएको छ ।
निर्वाचन कार्यक्रम अनुसार यही माघ ७ गते मतदाता नामावली सार्वजनिक हुनेछ । त्यसपछि ८ र ९ गते मतदाता नामावलीउपर दाबी विरोधको कार्यक्रम छ । १० गते उम्मेदवारले मनोनयन दर्ता गर्नेछन् । ११ गते उम्मेदवारी विरुद्ध दाबी विरोध र १३ र १४ गते उम्मेदवारी फिर्ताका लागि समय तोकिएको छ । यस्तै १५ गते उम्मेदवारलाई चुनाव चिह्न प्रदानको कार्यक्रम तय गरिएको छ भने २४ गते मतदान हुनेछ ।
प्रदेश नं ७ मा ८८ स्थानीय तहका १७६ जना अध्यक्ष÷उपाध्यक्ष तथा प्रमुख÷उपप्रमुख र प्रदेशसभाका ५३ जना सांसद गरी २२९ जना मतदाता हुनेछन् । उनीहरुले कूल आठजना राष्ट्रिय सभाका सांसद चुन्नेछन् । सबै मतदाता डोटीमा आएर मतदान गर्नेछन् ।


छोटकरी समाचार

कट्वालले बचाए बमको ज्यान

रगतको मात्रा कम भएर सुत्केरी गराउन समस्या भएकी बोगटान गाउँपालिका ६ गगुडाकी २२ वर्षीया सानु बम बमलाई एकजना नेपाली सेनाका  अधिकारीले रत्तदान गरेर बचाएका छन । डोटीको सिलगढीमा रहेको रुद्रध्वज गणका नायक टंक बहादुर कट्वालले रगत दिएर बमको ज्यान बचेको हो ।
सुत्केरी गराउन दिपायल पिपल्ला स्थित शैलेश्वरी अस्पालमा भर्ना हुन भएकी २२ वर्षीया बमको शरीरमा रगतको मात्रा कम हुदाँ सुत्केरी हुन नसकी ज्यान जाने खतरामा  थियो । त्यसै क्रममा कट्वालले कसैलाई बचाउनु भनेको मानबीय धर्म भन्दै बमलाई रगत दिएर ज्यान जोगाएका हुन ।
पछिल्लो समयमा हामीलाई प्राप्त भए अनुसार नेपाली सेनाका जवानहरुले गत बर्षदेखि हालसम्म चार जनाको ज्यान बचाएका छन । बिभिन्न किसिमका रोगले ग्रसित भइ अन्तिममा आफ्नो ज्यान पनि बच्न नसक्नु सबैभन्दा गरिबी र   चेतनको कमीले गर्दा भएको शैलेश्वरी अस्पतालका प्रबन्ध निर्देशक आईजंग कुँवरले   बताए ।
महिलाहरुमा उमेर नपुग्दै बिबाह गरी गर्वाधारण गर्नाले अन्तिममा रक्तश्राब भइ ज्यान जोखिमा पर्दै जान्छ । कुवँरले भने, सानु बमको त अस्पतालमा नै यस्तो समस्या देखिदा ज्यान बच्यो । गाउँमा त सुत्केरी गराउन क्लिनिक लैजादै गर्दा या घरमै पनि कतिपय महिलाको ज्यान जाने गर्छ ।


खेल समाचार

सुदुरपश्चिम खप्तड गोल्डकपको उपाधि आर्मीलाई

दोस्रो संस्करणको सुदूरपश्चिम खप्तड गोल्डकपको उपाधि नेपाली सेनाको त्रिभुवन आर्मी क्लबले जितेको छ । सोमबार भएको फाइनल खेलमा सशस्त्र प्रहरी बलको एपीएफ क्लबलाई ट्राइब्रेकरमा ५.४ ले हराउँदै आर्मीले ११ लाख ११ हजार ११ रुपैयाँ हात पारेको छ । उपविजेता एपीएफले ५ लाख ५५ हजार ५ सय ५५ रुपैयाँमा चित्त बुझाएको छ । 
निर्धारित समयमा दुबै टिमबाट कुनै गोल नभएपछि खेलको निर्णय ट्राइब्रेकरबाट गरिएको थियो । ट्राइब्रेकरमा नेपाल एपिएफ क्लबका सुदीप सिंख्राकारको प्रहार गोलपोष्टको बायाँ बारमा लागेर बाहिरिएको थियो ।
प्रतियोगिताका विभिन्न विधामा उत्कृष्ट हुने खेलाडीलाई पनि सोमबार पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । प्रतियागितामा नेपाल एपीएप क्लबका खेलाडी अञ्जन श्रेष्ठ सर्वा्धिक गोलकर्ता घोषित भए । एपीएफकै तोप विष्ट उत्कृष्ट रक्षपंक्तिका खेलाडी, आर्मीका विकेश कुथु उत्कृष्ट गोलरक्षक, आर्मीकै सन्तोष तामाङ उत्कृष्ट अग्रपंक्तिका खेलाडी घोषित भएका छन् । राइजिङ प्लेयरको पुरस्कार सुदूरपश्चिम ११ क्लबका अमानक शेषले    पाए ।
प्रतियोगितामा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेका त्रिभुवन आर्मी क्लबका खेलाडी भरत खवास सर्वोत्कृष्ट खेलाडी घोषित भए । उनले यामाहा कम्पनीको मोटरसाइकल पुरस्कार पाए । विजेता टिम र खेलाडीलाई राष्ट्रिय खेलकुद परिषदका सदस्य सचिव केशवकुमार विष्टले पुरस्कार वितरण गरे ।
प्रतियोगिताको समापन गर्दै सुदूरपश्चिम ११ स्पोर्टस् क्लबका अध्यक्ष सुरेश हमालले प्रतियोगिताको तेस्रो   संस्करणको पुरस्कार राशीको घोषणा गरेका छन् । उनले प्रतियोगितामा प्रथम हुनेले २१ लाख रुपैयाँ र दोस्रो हुनेले १० लाख ५० हजार रुपैयाँ पुरस्कार पाउने जानकारी दिए ।


चलचित्र/मनोरञ्जन

कहिलेकाँही साथीहरुसंग डेटिङ्गमा जान्छु ः डेबिड

पछिल्लो समय चर्चा रहेका केही गायकमध्येका एक हुन् डेविड शङ्कर । उनले केही पहिले सार्वजनिक गरेको गीत ‘आईकम बीकम’ यतिबेला चर्चाको शिखरम छ । शब्द, सङ्गीत र स्वर पनि आफैले दिएको यो गीतको भिडियो पनि निर्माण भएको छ । भिडियोमा पनि उनले नै मोडलिङ गरेका छन् । वैदेशिक रोजगारीको कथामा निर्माण भएको भिडियो समेत रुचाइएको छ । आफ्नो गीतको अलवा डेविड अचेल चलचित्रको पाश्र्व गायनमा पनि सक्रिय छन् । उनले दुई दर्जन हाराहारी चलचित्रका गीतमा आवाज दिएका छन् । चलचित्र ‘गोरे’बाट पाश्र्व गायन सुरु गरेका उनले प्रदर्शनको तयारीमा रहेको ‘पञ्जेबाजा’ चलचित्रसम्मका गीतमा स्वर दिने भएका छन् । ०६२ मा पाँचथर आइडलको उपाधिसँगै साङ्गीतिक क्षेत्रमा होमिएका शङ्करल ०६४ मा पूर्वाञ्चल आइडलको उपाधि समेत हासिल गरेका थिए । उनको पहिलो एल्बम ‘माई ड्रिम्स’ २०६८ मा सार्वजनिक भएको थियो । त्यसपछि उनले ‘इन्टिमेट’ र ‘दशैँ’ एल्बम ल्याएका छन् । साङ्गीतका तीन विधा गीत लेखन, सङ्गीत र स्वरमा सक्रिय डेविड शङ्करसँग रातोपाटीको दश प्रश्न ।
गायनबाट सन्तुष्ट हुनुहन्छ ?
नाम, दाम र चर्चा मलाई गायनले दिलाएको छ । यो पेसााबाट सन्तुष्ट नहुने त कुरै भएन । आफ्नो एल्बम मात्र होइन, पाश्र्व गायनमा पनि मलाई मन पराइएको छ । त्यसैले त मैले तीन दर्जनभन्दा बढी चलचित्रका गीतमा आफ्नो आवाज दिन सफल भएको छु । छोटो समयमा यति धेरै गीत गाउने अवसर पाएको हिसाबले आफूलाई भाग्यमानी ठान्छु ।
कतिको हेन्ड्सम छु जस्तो लाग्छ ?
आफैले आफ्नो तारिफ त कसरी गर्नु तर धेरै जनाले राम्रो नै भन्नुहुन्छ । पक्कै पनि राम्रो छु होला । राम्रो बनेर हिँड्न मनपर्छ पनि ।
कस्तो पहिरन मनपर्छ ?
म अलि अलि फेसनेबल छु । फेसन फेरेर हिँड्न रुचाउँछु । यसमा ब्रान्ड भन्ने छैन । आफूलाई फिट हुनु पर्यो । राम्रो देखिनु पर्यो भन्ने मेरो मान्यता हो ।
गायकलाई युवतीका प्रेम अफर कति आउँछन् ?
धेरै आउँछन् नि । कतिपयले गीत मनपर्यो भनेर कुरा सुरु गर्दै प्रेमका अफर राख्छन् । कतिले तपाईं मनपर्छ भनेर सीधै प्रस्ताव राख्छन् । कतिले भेटौँ, कतै घुम्न जाउँसमेत भन्ने गरेका छन् ।
विवाहका प्रस्ताव नि ?
धेरै केटी साथीहरू छन् । तीमध्ये धेरैले मन पराउँछन् । विवाहका लागि भने कसैले अफर गरेका छैनन् । मेरो अझै २, ३ वर्ष विवाह गर्ने सोच पनि छै्रन । 
रोजाइकी युवती ?
आफूलाई बुझ्ने, माया गर्ने, घुर्की नलगाउने यस्तै यस्तै हो ।
पूरा नभएको सपना ?
जिन्दगीमा धेरै सपना देखेको छु । केही पूरा गरेँ । केही पूरा हुन बाँकी छन् । कस्ता गीत बढी मनपर्छ ?
सबै प्रकारका गीत गाएको छु । भजन, आधुनिक, मैथली, भोजपुरी र चलचित्रका सबै प्रकारमा गीत मनपर्छ । 
अभिनयतिर पनि रुचि हो ?
हो, केही म्युजिक भिडियोहरूमा पनि अभिनय गरेको छु । त्यस्तै केही सर्ट चलचित्र पनि खेलेको छु । अभिनय पनि गायनजस्तै बच्चैदेखिको रुचिको विषय हो । 
डेटिङ कतिको जानुहुन्छ ?
कहिलेकाहीँ फ्यानसँग डेट जाने गरेको  छु । कोही कोही फ्यानले धेरै कर गर्छन् । डेट जान मलाई प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिएको र शान्त स्थान नै मनपर्छ ।

लेख

टायर बाल्ने प्रविधि हस्तान्तरण

रामहरी ओझा
प्रदेश नं. ७ को राजधानी दिपायल माग गर्दै पुष १९ गतेदेखि भएको अनिश्चितकालीन डोटी बन्दको चौथो दिन सुनसान सडकमा ‘प्रेस’ लेखेको मोटरसाईकलमा दुई जना सञ्चारकर्मी रिपोटिङ्गका लागि निश्कियौं । जिल्ला सदरमुकाम सिलगढीबाट जिल्लाको मुख्य व्यापारिक केन्द्र दिपायलसम्म जम्माजम्मी १२ किलोमिटर छ । त्यो १२ किलोमिटरको यात्राले धेरै प्रश्नहरु उव्जायो । एकप्रकारको आत्मग्लानी पनि भयो । भविश्यका कर्णाधार भनेर सम्वोधन गरिने कलिला बालबालिकाहरु लाई हाम्रो समाजले कस्तो खालको शिक्षा दिईरहेको छ ? के यो शिक्षा लिएर ति बालबालिकाहरु भोलीका कर्णाधार हुन सक्छन् त ? धेरै पटक आफुले आफैलाई प्रश्न गर्न मन लाग्यो ।
करीव १० देखि १४ उमेरका सात जना बालकहरुको समूह सडकमा मोटर साईकलको पुरानो टायर गुडाउँदै आयो । टायर किन सडकमा गुडाउँदै छौं भनेर जिज्ञासा राख्दा तीन जनालेसंगै एउटै शव्दमा एउटै उत्तर दिए ‘जलाउनलाई’ । ति बालकहरुको उत्तरले झसङ्ग बनायो । बिद्यालय जानु पर्ने बिद्यालय उमेरका बालबालिकाहरुलाई बन्दका नाममा हामीले बिद्यालय बन्द गराएर के कुरा सिकाउँदैछौं वा के कुरा पढाउँदैछौं भन्ने कुरा सोच्न बाध्य बनायो । 
बन्दका क्रममा सरकारी कार्यालयहरु, बजार, नीति क्षेत्र, गैरसरकारी क्षेत्र सवै बन्द थिए । बिद्यालयहरु बन्द भएपछि बालबालिकाहरु स्वतःस्फुर्त रुपमा सडकमा आउने नै भए । सुनसान सडक बालबालिकाहरुको क्रिकेट मैदान भएको थियो । ठाउँठाउँमा बालबालिकाहरु बन्दकर्ताहरुको सिको गर्दै सडकमा ढुङ्गा फाल्न लागेका थिए, सडक अवरुद्ध गर्न पर्खालै वनाउँदै थिए । आन्दोलनमा संलग्न वयस्कहरुले गरेको व्यवहारको सिको गर्दै हातमा ढुङ्गा लिएर कुनै गाडी आए ढुङ्गा हान्ने  तयारीमा बसेका थिए । 
निश्चित रुपमा मानवअधिकारको बिश्वव्यापी घोषणा पत्र, नागरिक तथा राजनीतिक अधिकार सम्वन्धि अन्तराष्टिय प्रतिज्ञा पत्र र नेपालको संबिधान अनुसार बिना हतियार शान्तिपूर्ण रुपमा भेला हुन पाउने, प्रदर्शन गर्न पाउने, कुनै बिचारको समर्थन गर्न पाउने, कुनै बिचारको बिरोध गर्न पाउने र आफ्ना मागहरु पुरा  गराउनका लागि शान्तिपूर्ण रुपमा दवाव दिन पाउने नागरिक अधिकार सुरक्षित गरेको छ । 
यस आधारमा आन्दोलन गर्न पाउने नागरिक तथा राजनीतिक अधिकारभित्रको कुरा हो । तर, आन्दोलनको स्वरुप के हो भन्ने कुरालाई पनि हामीले ध्यान दिनु  जरुरी छ । आन्दोलन गर्न पाउनु आफ्नो अधिकार हो भन्ने बुझेकाहरुले अरुको पनि अधिकार हुन्छ भन्ने बुझेकै हुनु पर्ने हो । मानवअधिकारको बिश्वव्यापी   घोषणा पत्रको धारा २९ मा आफ्नो अधिकार प्रयोग गर्दा अर्काको अधिकार हनन् हुनु हुँदैन भन्ने व्यवस्था प्रष्टसंग उल्लेख गरेको छ । त्यो कुरा कहिले लागु   होला ? 
‘आन्दोलन’ भन्ने ‘बन्द, चक्काजाम, तोड्फोड्’ मात्रै बुझिने गरिएको छ नेपाली समाजमा । खासगरी २०६२/०६३ को राजनीति परिवर्तनयता आन्दोलनको परिभाषानै बन्द, हड्ताल, तोड्फोड्, चक्काजाम हो भन्ने बुझाई भएको छ । यद्यपी २०४६ सालको राजनीतिक परिवर्तनसंगै ‘नेपाल बन्द’ हाम्रो प्रजातान्त्रिक सभ्यताको मौलिक संस्कृति बन्यो । प्रतिपक्षमा रहेका दलहरुले बिभिन्न समूहहरुलाई उस्काउँदै आन्दोलनको नाममा बन्द गराउने महान कार्य भयो । सशस्त्र द्वन्द्वका क्रममा तत्कालीन नेकपा माओवादीले अलि लामै समयसम्म बिनाकारण बन्द गर्ने गरेको पाईन्छ । २०४६ सालभन्दा अघि पनि बिभिन्न राजनीतिक समूहहरुले बन्द गर्ने गरेको ईतिहास छ तर व्यवहारिक रुपमा जे जस्तो भएपनि शाव्दिक रुपमा सुधारिएको व्यवस्था “लोकतन्त्र” मा त राजनीतिक/गैरराजनीतिक समूहहरुले ‘बन्द’ शव्दको भरपुर रुपमा प्रयोग गरे । 
पछिल्लो व्यवस्थाको यो ११ बर्षको अवधीमा बिभिन्न समूहका नाममा भएका बन्दका क्रमका झड्पहरुमा एक सय ४७ जनाले ज्यान गुमाएका छन (बिभिन्न सञ्चारमाध्यममा आएका समाचारहरुको संकलनका आधारमा) अर्थात हाम्रो लोकतन्त्रले बर्षेनी १३ जनाको ज्यान लिदैछ । 
खैर, बन्दको मौलिकताको कुरा भयो तर यहाँ बालबालिकाहरुलाई हामीले के सिकाउँदैछौं भन्ने बिषय छ । अन्य देशहरुमा बालबालिकाहरुलाई नयाँ नयाँ प्रबिधिहरु हस्तान्तरण गर्ने गरिन्छ । बालकालिकाहरुलाई तकनिकीको बारेमा ज्ञान दिईन्छ, शैक्षिक भ्रमणहरु गराईन्छ, कक्षाकोठामा नयाँ नयाँ प्रयोगहरु गरिन्छ । तर, हाम्रो देशमा आन्दोलनको पहिलो निशाला बिद्यालय बनाईन्छ । बिद्यालय बन्द गराईन्छ, बालबालिकाहरुलाई सडकमा ल्याईन्छ अनि गाडीमा ढुङ्गा हान्न सिकाईन्छ, सडकमा टायर बाल्न सिकाईन्छ, सडकमा ढुङ्गा राखेर सडक अवरोध गर्न सिकाईन्छ, तोड्फोड् गर्न सिकाईन्छ । 
त्यसपछि हामी भन्छौं ‘हाम्रो देशको शिक्षा अन्तराष्टिय बजारमा बिक्री भएन, हाम्रो देशको उत्पादन अन्तराष्टिय शैक्षिक उत्पादन भन्दा कमजोर भयो ।’ यदि अन्तराष्टिय बजारमा टायर बाल्ने प्रतियोगिता हुन्थ्यो भने हाम्रो देश प्रथम हुन्थ्यो, यदि ढुङ्गा हानेर गाडीका सिसा फोड्ने वा गाडीमा आगो लगाउने प्रतियोगिता हुन्थ्यो भने हामी प्रथम हुन्थ्यौं । तर, दुर्भाग्य त्यस्ता प्रतियोगिता हुँदैनन् अन्तराष्टिय बजार न त त्यस्ता  कारखानाहरु छन जहाँ हामीले पाएको शिक्षा उपयोग गर्न पाईयोस् । 
बिषय प्रसङ्गले अर्को अर्थ नलागोस्, यहाँ बालबालिकाहरुलाई कसैले सिकायो भनेर आरोप लगाउन खोजिएको होईन तर हाम्रा व्यवहारहरुले यस्ता कुरा पुष्टी गरेको छ । आन्दोलनका नाममा बिद्यालय बन्द भयो भने बिद्यार्थी कहाँ जान्छ ? जिज्ञासु उमेरका बालबालिकाहरु सडकमा जुलुस निस्कियो भने त्यही जुलुसमा समाहित हुन्छन् । अनि जुलुसले जे जे गर्छ त्यही सिक्दै जाने हो उनीहरुले पनि, बालक सिकारु हो, समाज गुरु हो । गुरुले के सिकायो शिष्यले त्यही कुरा सिक्ने हो, अनुशरण गर्ने हो । 
आन्दोलनका क्रममा केही शिक्षक साथीहरुले पनि फोन गरेर आन्दोलनको अवस्था बुझ्नु भयो । उहाँहरुले ‘संघर्ष समितिलाई अन्दोलन चर्काउन भन्नुहोस्, अनि हामी पनि आउँछौं बिद्यालय बन्द गरेर आन्दोलनमा’ भन्ने सल्लाह दिनु भयो । कस्तो दुर्भाग्य ! जसले आफ्नो कारखानामा (बिद्यालयमा) रहेको कच्चा पदार्थ (बालबालिका) लाई निश्चित आकारमा ढालेर नयाँ रुप दिनु पर्ने हो उनैले ‘बिद्यालय बन्द गरेर आन्दोलनमा आउछौं’ भन्नुले उहाँहरुको आफ्नो पेशाप्रतिको लगाव कति छ भन्ने कुरा प्रष्ट्यो । 
शैक्षिक सत्र समाप्त हुन तीन महिना मात्रै बाँकी  रहँदा अर्धबार्षिक परीक्षा सञ्चालन गरिरहेका बिद्यालयहरुको परीक्षामा बाधा पुग्दा दुःख मान्नु पर्नेमा उल्टो ‘हामी पनि बिद्यालय बन्द गरेर आन्दोलनमा आउछौं’ भन्ने पो सुझाव आयो । यो मानसिकता बोकेकाहरुले आफ्नो कारखानाबाट कस्तो उत्पादन देलान भन्ने पनि छलफलको बिषय बन्नु पर्ने होे । 
यद्यपी यहाँ सवै शिक्षकहरु यस्ता छन भनेर सामान्यीकरण गर्न खोजिएको होईन, त्यस ढङ्गले नबुझिदिन आग्रह पनि छ तर केही शिक्षकहरु यस्ता छन् जसलाई बिद्यालयमा पढाउन झ्याउ लाग्छ, यस्ता यस्तै बन्दका कार्यक्रम गर्न रहर लाग्छ । पार्टीका कार्यक्रममा, गैर  सरकारी संस्थाका कार्यक्रममा, समूहहरुका बैठकमा, मेला, जन्तमा सहभागी हुन बढी आनन्द आउँछ । शिक्षकको आवरणमा सक्रिय राजनीतिक गरिरहेका र राजनीतिक संरक्षण पाएकाहरु यस्ता क्रियाकलापमा बढी संलग्न हुन्छन्, उनीहरुका बिषयमा सही कुरा भन्दा कुनै अन्याय हुँदैन होला । 
हामीले बिद्यालयलाई शान्ति क्षेत्र घोषणा गरेका छौं, जस्तो सुकै परिस्थिति आएपनि बिद्यालय बन्द गर्दैनौं भन्ने प्रतिवद्धता पनि गरेका छौं । बालबालिकाको बृत्ति र बिकासका लागि बाहेक अरु कुनै पनि कार्यक्रमहरु बिद्यालय कम्पाउण्डमा नगर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेका छौं तर व्यवहार ? बर्षभरीमा जम्मा एक सय ८० दिन पढाई हुनै पर्ने भन्ने नीतिगत व्यवस्था रहेछ । 
दुई सय २० दिन बिद्यालय खुल्नै पर्ने भन्ने व्यवस्था रहेछ । तीन सय ६५ दिनमा एक सय ८० दिन बाल बालिकाहरुले बिद्यालयमा आफ्ना गुरुहरुसंग शिक्षा लिन पाउने रहेछन् । त्यसैमा हामीले हप्तौं बन्द गरेपछि, शिक्षकहरुले गोष्ठी सेमिनारहरु धाएपछि, समयमै पाठ्यपुस्तकहरु नआएपछि के होला त बालबालिकाहरुको अवस्था ?
त्यसकारण आन्दोलनका नाममा बिद्यालय बन्द गर्ने अनि सडकमा टायर बालेर बालबालिकाहरुलाई देखाउने र टायर बाल्ने प्रबिधिलाई नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गर्दै जाने प्रबृत्तिलाई सदा सदाका लागि अन्त्य गर्नु जरुरी छ ।
आन्दोलनका अनेक स्वरुपहरु छन्, बन्दै गर्नु पर्छ, टायरै बाल्नु पर्छ, तोड्फोडै गर्नु पर्छ भन्ने जरुरी छैन । बन्द गर्ने रहर भएकाहरुले आफ्नो पेशा व्यवसाय बन्द गरेर सडक छेउमा बस्दा केही फरक पर्दैन । 
जनतालाई सास्ती हुने गरी वा अरुको अधिकार हनन् हुने गरी बन्द गर्ने काम नगरेकै राम्रो । त्यसमाथी बिद्यालय बन्द गराएर बालबालिकाहरुको पुरै जीवन सडकमा ल्याउने काम बन्द गरौं ।

लोकसेवा तयारी

१. इन्द्रणीका सातै रंग (RED, ORANGE, YELLOW, GREEN, BLUE, INDIGO, VIOLET) मिसायो भने कुन रंग वन्छ ?      - सेतो
२. भगवान शिवको धनुलाई पिनाक भनिन्छ भने भगवान रामको धनुलाई के भनिन्छ ?    अजगव
३. स्वयम्भु महाविहार नेपालमा छ भने त्रिपिटक महाविहार कहाँ छ ?             तिव्वत
४. पानी कति डिग्री फरेनहाइटमा उम्लन्छ ?                         २१२ डिग्री फरेनहाइट
५. सन् १९९२ जुन ३ देखि १४ सम्म व्राजिलको रियो दि जेनेरियोमा भएको पृथ्वी शिखर सम्मेलनमा   
   पृथ्वीको सुस्वास्थ्यको लागि विश्वभरि कति समय मौनधारण गरिएको थियो ?       २ मिनेट
६. नेपालमा प्रथम पटक औद्योगिक नीति कहिले वनेको हो ?                  वि.सं. २०१७
७. म्यागासासे पुरस्कार पाउने प्रथम नेपाली महेशचन्द्र रेग्मीले के काम गरेवापत सो पुरस्कार पाएका 
   हुन ?                  भूमि व्यवस्थाको वृहत्त अध्ययनका लागि
८. काठमाण्डौ नेपालको राजधानी कहिले भयो ?      वि.सं. ११२९(पृथ्वीनारायण शाहको पालामा)
९. सार्क महासचिवको पदावधी ३ वर्ष वनाउने निर्णय कुन सम्मेलनले गरेको हो ?   नवौं सम्मेलन
१०. हाँसलाई के को प्रतिक मानिन्छ ?       न्यायको 
११. प्रत्येक वर्ष मानव विकाश प्रतिवेदन कसले प्रकाशन गर्छ ?                 ग्ल्म्ए
१२. विश्वमा तीनवटा सदन भएको एकमात्र देश कुन हो ?      दक्षिण अफ्रिका
१३. गरीवहरुको घर भनेर कुन क्षेत्रीय संस्थालाई व्यंग्य गरिन्छ ?           क्ब्ब्च्ऋ
१४. प्रशासकिय अदालत कुन ऐन अन्तर्गत गठन भएको हो ?     निजामती सेवा ऐन
१५. एक विगाहमा कति रोपनी हुन्छ ?            १३.३१ रोपनी
१६. विस्केट जात्रा कुन दिन मनाइन्छ ?                 वैसाख १ गते
१७. सुप्रसिद्ध देवि दक्षिणकाली स्थापित गर्ने राजा को हुन ?      प्रताप मल्ल
१८. नेपालको प्रथम महिला मन्त्री द्वारीकादेवि ठकुरानी कुन मन्त्री भएकी थिइन ? 
                                                 स्वास्थ्य तथा स्थानीय सहायक मन्त्री
१९. नेपाल सरकार र नेकपा माओवादी वीच मिति २०६३।८।५ मा भएको विस्तृत शान्ति सम्झौता नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ को कतिऔं अनुसूचीमा उल्लेख गरिएको छ ?       ४ औं
२०. विश्वको सवैभन्दा ठूलो भूपरिवेष्ठीत राष्ट्र कुन हो ?  मंगोलिया, क्षेत्रफल १५,६५००० वर्ग कि.मी.    २१. नेपालमा निजि क्षेत्रमा संचालित प्रथम विमान सेवा कुन हो ? 
                                               नेपाल एयरवेज (वि.सं.२०४९ जेठ ४ देखि)
२२. नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ कहिले लागू भएको हो ? वि.सं.२०६३ माघ १ गते (सोमवार)
२३. नेपालको प्रमाणिक समय निर्धारण गर्न आधार लिइएको हिमाल कुन हो ? 
                                  गौरीशंकर (उचाई ७११५ मिटर), वि.सं.२०४२।१।१
२४. कोतपव हुँदाका समयमा (वि.सं.१९०३ आश्विन २) नेपालका प्रधानमन्त्री को थिए ? फत्तेजंग शाह
२५. नेपालमा प्रथम जनगणना कहिले भएको हो ?         वि.सं. १९६८ (जनसंख्या ५६,३८,७४९)
सौर्यमण्डलबारे जानकारी
१. सौर्यमण्डल अन्तरगत के–के पर्दछन् ?
– सूर्य, ग्रह, उपग्रहहरु तथा अनेर्को पिण्ड, उल्का, शिशु ग्रह, लामपुच्छ्रे तारा, उल्का पिण्डहरु
२. ब्रह्माण्डसम्बन्धी अध्ययन गर्ने शास्त्रलाई के भनिन्छ ?              –(ऋयकmयिनथ)
३.सूर्य र अन्य ताराहरुको समूहलाई के भनिन्छ ?            – आकाशगंगा
४. ब्रहमाण्डको अपार गुरुत्वाकर्षण शक्ति भएको आश्चर्यजनक अन्धकारमय प्वाललाई के भनिन्छ ?
                                                     – आकाशगंगा
५. ब्रहमाण्डको अपार गुरुत्वाकर्षण शक्ति भएको आश्चर्यजनक अन्धकारमय प्वाललाई के भनिन्छ ?
                                                            – कालो प्वाल
६. प्रकाशले एक वर्षमा पार गर्ने दूरीलाई के भनिन्छ ?         – प्रकाश वर्ष
७. प्रकाशले १ सेकेन्डमा कति दूरी पार गर्छ ?      – ३ लाख किलोमिटर
८. कुनै ग्रहले आफ्नो अक्ष (ब्हष्क) मा एक फन्को घुम्न लागेको अवधिले त्यस ग्रहको केलाई              
    जनाउँछ ?                         – त्यस ग्रहको एक दिनको अवधि
९. सूर्य आकाशगंगाको तारपुञ्जीय केन्द्र (न्बबिकतष्अ ऋभलतचभ) बाट कति टाढा रहेको छ ?
                                             – ३० हजार प्रकाश वर्ष
१०. लाखौं करौडौं ताराहरु मिली आकाशमा उनीहरुको समूह जस्तो देखिने ताराहरुको गुच्छालाई 
    के भनिन्छ ?                          – तारापुञ्ज (न्बबिहथ)
११. आकाशमा रहेका ताराहरुको समूहलाई तामण्डल (ऋयलकतििभबतष्यलक) भनिन्छ । आकाशमा यस्ता तारामण्डलहरु कतिवटा रहेको पाइएको छ ।         – ८८ वटा
१२. सूर्यलाई केन्द्र बनाई पृथ्वीलगायत अन्य ग्रह, उपग्रहरुले सूर्यको परिक्रमा गर्छन् भन्ने तथ्य सार्वजनिक गर्ने व्यक्ति को हुन् ?    – निकोलस कोपर्निकस, पोल्यान्ड (सन् १५४३ मा)
१३. सूर्यलाई आकाशगंगाको तारापुञ्जीय केन्द्र (न्बबिकतष्अ ऋभलतचभ) को परिक्रमा गर्न कति समय लाग्छ ?                                – २५ करोड वर्ष
१४. धुम्रकेतु कति समयको अन्तरालमा सूर्यको नजिक भएर जान्छ ?  – हरेक ३÷३ वर्षमा


साहित्य/सृजना

मेरोपन

हारजितको संगम, यो जिन्दगानी
कहिँ ताँमा खानी, कहीँ सुन खानी
कहीँ अपी देख्छु, कहीँ रबि देख्छु
म बुध मंगलको कबिता लेख्छु ।
सैपाल मेरै हो पुगेको छैन 
जीबित छ आशा मरेको छैन ।
सृजनाले बोल्छु म सर्बहारा
मेरै हो खप्तड, मेरै उग्रतारा
म भाइ सबैको हे मेरा बहिनी 
जय होस जननी हे निंलासैनी
कहीँ भगवती कहीँ छन कालिका 
नागार्जुन यहीँ, यहीँ बडिमालिका
सैपालमा जन्मे, सेतीमा हुर्के 
मालिका अर्जुनको काखैमा फुर्के
आफू गोठाले भटाउँछु ग्वाला
पाताल भूमेश्वर, र अश्द्धाला 
काली मेरै हो, सेती मेरै हो
चुरे पर्वतको फेदी मेरै हो ।
आस्था निहित छ बैद्यनाथ धाम
संगाल्छु मनमा बुढीगंगा नाम
सामिप्य रहोस हे शैलेश्वरी
रमेको स्थल हिमालकी छोरी
अपरो छ काब्य बाँकी छन कुरा 
नरोक्कियोस कलम माता त्रिपुरा

खेम रौतेडा ‘रसिक’
आदर्श गापा ३ डोटी

दुई गजल

हिमाल तेरो पहाड मेरो, मधेश कसको हो ।
भन्नुस् न  सरकार  यो  देश कसको  हो ।

चारैतिर यहाँ पार्टी नै  पार्टीको हल्ला देख्छु, 
बेरोजगारी भएको देशमा निषेश कसको हो ।

सत्ता र भत्ताको भाषण हुँदैछ, बालुवाटारमा, 
दिनहँु बाटो बन्द गरायौं प्रवेश कसको हो ।

सिटामोल नपठाए नि जहर पठाउ कर्णालीमा,
पीडितहरु बाँचोस या मरोस प्रेश कसको हो ।

फर्किएन घर परदेश गएका परदेशीहरु,
हरेक दिन बाकसमा आउने फेश कसको हो ।
तराई पहाड र हिमाल प्यारो लाग्छ ।
ज्यान भन्दा मेरो नेपाल प्यारो लाग्छ ।

बोलाउने छु बुद्धलाई फेरि यो माटोमा,
बुद्धको हरेक बोलचाल प्यारो लाग्छ ।

कति राम्रो चराचुरुङ्गी फुलेका गुराँस, 
धुनमा नाच्ने डाँफे मुनाल प्यारो लाग्छ ।

चन्द्र र सुर्य बिनाको धर्तीको के काम 
दिनरात बग्ने खोला ताल प्यारो लाग्छ ।

डराउनु भन्दा मर्नु बेस स्वाभिमान बोकी,
दुश्मनहरुको अगाडी काल प्यारो लाग्छ ।

संजिव कुमार पटेल
सर्लाही (साबिकको गोनर्वा गाविस)
हालः मलेसिया

सूचना/सन्देश/बिज्ञापन 

हार्दिक श्रद्धाञ्जली

जन्मः २००७ भाद्र ८                                                                                                        मृत्युः२०७४ पौष २१
यस संस्थाका सदस्य एवं ग्रामीण गरिवी न्यूनिकरण कार्यक्रमका संयोजक श्री कृष्ण थापाकी ममतामयी आमा पूर्णमाया थापाको असामयिक स्वर्गारोहण भएकाले मृत आत्माको चिर शान्तिको कामना गर्दै दुःख को यस घडीमा सोक सन्तप्त परिवार जनमा ईश्वरले धैर्य धारण गर्ने शक्ति प्रदान गरून भन्दै हार्दिक समवेदना ब्यक्त गर्दछु ।
केशव परियार  (अध्यक्ष)
सम विकास केन्द्र  भ्म्ऋ नेपाल डोटी